:

n

prioris anni datæ. Ti. Sempronio Graccho et P. Sempronio Tuditano imperium provinciæque Lucani et Galliæ 14 cum suis exercitibus prorogatæ : item P. Lentulo, qua vetus provincia in Sicilia esset; M. Marcello Syracusæ, et qua Hieronis regnum fuisset: T. Otacilio classis: Græcia M. Valerio Sardinia Q. Mucio Scævolæ: Hispaniæ P. ct Cn. Corneliis. Ad veteres exercitus duæ urbanæ legiones a consulibus scriptæ, summaque trium et viginti legionum eo anno effecta est. Delectum consulum M. Postumii Pyrgensis cum magno prope motu rerum factum impediit. Publicanus erat Postumius, qui multis annis parem fraude avaritiaque neminem in civitate habuerat, præter T. Pomponium Veientanum, quem, populantem temere agros in Lucanis, ductu Hannonis priore anno ceperant Carthaginienses. Hi, quia publicum periculum erat a vi tempestatis in iis, quæ portarentur ad exercitus, et ementiti erant falsa naufragia,15" et ea ipsa, quæ vera renuntiaverant, fraude ipsorum facta erant, non casu. In veteres quassasque 16 naves paucis et parvi pretii rebus impositis, cum mersissent eas in alto, exceptis in præparatas scaphas nautis, multiplices fuisse merces ementiebantur.' Ea fraus indicata M. Atilio prætori priore anno fuerat, ac per eum ad senatum delata, nec tamen ullo senatus consulto notata; quia Patres ordinem publicanorum in tali tempore

b Factum M. Postumii Pyrgensis impedimento fuit cum tumultu ingenti, ne consules delectum militum agerent.

eQuoniam respublica periculum in se susceperat tempestatis, quantum ad ea quæ mari vehebantur ad exercitus.

14 In Ms. Flor. a m. sec. Lucania, prob. Str. Præstiterit Lucania: sed et populus, adversus quem bellum geritur, provincia sæpissime dicitur, ut Supra Tusci. Pro Galliæ quædam Edd. antt. Gallia; rectius, puto.' Rupert. Gallia dat Kreyssigius.-15 Al. facta naufragia.—16 Quassatasque Edd. ante

NOTÆ

n Posthumii Pyrgensis] Sic dictus, opinor, a patria, nempe Pyrgis, Etruriæ oppido maritimo, quod fuit inter Castrum novum et Cæretani amnis ostium, ubi nunc S. Severa, in Patrimonio S. Petri.

n

Ementiti erant falsa naufragia] Sic meliores codices habent, Gronov. probante, quem non offendit pleonasmus ille ementiti falsa. Vulgati, facta naufragia: id est, facta fuisse naufragia.

offensum nolebant. Populus severior vindex fraudis erat;' excitatique tandem duo tribuni plebis Sp. et L. Carvilii, cum rem invisam infamemque cernerent, ducentum millium æris mulctam M. Postumio dixerunt. Cui certandæ cum dies advenisset, conciliumque tam frequens plebis adesset, ut multitudinem area Capitolii vix caperet; perorata causa, spes una videbatur esse, si C. Servilius Casca tribunus plebis, qui propinquus cognatusque 18 Postumio erat, prius, quam ad suffragium tribus vocarentur, intercessisset. Testibus datis,19 tribuni populum summoverunt; sitellaque allata est,20 ut sortirentur, ubi Latini suf

S

Gronov.-17 Pro ementiebantur conj. Rupert. comminiscebantur.-18 Idem conj. cognatione.-19 'Perperam in Mog. Frob. aliisque Edd. legitur Testulis dutis.' Stroth.-20 Summoverunt: super re illa, quæ lata est Tarvis. Venet.

NOTE

• Populus severior vindex fraudis erat] Supple, futurus: et populi nomine intelligitur plebs, nam tribuni plebis eam ad comitia tributa ea de re vocaverant.

P Ducentum millium æris mulctam] Pronuntiabant hanc mulctam tribuni, ac dicebant: quam deinde populus aut irrogabat, aut remittebat, ut ostendit Sigon. ex Cicerone III. de Legib. et Philipp. 11. Ducenta autem millia æris eo tempore respondebant libris nostratibus 5833. additis 6. assibus, ac denariis 8.

Ducentum millium æris] Hoc est, monetæ Hollandica sex millium florenorum. J. Clericus.

9 Cui certanda] Vulgo cujus certanda; sed parum refert: hic certare est disceptare de mulcta a magistratu dicta: eoque pertinet illud Cic. ante laudati. Cum magistratus judicassit, irrogassitve, mulctæ pœnæ certatio esto.'

* Testibus datis] Sic scripti, inquit Gronov. Moguntiacenses, et qui secnti sunt, maluerunt testulis datis: sed melior videtur prior lectio; nam

Cic. 11. de Finib. 'cum datis testibus, alii tamen citarentur.' Et Livius lib. 1. Jamque editis testibus, cum tribus vocari, et populum inire suffragia oporteret.' Alia exempla Sigon. suggerit. Itaque tribuni plebis, post testes editos, populum summovent, ut tribus ad suffragandum vo

centur.

