Immagini della pagina
PDF
ePub

U. C. 542. casu.

In veteres quassas que naves paucis et parvi pretii A. C. 212. rebus impositis, quum mersissent eas in alto, exceptis in præparatas scaphas nautis, multiplices fuisse merces ementiebantur. Ea fraus indicata M. Atilio prætori priore anno fuerat, ac per eum ad senatum delata, nec tamen ullo senatusconsulto notata: quia Patres ordinem publicanorum in tali tempore offensum nolebant. Populus severior vindex fraudis erat; excitatique tandem duo tribuni plebis Sp. et L. Carvilii, quum rem invisam infamemque cernerent, ducentum millium æris multam M. Postumio dixerunt. Cui certandæ quum dies advenisset, conciliumque tam frequens plebis adesset, ut multitudinem area Capitolii vix caperet; perorata causa, spes una videbatur esse, si C. Servilius Casca tribunus plebis, qui propinquus cognatusque Postumio erat, prius, quam ad suffragium tribus vocarentur, intercessisset. Testibus datis, tribuni populum summoverunt; sitellaque allata est, ut sortirentur, ubi Latini' suffragium ferrent. Interim publicani Cascæ instare, ut concilio diem eximeret®. Populus reclamare: et forte in cornu primus sedebat Casca, cui simul metus pudorque animum versabat. Quum in eo parum præsidii esset, turbandæ rei causa publicani per vacuum in summoto locum' cuneo irruperunt, jurgantes simul

2 In veteres quassasque &c.] "Having freighted old and shattered vessels with a few worthless," &c.

3

Rem invisam infamemque] "That the system was unpopular and notorious."

4 Cui certanda &c.] "And when the day for arguing (pleading in mitigation of) this arrived," &c. This proceeding was rendered necessary by the fact, that a magistrate had only the power of naming a fine; while it remained for the people' to confirm and impose it. In this case, it will be perceived, that every expedient possible under the forms of the law was employed by the aristocratic and monied interest to screen the guilty; but that justice eventually triumphed over personal influence and the power of wealth.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors]

9 In cornu primus.] "Foremost on the tribunal," the ends of which were called cornua.

1 Per vacuum in summoto locum.] "Forced their way in a wedge through the opening into the empty space." This is the sense that can with the least violence be extracted

5 Testibus datis.] "When evi- from the text as it stands. The dence was put in

6 Sitella.] "The urn."

7 Ut sortirentur, ubi Latini &c.]
This reading must be corrupt, for
none but Roman citizens could vote
in such cases:
every citizen was

phrase in summoto, however, can scarcely signify "in the place from which others had been removed, (in the place cleared by removal;)" and it is accordingly suggested by Strothius, that we should read in vacuum

[ocr errors]

6

[ocr errors]

'ret.

4.

cum populo tribunisque. Nec procul dimicatione res erat, U. C. 542. quum Fulvius consul tribunis, 'Nonne videtis,' inquit, vos A. C. 212. in ordinem coactos esse, et rem ad seditionem spectare, ni 'propere dimittitis plebis concilium?' Plebe dimissa, senatus vocatur, et consules referunt de concilio plebis turbato vi atque audacia publicanorum. M. Furium Camil'lum, cujus exsilium ruina urbis secuta fuerit, damnari se ab 'iratis civibus passum esse. Decemviros ante eum, quorum legibus ad eam diem viverent, multos postea principes civi'tatis, judicium de se populi passos. Postumium Pyrgensem suffragium populo Romano extorsisse, concilium plebis sustulisse, tribunos in ordinem coegisse, contra populum 'Romanum aciem instruxisse, locum occupasse, ut tribunos a plebe intercluderet, tribus in suffragium vocari prohibeNihil aliud a cæde ac dimicatione continuisse ho'mines, nisi patientiam magistratuum, quod cesserint in 'præsentia furori atque audaciæ paucorum, vincique se ac populum Romanum passi sint: et comitia, quæ reus vi atque armis prohibiturus erat, ne causa quærentibus dimi'cationem daretur, voluntate ipsius sustulerint'.' quum ab optimo quoque pro atrocitate rei3 acta essent, vimque eam contra rempublicam et pernicioso exemplo factam, senatus decresset; confestim Carvilii tribuni plebis, omissa multæ certatione, rei capitalis* diem Postumio dixerunt: ac, ni vades daret, prehendi a viatore, atque in carcerem duci jusserunt. Postumius, vadibus datis, non affuit. Tribuni plebem rogaverunt, plebesque ita scivit: Si M. Postumius ́ante Kalendas Maias non prodisset, citatusque eo die non ' respondisset, neque excusatus esset, videri eum in exsilio esse: bonaque ejus venire, ipsi aqua et igni placere inter'dici".' Singulis deinde eorum, qui turbæ ac tumultus concitatores fuerant, rei capitalis diem dicere, ac vades poscere cœperunt. Primo non dantes, deinde etiam eos,

6

6

[ocr errors]
[blocks in formation]

Hæc

enormity of the case suggested."

