Gramina, nec teneras cursu laesisset aristas;

Vel mare per medium, fluctu suspensa tumenti, 810 Ferret iter, celeris nec tingueret acquore plantas. Illam omnis tectis agrisque effusa iuventus

Turbaque miratur matrum, et prospectat euntem, Adtonitis inhians animis: ut regius ostro

autem Ecl. VI, 57 Tangeret ut faciles, sed non curvaret, aristas. Variavit itaque Statius Theb. VI, 640 Raraque non fracto vestigia pulvere pendent. At propius ad Maronis rationem accedit ipse Apollon. I, 183 de Polyphemi celeritate: supra mare currebat, ovde Doovs ẞante πόδας, ἀλλ ̓ ὅσον ἄκροις ίχνεσι τεγγόμενος. Argutabimurne et in hoc? atqui et hoc expressum statim videbis a nostro celeres nec tingueret aequore plantas. Si cursus per mare factus placet, quo nec planta mari tingitur, potestne displicere cursus per segetem factus sic, ut nec aristas attingerent plantae? Ipse Maro Ge. III, 194. 195 per aperta volans Aequora, vix summa vestigia ponat arista. (segetes Medic. Wr.) 809 arenas alter Hamb. v. Burm. (haristas Medic., ut supra vs. 720., sed h puncto notata. Wr.) 810 fluctus s. tumentes aliquot Pier. (-811. celeris Medic., sed i in e mutatur. Wr.) 814 A. haesere animis Gud. Idem vir doctus, Wakefield, correxit ostri: quod et ipsum bene dictum esset, forte quoque facilius: regius ostri honos. alterum tamen doctius: Cerda. Sic avongos et avde μóεis pro aldav, et rò avdos, τὸ ἄνεμον de fulgore auri: unde Pind. Ol. 2, 130 äveμa zov

sisset, i. e. laesura esset; vid. V. L. ad II, 136. Wr.) Ferret iter, docte, ut f. pedes.

812 sq. Ornate, quae simpliciter Homerus dederat Tov d' ἄρα πάντες Λαοὶ ἐπερχόμενον

nevvτo Od. ß, 13. e, 64. In reliquis argutantur intpp. Indutam illam puta chlamyde purpurea: is est regius honos, qui velat humeros ostro, dum ipse ex ostro est. Accipio fibulam de acu: v. Var. Lect.; in media fibula est acus, quae mordet laciniam: potuit adeo et fibula pro acu dici: et Lyciam dixit pharetram, ut solent poetae praestantius genus designare: sic,

815

Velet honos levis humeros; ut fibula crinem
Auro internectat; Lyciam ut gerat ipsa pharetram,
Et pastoralem praefixa cuspide myrtum.

ostro. ut sit: honos regius velat ostro, purpura: quorsum igitur mutantur ea, quae bene se habent, forte etiam melius! 815 letos h. et f. Goth. sec. humerosque leves Ven. (laevos fuit qui Virgilium scripsisse existimaret, invita Minerva. levis Ruhkopfius interpretatur pulchros; nempe levia membra sunt tenera et mollia, qualia sunt in iuvenili corpore; cf. XI, 40. Wr.) ut f. vestem pr. Menag. et duo Heins. pro div. lect. cum Goth. tert., scilicet tamquam magis obvium. Nam fibula in capilli oruatu nondum reperi; nec tamen probabile fit, vestem a librariis in crinem mutari potuisse. 816 aut g. duo Burm. ferat et illa alii ap. Pier. 817 Ut p. Oudart. cum Goth. tert.

Lib. VII, 1. 2 Tu quoque littoribus nostris, Aeneia nutrix, Aeternam moriens famam, Caieta, dedisti 10 Proxima Circaeae raduntur littora terrae etc. Cum Virgiliani carminis praestantia, etiam inventionis laus, inprimis in doctrinae copia et sermonis poetici ornatu spectanda sit: nos operae pretium in hoc facere putamus, quod legentium animos ad haec potissimum duo capita in interpretatione nostra advertere studemus. Exspectatur itaque a nobis, ut in his quoque posterioribus sex libris in iisdem rebus illustrandis praecipuam aliquam operam collocemus: idque eo magis, quo novum fabularum genus, Italiae domesticum, parum a plerisque perspectum et cum Graecis mythis in vulgari antiquitatis doctrina confusun, in iis tractatur. Ne vero legentium animos oculosque distineamus ac distringamus, reiectis ad librorum calcem disputationibus exspatiabimur interdum et nonnulla excutiemus accuratius. Facient haec ipsa diverticula ad recreandum animum ex commentandi et variae lectionis enotandae taedio, quod quidem nonnunquam, quomodo reprimeremus, vix habere videbamur.

