aggrederetur; alius autem alium, sed filii familiarum, quorum ex nobilitate maxuma pars erat, parentis interficerent; simul caede et incendio perculsis omnibus ad 3 Catilinam erumperent. inter haec parata atque decreta Cethegus semper querebatur de ignauia sociorum illos 5 dubitando et dies prolatando magnas oportunitates corrumpere; facto, non consulto in tali periculo opus esse; seque, si pauci adiuuarent, languentibus aliis impetum 4 in curiam facturum. natura ferox, uehemens, manu promptus erat, maxumum bonum in celeritate putabat. 44 ΙΟ Sed Allobroges ex praecepto Ciceronis per Gabinium ceteros conueniunt. ab Lentulo, Cethego, Statilio, item Cassio postulant ius iurandum, quod signatum ad ciuis perferant: aliter haud facile eos ad tantum negotium in2 pelli posse. ceteri nihil suspicantes dant, Cassius semet 15 eo breui uenturum pollicetur, ac paulo ante legatos ex 3 urbe proficiscitur. Lentulus cum iis T. Volturcium quendam Crotoniensem mittit, ut Allobroges, prius quam domum pergerent, cum Catilina data atque accepta fide 4 societatem confirmarent. ipse Volturcio litteras ad Ca- 20 tilinam dat, quarum exemplum infra scriptum est. I. Prisc. II p 199 K. dicitur tamen et 'pater familiae' et 'patres familiae' et 'familiarum' et 'familiis'. Sallustius in Catilinario: sed filii familiarum, quorum e nobilitate maxima pars erat, parentes interficerent. II. Prob. IV p 124 K. quaeritur, ab eo quod dixit Sallustius: sed Allobroges ex praecepto Ciceronis nominatiuo casu numeri singularis Allobrogus an Allobroges facere debeat. I famularum K familiarium e sultando IINHDMme 2 magna pars r 7 consulto [P1] /[N]K[H]M2T[DM consultu] Flsn[e] con- tum) ex an P 18 crotoniensium e 21 infra om 1 impelli posse in ras B 16 uenturum breui n 20 confirment (ar ss) e 5 'Quis sim, ex eo, quem ad te misi, cognosces. fac cogites, 5 in quanta calamitate sis, et memineris te uirum esse. consideres, quid tuae rationes postulent. auxilium petas ab omnibus, etiam ab infumis.' Ad hoc mandata uerbis dat: cum ab senatu hostis iu- 6 dicatus sit, quo consilio seruitia repudiet? in urbe parata esse quae iusserit, ne cunctetur ipse propius adcedere. his rebus ita actis, constituta nocte qua proficiscerentur, 45 Cicero per legatos cuncta edoctus L. Valerio Flacco et C. 10 Pomptino praetoribus imperat, ut in ponte Muluio per insidias Allobrogum comitatus deprehendant. rem omnem aperit, cuius gratia mittebantur; cetera, uti facto opus sit, ita agant permittit. illi, homines militares, sine 2 tumultu praesidiis conlocatis, sicuti praeceptum erat, oc15 culte pontem obsidunt. postquam ad id loci legati cum 3 Volturcio uenerunt, et simul utrimque clamor exortus est, Galli cito cognito consilio sine mora praetoribus se tradunt, Volturcius primo cohortatus ceteros gladio se 4 a multitudine defendit, deinde, ubi a legatis desertus est, 20 multa prius de salute sua Pomptinum obtestatus, quod ei notus erat, postremo timidus ac uitae diffidens uelut hostibus sese praetoribus dedit. 1. Aliter Cic. orat. in Cat. III 5.12 quis sim, scies ex hoc, quem ad te misi; cura ut uir sis, et cogita quem in locum sis progressus; uide quid iam tibi sit necesse, et cura ut omnium tibi auxilia adiungas, etiam infimorum. 9. Arus. VII p 464 K. 'doctus illam rem', Sal. Catil.: per legatos cuncta edoctus. tinio M2T (oca ss) p1 9 doctus n 10 pom(p) tino XNDFsnme prom(p) tino BHMFI promp n II deprehendat ex reprach. P deprehendat s 13 illi [P]P1KM2T[F]m illis [P1KT] vell 17 consilio cognito p2 14 conlatis 19 legatis (a ss) B 20 pomptinum et promptinum ut supra sed promptinum M2T 46 Quibus rebus confectis omnia propere per nuntios con2 suli declarantur. at illum ingens cura atque laetitia simul occupauere. nam laetabatur intellegens coniuratione patefacta ciuitatem periculis ereptam esse; porro autem anxius erat dubitans, in maxumo scelere tantis ciui- 5 bus deprehensis quid facto opus esset: poenam illorum sibi oneri, inpunitatem perdundae rei publicae fore cre3 debat. igitur confirmato animo uocari ad sese iubet Lentulum, Cethegum, Statilium, Gabinium, itemque Caeparium Terracinensem, qui in Apuliam ad concitanda ser- 10 4 uitia