to aut metus aut iniuria te subegit, Silane, consulem de19 signatum genus poenae nouom decernere. de timore tum esse; superuacuaneum est disserere, cum praesertim diligentia 20 clarissumi uiri consulis tanta praesidia sint in armis. de poena possum equidem dicere, id quod res habet, in luctu 5 atque miseriis mortem aerumnarum requiem, non cruciaeam cuncta mortalium mala dissoluere; ultra 21 neque curae neque gaudio locum esse. sed, per deos inmortalis, quam ob rem in sententiam non addidisti, 22 uti prius uerberibus in eos animaduorteretur? an quia lex 10 Porcia uetat? at aliae leges item condemnatis ciuibus non 23 animam eripi, sed exilium permitti iubent. an quia grauius est uerberari quam necari? quid autem acerbum aut 24 nimis graue est in homines tanti facinoris conuictos? sin quia leuius est, qui conuenit in minore negotio legem ti- 15 mere, cum eam in majore neglexeris? 25 At enim quis reprehendet quod in parricidas rei publicae decretum erit? tempus, dies, fortuna, cuius lubido 2. Cf Dict. III 15 genus poenae nouom miserandumque. IO. Arus. VII p.456 K. 'animaduerti in eum', Sal. Catil.: ut prius uerberibus in eos animaduerteretur. 18. Prisc. III p 273 K. 'moderor tibi' et 'te'. Sallustius in Catilinario: fortuna, cuius libido gentibus moderatur. Arus. VII p 494 K. 'moderor illis', Sal. Catil.: cuius libido gentibus moderatur. I te sillane subegit B silenae P consulendesignatum v 2 genus nouom poenae m superuacaneum vell in armis sint V (ultra ss) H m3) B 5 possumus equidem NKM2nm equidem possu7 ultra in ras al. m K cetera 8 gladio (gaudio ss 9 in sententia V Ple an quia-iubent in mg m IO in eos uerberibus v ultraque curae n II porcia ss p1p2 auc quia e aut [P1]M2Fn (u eras M2F) ac e at rell tis VI est om e 12 uitam eripi KHMF item de condemna 14 aut ||nin (ex min) M2 an minus ex corr e nimis om m neglexeris V' neglegeris P sin autem quia 1 13 quid conuenit P (d 16 maiori [T] De 18 erat P (corr) KTnm est M2 gentibus moderatur. illis merito accidet quicquid euene- 26 rit. ceterum uos, patres conscripti, quid in alios statuatis, considerate. omnia mala exempla ex rebus bonis 27 orta sunt. sed ubi imperium ad ignaros eius aut minus 5 bonos peruenit, nouom illud exemplum ab dignis et idoneis ad indignos et non idoneos transfertur. Lacedaemo- 28 nii deuictis Atheniensibus triginta uiros inposuere, qui rem publicam eorum tractarent. ii primo coepere pessu- 29 mum quemque et omnibus inuisum indemnatum necare; to ea populus laetari et merito dicere fieri. post ubi paula- 30 tim licentia creuit, iuxta bonos et malos lubidinose interficere, ceteros metu terrere: ita ciuitas seruitute obpressa 31 stultae laetitiae grauis poenas dedit. nostra memoria 32 uictor Sulla cum Damasippum et alios eius modi, qui malo 5 rei publicae creuerant, iugulari iussit, quis non factum eius laudabat? homines scelestos et factiosos, qui seditionibus rem publicam exagitauerant, merito necatos aiebant. sed ea res magnae initium cladis fuit. nam uti 33 quisque domum aut uillam, postremo uas aut uestimentum o alicuius concupiuerat, dabat operam, uti is in proscripto 10. Arus. VII p 490 K. 'laetor illam rem', Sal. Catil.: ea populus Rom. laetari et merito dicere fieri. · Prisc. III þ 307 K. quomodo etiam apud nos inueniuntur 'doleo' et 'gaudeo', 'laetor his' et 'haec'. Sallustius in Catilinario: ea populus laetari et merito dicere fieri. Ibd. p 358 item. 19. Prob. IV p 125 K. quaeritur, ab eo quod dixit Sallustius: uas aut uestimentum alicuius concupiuerat uas ad quam formam pertineat. I accidit Ime bonis rebus 3 rebus bonis VXH7sn (domesticis ss P1D) rebus domesticis NKM2me (bonis ss NM2) domesticis re4 ignaros eius VIINKIsme (eius eras Pl ss mI s. imperii ss m2 N ciues corr P1) ignaros ciues rell (ignauos ciues T) bus T 15 non laudabat eius 18 initium magnae cladis V uillas p2 19 aut domum aut M2Tnme aut uillam ss P (ex- lam) B uestimentum ||||(aut eras) P ut is in VP2BK ut in (is ss) ПIP1 20 uti is in 'Isn uti in N (is ss) me 34 rum numero esset. ita illi, quibus Damasippi mors laetitiae fuerat, paulo post ipsi trahebantur, neque prius finis iugulandi fuit, quam Sulla omnis suos diuitiis expleuit. 35 atque ego haec non in M. Tullio neque his temporibus uereor, sed in magna ciuitate multa et uaria ingenia sunt. 5 36 potest alio tempore, alio consule, cui item exercitus in manu sit, falsum aliquid pro uero credi. ubi hoc exemplo per senati decretum consul gladium eduxerit, quis illi finem statuet aut quis moderabitur? 