4 Rei capitalis.] "A capital indictment" did not, as in our time, involve the forfeiture of life, which became a question only in aggravated cases of high treason, and even then required a special decree of the Senate. The term capitalis merely signifies that the case involved some form of capitis diminutio; such as banishment, the penalty inflicted in this instance.

5 Aqua et igni-interdici.] There was no direct sentence of banishment pronounced by a Roman tribunal.

U. C. 542. qui dare possent, in carcerem conjiciebant: cujus rei periA. C. 212. culum vitantes plerique in exsilium abierunt.

5.

6.

[ocr errors]

Hunc fraus publicanorum, deinde fraudem audacia protegens, exitum habuit. Comitia inde pontifici maximo creando' sunt habita. Ea comitia novus pontifex M. Cornelius Cethegus habuit. Tres ingenti certamine petierunt: Q. Fulvius Flaccus consul, qui et ante bis consul et censor fuerat: et T. Manlius Torquatus, et ipse duobus consulatibus et censura insignis: et P. Licinius Crassus, qui et ædilitatem curulem petiturus erat. Hic senes honoratosque juvenis in eo certamine vicit. Ante hunc, intra centum annos et viginti, nemo, præter P. Cornelium Calussam, pontifex maximus creatus fuerat, qui sella curuli non sedisset.

Consules quum ægre delectum conficerent, quod inopia juniorum non facile in utrumque, ut et novæ urbanæ legiones, et supplementum veteribus scriberetur, sufficiebat; senatus'absistere eos incepto' vetuit, et triumviros binos9 ' creari' jussit: 'alteros, qui citra, alteros, qui ultra quiqua'gesimum lapidem in pagis, forisque1, et conciliabulis omnem copiam ingenuorum inspicerent: et, si qui roboris satis ad ferenda arma habere viderentur, etiamsi nondum militari ' ætate essent, milites facerent. Tribuni plebis, si iis vide' retur, ad populum ferrent, ut, qui minores septem et decem 'annis sacramento dixissent, iis perinde stipendia proce'derent, ac si septem et decem annorum, aut majores, mili'tes facti essent.' Ex hoc senatusconsulto creati triumviri bini conquisitionem ingenuorum per agros habuerunt.

Eodem tempore ex Sicilia literæ M. Marcelli de postulatis militum, qui cum P. Lentulo militabant, in senatu recitatæ sunt. Cannensis reliquiæ cladis hic exercitus erat, relegatus in Siciliam, sicut ante dictum est, ne ante Punici belli finem in Italiam reportaretur. Hi permissu Lentuli primores equitum centurionumque, et robora ex legionibus peditum, legatos in hiberna ad M. Marcellum miserunt, e quibus unus, potestate dicendi facta, Consulem,' inquit, te, M. Marcelle, in Italiam adissemus, quum primum de

6 Hunc fraus—exitum habuit.] "Such was the end (success, result) of," &c.

7 Pontifici maximo creando.] His successor was not appointed directly; a new pontifex was elected to fill up the collegium of eight; and, out of the body thus completed, the comitia trib. elected the new maximus.

8 Quod inopia juniorum &c.] "Because the diminished supply of

young men was scarcely sufficient
for the double purpose of raising
new legions, and at the same time
of recruiting the old."
"Two

9 Triumviros binos.]
boards of three commissioners each."
Foris.] "Market towns."
2 Conciliabulis.] "Assize or ses-

sions towns."

3 lis perinde stipendia procederent, &c.] "Their length (duration) of service should be counted," &c.

6

[ocr errors]
[ocr errors]

4

5

nobis, etsi non iniquum, certe triste senatusconsultum fac- U. C. 542. tum est; nisi hoc sperassemus, in provinciam nos morte A. C. 212. regum turbatam ad grave bellum adversus Siculos simul Poenosque mitti: et sanguine nostro vulneribusque nos 'senatui satisfacturos esse: sicut patrum memoria, qui capti 'a Pyrrho ad Heracleam erant, adversus Pyrrhum ipsum pugnantes satisfecerunt. Quanquam quod ob meritum nostrum succensuistis, Patres conscripti, nobis, aut succen'setis? Ambo mihi consules et universum senatum intueri 'videor, quum te, M. Marcelle, intueor: quem si ad Cannas ' consulem habuissemus, melior et reipublica et nostra for6 tuna esset. Sine, quæso, priusquam de conditione nostra queror, noxam, cujus arguimur, nos purgare.