proficisci parabat. ceteri sine mora ueniunt, Caeparius paulo ante domo egressus cognito indicio ex urbe 5 profugerat. consul Lentulum, quod praetor erat, ipse manu tenens in senatum perducit, reliquos cum custodi6 bus in aedem Concordiae uenire iubet. eo senatum ad- 15 uocat, magnaque frequentia eius ordinis Volturcium cum legatis introducit, Flaccum praetorem scrinium cum lit47 teris, quas a legatis acceperat, eodem adferre iubet. Volturcius interrogatus de itinere, de litteris, postremo quid aut qua de causa consili habuisset, primo fingere alia, 20 dissimulare de coniuratione; post ubi fide publica dicere iussus est, omnia uti gesta erant aperit, docetque se paucis ante diebus a Gabinio et Caepario socium adscitum nihil amplius scire quam legatos, tantummodo audire solitum ex Gabinio P. Autronium, Ser. Sullam, L. 25 22. Prob. IV p 149 K. ut puta 'ante' significat et aduerbium temporis, ut item apud Sallustium: Antonius paucis ante diebus. 3 coniurationem patefactam K op. esset vell (esset in ras K) 8 ad||se Kad se NM2Tnme caeparium P1p2T itemque quendam caep. tarracin. P2(corr) T 6 opus erat P op. sit HM27 7 rei p. perdundae M2Tnme 9 item quendam IO tartacinensem pl 12 ex urbe ss B 16 aduocauit BN (i eras) fidei publicae. dicere M2 publicae p2 (corr) H† (corr F) 1 fide praedicere (fidei m2) pl esse ss P1KM2T 22 ante paucis diebus HMF 25 Ser. om NKnme 23 adscitum] L. praen. ss p1 Vargunteium, multos praeterea in ea coniuratione esse. ea- 2 dem Galli fatentur, ac Lentulum dissimulantem coarguunt praeter litteras sermonibus, quos ille habere solitus erat: ex libris Sibyllinis regnum Romae tribus Corneliis por5 tendi; Cinnam atque Sullam antea, se tertium esse, cui fatum foret urbis potiri; praeterea ab incenso Capitolio illum esse uigesumum annum, quem saepe ex prodigiis haruspices respondissent bello ciuili cruentum fore. igi- 3 tur perlectis litteris, cum prius omnes signa sua cognoIO uissent, senatus decernit, uti abdicato magistratu Lentulus itemque ceteri in liberis custodiis habeantur. itaque 4 Lentulus P. Lentulo Spintheri, qui tum aedilis erat, Cethegus Q. Cornificio, Statilius C. Caesari, Gabinius M. Crasso, Caeparius (nam is paulo ante ex fuga retractus erat) 15 Cn. Terentio senatori traduntur. Interea plebs coniuratione patefacta, quae primo cu- 48 pida rerum nouarum nimis bello fauebat, mutata mente Catilinae consilia execrari, Ciceronem ad caelum tollere; ueluti ex seruitute erepta gaudium atque laetitiam agi20 tabat. namque alia belli facinora praedae magis quam 2 detrimento fore, incendium uero crudele, inmoderatum, ac sibi maxume calamitosum putabat, quippe cui omnes copiae in usu cottidiano et cultu corporis erant. IO. Arus. VII p 451 K. 'abdicatur illa res', Sal. Bello Catil.: senatus decernit uti abdicato magistratu Lentulus. 3 Post eum diem quidam L. Tarquinius ad senatum adductus erat, quem ad Catilinam proficiscentem ex itine4 re retractum aiebant. is cum se diceret indicaturum de coniuratione, si fides publica data esset, iussus a consule quae sciret edicere, eadem fere quae Volturcius de 5 paratis incendiis, de caede bonorum, de itinere hostium senatum docet: praeterea se missum a M. Crasso, qui Catilinae nuntiaret, ne eum Lentulus et Cethegus aliique ex coniuratione deprehensi terrerent, eoque magis properaret ad urbem adcedere, quo et ceterorum animos refi- 10 5 ceret, et illi facilius e periculo eriperentur. sed ubi Tarquinius Crassum nominauit, hominem nobilem, maxumis diuitiis, summa potentia, alii rem incredibilem rati, pars tametsi uerum existumabant tamen quia in tali tempore tanta uis hominis magis lenienda quam exagitanda 15 uidebatur, plerique Crasso ex negotiis priuatis obnoxii, conclamant indicem falsum esse, deque ea re postulant 6 uti referatur. itaque consulente Cicerone frequens senatus decernit, Tarquini indicium falsum uideri, eumque in uinculis retinendum, neque amplius potestatem faciun- 20 dam, nisi de eo indicaret, cuius consilio tantam rem esset 7 mentitus. erant eo tempore qui existumarent, indicium illud a P. Autronio machinatum, quo facilius appellato Crasso per societatem periculi reliquos illius potentia te |