37 Maiores nostri, patres conscripti, neque consili neque 10 audaciae umquam eguere; neque illis superbia obstabat, quo minus aliena instituta, si modo proba erant, imita38 rentur. arma atque tela militaria ab Samnitibus, insignia magistratuum ab Tuscis pleraque sumpserunt; postremo quod ubique apud socios aut hostis idoneum uidebatur, 15 cum summo studio domi exequebantur; imitari quam 39 inuidere bonis malebant. sed eodem illo tempore Graeciae morem imitati uerberibus animaduortebant in ciuis, 40 de condemnatis summum supplicium sumebant. postquam res publica adoleuit, et multitudine ciuium factio- 20 nes ualuere, circumueniri innocentes, alia huiusce modi fi 16. Cf Pseudosall. ep. II 8., magis aemuli bonorum quam inuidi. 2 fuit v suas diuitias P 3 iugulando p1 iugulandi finis n 4 atqui (atque ss) P' at K neque (atque ss) T 5 multa ex illa P haec ego v haec ss H ex sunt e M2Tnme D cis KH1 8 senati p2 senatus VQ' 6 in 7 sit] ex sed p1 gladium consul II audacia N Io neque consilii in mg P ss p2 neque umquam audaciae M2nm (audacia) e audaciae ss T 13 arma tela atque militaria B tela om KM2 militaria om sannitibus P4KH 14 magistratum m 16 summo om M2 ss T domi ss P a tus17 gre (cie ss) B gra|||| (ecio ss) 1 graeciae demnatissimo (summum ss) supplicium cumueniri v circumuenire Q' huius modi HMF eri cocpere, tum lex Porcia aliaeque leges paratae sunt, quibus legibus exilium damnatis permissum est. ego 41 hanc causam, patres conscripti, quo minus nouom consilium capiamus, inprimis magnam puto. profecto uirtus 42 5 atque sapientia maior illis fuit, qui ex paruis opibus tantum imperium fecere, quam in nobis, qui ea bene parta uix retinemus. Placet igitur eos dimitti, et augeri exercitum Catili- 43 nae? minume. sed ita censeo: publicandas eorum peIo cunias, ipsos in uinculis habendos per municipia, quae maxume opibus ualent, neu quis de iis postea ad senatum referat neue cum populo agat; qui aliter fecerit, senatum existumare eum contra rem publicam et salutem omnium facturum.' 15 Postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri uerbo alius 52 alii uarie adsentiebantur. at M. Porcius Cato rogatus sententiam huiusce modi orationem habuit: 'Longe alia mihi mens est, patres conscripti, cum res 2 atque pericula nostra considero, et cum sententias non20 nullorum ipse mecum reputo. illi mihi disseruisse uiden- 3 tur de poena eorum, qui patriae, parentibus, aris atque focis suis bellum parauere; res autem monet cauere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare. nam 4 15. Diomed. I p 381 K. sed et 'adsentior' Sallustius ait in Catilina: alius alii uarie adsentiebantur. 18. Seru. ad Aen. I 13 'longe' ualde; Sallustius: longe alia mihi mens est, patres conscripti. 22. Arus. VII p 488 K. 'kaue ab illis', Sal. Catil.: magis. cauere ab illis I tunc P4M2 Tne conparatae e 2 exilium P K (ergo in ras) M2ne ego hanc VBP1HY (ergo M) Is hanc ego ПIP2NTm hanc ergo opibus ex operibus K sos ex ipsum p1 neu quis rell alia mihi mens est V longe mihi est alia mens 7 longe mihi alia mens est rell 20 ipse mecum VẴNKHIS mecum ipse Inme illi ex ille P cetera maleficia tum persequare, ubi facta sunt; hoc nisi prouideris ne accidat, ubi euenit, frustra iudicia implo5 res: capta urbe nihil fit reliqui uictis. sed, per deos inmortalis, uos ego appello, qui semper domos, uillas, signa, tabulas uestras pluris quam rem publicam fecistis: si 5 ista, cuiuscumque modi sunt quae amplexamini, retinere, si uoluptatibus uestris otium praebere uoltis, expergisci6 mini aliquando et capessite rem publicam. de uectigalibus neque de sociorum iniuriis: anima nostra in dubio sunt. 7 non agitur libertas et ΙΟ Saepenumero, patres conscripti, multa uerba in hoc ordine feci, saepe de luxuria atque auaritia nostrorum ciuium questus sum, multosque mortalis ea causa aduor8 sos habeo. qui mihi atque animo meo nullius umquam delicti gratiam fecissem, haud facile alterius lubidini male 15 9 facta condonabam. sed ea tametsi uos parui pendebatis, 5. Arus. VII p 499 K. 'pluris quam hoc', Sal. Bello Catil.: pluris quam remp. fecere. 7. Agroec. VII p 117 K.''olim' et 'quondam' et 'aliquando' tria tempora tenent. praeteriti temporis et futuri adfatim inueniuntur exempla, sed praesentis demus, quod difficilius uidetur: expergiscimini ali quando et capessite rem publicam. — Lact. Plac. ad Theb. II 109 'capes- . sat' quasi perpetuo retenturus. Sallustius: expergiscimini aliquando et capessite rem publicam. Prisc. III p 455 K. nam secunda persona imperatiui similis est indicatiui secundae, quomodo et apud Graecos, ut 'amamini docemini legimini audimini'. haec enim tam indicatiuo quam imperatiuo modo similiter proferuntur, idque comprobat usus: Sallustius in Catilinario: expergiscimini aliquando et capessite rem publicam. I maleficia VXHIs malefacta p1 (maleficia ss) П (maleficia ss T) nme maledicta (malefacta ss) K mala F persequere [P1]P2B (corr) tunc Pr 3 reliqui fit 2 euenerit n 7 expergescimini p1 (i ss) M2 (corr) TMF n dibio ex dibia P est ordine] hoc ss HT om M27 libidi K 16 penderatis V pendatis NM2D (eb ss al. m) |