*Sitellaque allata [illata] est] Vulgo legitur, cistellaque allata est; eodem sensu: Cicero quippe sitellæ nomine utitur lib.1. de Nat. Deorum: Tiberium Gracchum cum videor concionantem in Capitolio videre de M. Octavio deferentem sitellam.' voplas vocat Plut. id est, urnas.' Sitella tribus sortiebatur, qui legem ferebat, ut eam in suffragium mitteret cujus nomen primum exiisset: in cistas autem sive cistellas populus tabellas sui suffragii mittebat per pontes transiens. Unde apud auctorem Rhetoricor. ad Herenn. 'pontes distur bat, cistas dejicit.' Multi autem erant pontes, multæque cistæ, cum multæ essent tribus, quemadmodum Turnebus Observat. 13. Advers. XIII,

fragium ferrent.1 t Interim publicani Cascæ instare, ut concilio diem eximeret. Populus reclamare: et forte in cornu primus sedebat Casca, cui simul metus pudorque animum versabat. Cum in eo parum præsidii esset, turbandæ rei causa publicani per vacuum in summoto locum " cuneo irruperunt,' jurgantes simul cum populo tribunis

d Ut dicendo, vel alia ratione impediret ne quid eo die tributis illis comitiis conficeretur. At plebs contra nitebatur. Casca primus extremam partem sedilis, in quo tribuni erant, casu occupabat.

1501. aliique_vett. ante quos erat, si te illaque lata est.-1 Ac dein suffragium ferrent conj. J. F. Gronov. ut sortirentur, ac sortiti s. f. vel potius ubi laturi suffr. essent Stroth. ut s. qui suffr. ferrent Doering. Vid. inf. et Not. Var.— 2 Per vacuum vi summo occupato loco in eos irrup. Edd. ante Gron. per vacuum in summoto_locum cuneo irr. Gronovius ex Mss. vestigiis conjecit; quod esset, per viam in summoto populo, hinc illinc stante, cuneo irruperunt; scil. in concilii locum. At si per vacuum in summoto (populo) locum irrupissent, non opus fuisse videtur cuneo, quo in confertam turbam semper irrumpi solet, ut via demum fiat. In Mss. longe plurimis, in quibus et Florent. est, in summoto loco in eo (vel eos) irruperunt. in Cant. in summoto loco meo irrup. Harlei. in summo loco eruperunt. Palat. 2. in summo loco in eos irrup. in optimo Puteaneo in summo tolo cuneo irrup. unde Gronovius suum effecit. Sed indidem eodem, immo meliore, jure, effici posse puto: in summotos cuneo irruperunt. Mutato enim 1 in s solum redundabit o. Atqui ex reliquorum Mss. vesti

NOTE

* Ubi Latini suffragium ferrent] Hæc non placent Gronovio, qui scribendum existimat, ut sortirentur tribus, ac dein suffragium ferrent. Ut sortiti intelligantur tribuni quæ esset tribus prærogativa: Latinos hic nullos admittit. Potuere tamen ex Latinis urbibus civitate donatis, multi in urbe esse, et invitantibus tribunis suffragia ferre; quod fieri non poterat nisi tribus sorte ipsis assignare

tur.

Ut sortirentur, ubi Latini] Recte conjicere videtur J. F. Gronovius: ut sortirentur tribus, ac dein suffragium ferrent. Neque enim Latini suffragium ferebant de capite civium Romanorum. Sitella autem admovebatur, ut tribus, cujus nomen primum exisset, in suffragium mitteretur, De ratione ferendorum suffragiorum vide Nic. Gruchium de Co

mitiis Pop. Rom. 1. 1. J. Clericus.

u Per vacuum in summoto locum] Editi habent, per vacuum, vi summo occupato loco, in eos irruperunt: quod quidem satis apertum, nec forte damnandum. Sed correctio Alb. Rubenii, a Gron. prolata, ex Put. videtur non improbabilis. Dicebantur enim magistratus Romani summoto agere, cum quid, summota lictorum ministerio frequentia, agebant. Hic itaque vacuum in summoto locum, intelligere oportet intervallum quod, plebe per viatores tribunicios discedere jussa, inter ipsam plebem et tribunos intercedebat. Quamvis enim tribuni summovendi proprie jus non haberent, tamen in comitiis suis summoto considebant. Cuneo autem irrumpere est, vi subintrare graduum ordines, sive loca in quibus vulgus stabat inter sedentium subsellia,

que. Nec procul dimicatione res erat, cum Fulvius consul tribunis, 'Nonne videtis,' inquit, vos in ordinem coactos esse, et rem ad seditionem spectare, ni propere dimittitis plebis concilium?'