6

[ocr errors]

Si non ́ deum ira, nec fato, cujus lege' immobilis rerum humana'rum ordo seritur, sed culpa periimus ad Cannas, cujus tandem ea culpas fuit? militum, an imperatorum? equi' dem miles nihil unquam dicam de imperatore meo, cui 'præsertim gratias' sciam ab senatu actas, quod non despe'raverit de republica; cui post fugam ab Cannis per omnes 'annos' prorogatum imperium. Ceteros item ex reliquiis 'cladis ejus, quos tribunos militum habuimus, honores petere et gerere, et provincias obtinere audivimus. An vobis vestrisque liberis ignoscitis facile, Patres conscripti, in 'hæc vilia capita sævitis? Et consuli primoribusque aliis 'civitatis fugere, quum spes alia nulla esset, turpe non fuit; 'milites utique morituros in aciem misistis? Ad Alliam prope omnis exercitus fugit: ad Furculas Caudinas, ne 'expertus quidem certamen, arma tradidit hosti, ut alias pudendas clades exercituum taceam: tamen tantum afuit ab eo, ut ulla ignominia iis exercitibus quæreretur,

[blocks in formation]

scribed as a seed from which sub-
sequent events grow up.

8 Cujus tandem ea culpa.] "Whose
fault, we ask, was that?"

Cui præsertim gratias &c.]
(resolution of the relative) "Espe-
cially when I know that thanks,"
&c.

Post fugam ab Cannis per om-
nes annos.] "Through every year
since the defeat at Cannæ."
2 Ex reliquiis.]
"Of the sur-
vivors." These were not included
in the sentence; of course, because
they were generally young patri-
cians. The following sentence de-
scribes the invariable policy of an
oligarchy.

3 Tantum afuit ab eo, ut.] The
usual form of this idiom omits ab

U. C. 542.

6

[ocr errors]
[ocr errors]

ut et urbs Roma per eum exercitum, qui ab Allia Veios A. C. 212. transfugerat, recuperaretur; et Caudinæ legiones, quæ 'sine armis redierant Romam, armatæ remissæ in Sam'nium, eundem illum hostem sub jugum miserint, qui hac 'sua ignominia lætatus fuerat. Cannensem vero quisquam exercitum fugæ aut pavoris insimulare potest, ubi plus 'quinquaginta millia hominum ceciderunt? unde consul 'cum equitibus septuaginta fugit? unde nemo superest, 'nisi quem hostis cædendo fessus reliquit? Quum captivis 'redemptio negabatur, nos vulgo homines laudabant, quod reipublicæ nos reservassemus: quod ad consulem Venu'siam redissemus, et speciem justi exercitus fecissemus. Nunc deteriore conditione sumus, quam apud patres nostros 'fuerant captivi. Quippe illis arma tantum atque ordo 'militandi, locusque, in quo tenderent in castris, est mutatus: quæ tamen, semel navata reipublicæ opera, et uno felici prælio, recuperarunt. Nemo eorum relegatus in 'exsilium est: nemini spes emerendi stipendia adempta : 'hostis denique est datus, cum quo dimicantes, aut vitam semel, aut ignominiam finirent. Nos, quibus, nisi quod 'commisimus, ut quisquam ex Cannensi acie miles Roma'nus superesset, nihil objici potest, non solum a patria pro'cul Italiaque, sed ab hoste etiam, relegati sumus: ubi senescamus in exsilio, ne qua spes, ne qua occasio abolendæ 'ignominiæ, ne qua placandæ civium iræ, ne qua denique ' bene moriendi sit. Neque ignominiæ finem, nec virtutis 'præmium petimus; modo experiri animum, et virtutem 'exercere liceat. Laborem et periculum petimus, ut viro'rum, ut militum officio fungamur. Bellum in Sicilia jam 'alterum annum ingenti dimicatione geritur: urbes alias 'Poenus, alias Romanus expugnat: peditum, equitum acies concurrunt: ad Syracusas terra marique res geritur: clamorem pugnantium crepitumque armorum exaudimus re'sides ipsi ac segnes, tanquam nec manus, nec arma habeamus. Servorum legionibus Ti. Sempronius consul toties 'jam cum hoste signis collatis pugnavit. Operæ pretium habent, libertatem civitatemque. Pro servis saltem ad 'hoc bellum emptis vobis simus: congredi cum hoste liceat, et pugnando quærere libertatem. Vis tu mari, vis terra,

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

eo, which here fills up the ellipsis.
"Any disgrace was so far from
being incurred, that," &c.

4 Quippe illis arma tantum &c.]
This was the penalty inflicted, by
the Senate, on the prisoners re-
covered from Pyrrhus.

5 Locusque, in quo tenderent.] sc. Outside the lines of the camp, ac

cording to Valerius.
6 Semel.]
finitely."

"Once for all; de-
"Ex-

7 Nisi quod commisimus.]
cept that we were the cause," &c.

8 Pro servis saltem-simus.] "Let
us at least be placed on the footing
of the slaves whom you have pur-
chased for this war.'

[ocr errors][merged small][merged small]
« IndietroContinua »