4. Plebe dimissa, senatus vocatur, et consules referunt de concilio plebis turbato vi atque audacia publicanorum. 'M. Furium Camillum, cujus exilium ruina Urbis secuta fuerit, damnari se ab iratis civibus3 passum esse. Decem

viros ante eum, quorum legibus ad eam diem viverent, multos postea principes civitatis, judicium de se populi passos. Postumium Pyrgensem suffragium populo Romano extorsisse,+ concilium plebis sustulisse, tribunos in ordinem coëgisse, contra populum Romanum aciem instruxisse,' ' locum occupasse, ut tribunos a plebe intercluderet, tribus in suffragium vocari prohiberet. Nihil aliud a cæde ac dimicatione continuisse homines, nisi patientiam magistratuum, quod cesserint in præsentia furori atque audaciæ paucorum, vincique se ac populum Romanum passi sint: et comitia, quæ reus vi atque armis prohibiturus erat, ne causa quærentibus dimicationem daretur, voluntate ipsius sustulerint.' Hæc cum ab optimo quoque pro atroci

giis patet, ex toscuneo natum esse locoineo. Neque tamen sic locum satis restitutum puto, sed transpositis præpositionibus legendum, in vacuum per summotos locum cuneo irruperunt: id est, facto cuneo per turbam irruperunt, in eum locum, quem antea plebis pars occupaverat, qua summota locus ille vacuefactus erat: ut ita starent inter tribunos suffragia colligentes et plebem. Quod ex cap. seq. patet.' Stroth. Non puto recte dici posse, locum vacuum fieri per summotos, sed potius a summotis. Legendum igitur fortasse, per vacuum a summotis locum cuneo irruperunt: intelligo autem locum, nbi tribuni, quod paulo ante dictum est, populum summoverant; ne igitur publicani quoque summoveri possent a tribunis, cuneo irruperunt; cunei descriptionem dedit Noster supr. Lib. xx11. 37.' Doering. Vid. Not. Var.

3 Ab ingratis civ. Edd. ante Gronov.-4 Populo per vim ext. Edd. ante Drak. -5 Aciem introduxisse Edd. ante Crevier.-6 Conj. J. F. Gronov. qui cesserint.

NOTE

x Vos in ordinem coactos esse] In ordinem coacti, sive in ordinem redac ti, dicuntur, qui, nulla eorum honoris ratione habita, contemnuntur, ut probat ex Prisciano ipsoque Livio, Si gon.

▾ Aciem instruxisse [introduxisse] Non male: id quippe novo more factnm: sed quidam codices habent intruxisse unde conjicias, aciem in

struxisse.

b

a

tate rei acta essent, vimque cam contra rem publicam et pernicioso exemplo factam, senatus decresset; confestim Carvilii tribuni plebis, omissa mulctæ certatione, rei capitalis diem Postumio dixerunt; ac, ni vades daret, prehendi a viatore atque in carcerem duci jusserunt. Postumius, vadibus datis, non affuit. Tribuni plebem rogaverunt, plebesque ita scivit: 10 Si M. Postumius ante Kalendas Maias non prodisset, citatusque eo die non respon disset neque excusatus esset, videri eum in exilio esse, bonaque ejus venire, ipsi aqua et igni placere interdici." Singulis" deinde eorum, qui turbæ ac tumultus concitatores fuerant, rei capitalis diem dicere ac vades poscere cœperunt. Primo non dantes, deinde etiam eos, qui dare possent, in carcerem conjiciebant: cujus rei periculum vitantes plerique in exilium abierunt.

C

5. Hunc fraus publicanorum, deinde fraudem audacia protegens, exitum habuit. Comitia inde pontifici maximo creando sunt habita. Ea comitia novus pontifex d M. Cor

Non adesset, seque populo judicandum sisteret.

-7 Ipsi legendum conjicit Dukerus.-8 Jacta reposuit Gron. ex conj. Ursini, probb. Stroth. Rupert.-9 Rempublicam pern, sine et Edd. ante Gronov.10 Tribuni vocaverunt plebem, quæ ita scivit Edd. ante Gronov. Tribuni plebem vocaverunt, plebesque ita sc. Mss. plurimi.-11 Quidam Mss. Singulos.

NOTE

z Acta [jacta] essent] Ita melius esse vidit Fulvius, censetque Gronov. cum scribatur ubique, acta essent. Mihi tamen arridet magis recepta lectio. Agendi quippe verbum, ut et actionis nomen, ad ea, quæ cum vebementia quadam oratoria dicuntur, pertinere nemo ignorat.

a Vimque eam contra rem p. &c.] Cum reus, qui contra legem fecerat, damnabatur, moris non erat indicari pœnam; sed id tantum pronuntiabatur, eum contra legem fecisse videri.

b Rei capitalis] Quasi reum viola

tæ legis de vi publica, vel potius majestatis populi Romani.

e Aqua et igni] Alibi dictum aqua et igni solitum interdici iis, qui exilio damnabantur. Cum enim usu horum elementorum, quæ maxime ad vitam necessaria sunt, prohiberentur; cogebantur solum vertere, atque extra Romanam ditionem migrare. Ei pœnæ successit postea deportatio, quæ et ipsa exilii species est, adimitque jus civitatis.

d Novus pontifex] Hic Cornelius Cethegus, in L. Lentuli pontificis