Caietae memoriam non praeteriit poeta, quandoquidem inter fabulas veteres de Aeneae erroribus ea occurrebat, nomenque promontorii portusque et urbis in Latii et Campaniae finibus ab ea ductum vulgo ferebatur: ut taceam Formiis aedem Apollinis ac Caietae a Livio XL, 2 commemoratam. Vid. Dionys. I, 53. Strabo VI, pag. 330. Victor 0. G. R. 10. Adde Solin. 8. Ex quibus locis quoque discimus, a cremata Troianorum classe (aлo tov naiɛıv) nonnullos, Caesarem inprimis et Sempronium, nugantes suo more in nominum originibus, nomen repetiisse. cf. ad lib. V Excurs. VI. et Cerdam ad lib. VII, 2. Varie quoque tractatam esse fabulam ex eo apparet, quod alii Aeneae, alii Creusae, alii Ascanii nutricem Caietam ediderant. Nutricis autem in vetere vita, ut educandis pueris praecipua opera, ita magna erat reverentia, ut parentali ea pietate coleretur. Res inprimis in tragicis obvia. Facit autem etiam hic iustorum nutrici persolutus honos ad Aeneae pietatem declarandam. Haec et similia cogitare debet is, cui haec Caietae memoratio nimis videtur esse tenuis et epico spiritu indigna. Hoc tamen verum est, post similem de Miseno et Palinuro narrationem novitatem huic Caietae commemorationi deesse. Nec hoc non sensisse videri potest poeta, qui similem aliam de Baia, Euxini matre, fabulam (Victor 0. G. R. 10) non attigit: nec Lucosiam insulam in sinu Paestano a consobrina Aeneae aut Prochytam ab eius cognata ibi sepulta (v. Dionys. I, 53) appellatam memorare voluit. Nec sine iudicio videri debet omisisse alia errorum Aeneae in his locis vestigia vulgo credita, quae poetica arte tractari vix poterant, ut Aenariam insulam a statione navium Aeneae dictam apud Plin. III, 6 s. 12. Quid? quod adeo ad Sardiniam Troianos nonnulli veterum deduxerant; parum docte, puto, et ex Iolai nomine, de quo tot fabulae in Sardiniae originibus habentur, opinione ducta: Paus. X, 17, p. 837 extr. quam etiam Silius sequitur lib. XII, 363 sqq.

Ceterum totus ille littoris tractus fabulis priscis inclaruerat: ut tanto magis poeta noster decerpere de iis nonnihil potuerit. Non longe a Caieta aberant Formiae, Laestrygonum, ferorum hominum, qui carne humana vesci solebant, sedes ab Homero nobilitatae: unde adeo Silio VIII, 531 regnata Lamo Caieta dicta est. Nec male Ovidius Met. XIV, 158 sqq. unum ex Ulyssis sociis, Macareum, superstitem in his locis finxit Aeneae occurrere: etsi Achemenidis

in Cyclopum antro relicti ex lib. III Aeneidis exemplum Nasoni ante oculos fuisse facile intelligitur. Est autem ad rerum fidem valde accommodatum, adhuc Troianorum temporibus homines feros et anthropophagos Italiae saltibus, lacubus et ignibus subterraneis horridae loca saltem nonnulla inhabitasse. Hinc et Caci memoria. cf. ad lib. VIII Excurs. II.

Circes insulam, quam rat (lib. III, 386 Ante et non magis praetermittere debuit poeta, cum illa ab heroicis inde temporibus tantopere fabulis frequentata et celebrata esset, inprimis ab Homero Odyss. x. Circeii quidem notum est Latii promontorium: Homerus tamen narrat de eo, tamquam de insula. Circeii, ut Plinii verbis utar (lib. III, 5, 9), insula quondam immenso quidem mari circumdata, ut creditur Homero, at nunc planitie (cf. II, 85 s. 87). Nata hinc opinio, aggesta fluminum alluvie terra, insulam aliquando factam esse continentem; v. Theophrast. Hist. Plant. V, 9, quem locum Plinius expressit 1. c. Nec multum dissidet, quod Varro tradiderat, ut e Servio ad lib. III, 386. VII, 10 discitur, fuisse Circen insulam, nondum siccatis paludibus, quae eam dividebant a continenti. Quod in priscae Italiae silvestri habitu quis miretur, cun tales lacus multi adhuc sint in vicinis locis, hiberno tempore aqua stagnantes, cumque inde procedant Pomtinae paludes! cf. Corradin. Latio vet. Tom. II, pag. 242. Itaque Strabo inter loca maritima palustria et morbosa etiam Circeios numerat lib. V, p. 353 C. et ipse Circeius mons ipsi est, quem mare et paludes insulam faciunt: τὸ Κιρκαῖον ὄρος νησιάζον τῇ θαλάττῃ τε καὶ ἕλεσι, p. 355 Β.

adeundam esse Helenus iam praedixeAeaeaeque insula Circes lustranda),

Aeaeam appellat insulam Homerus, hincque Maro sup. lib. III, 386 Aeaeae insula Circes. Fuit quoque to Kiozaïov in Colchide: v. Apollon. III, 200. II, 402. Quomodo autem veteres in hoc incidere potuerint, ut Circen ex Aea, Colchorum urbe, Aeetae regis sororem ex Sole et Persa, translatam in insulam hanc collocarent, vix assequatur aliquis, nisi antiquioris Graeciae ignorantiam geographiae animo teneat. Occidentis faciem et fines ante Troiana tempora prorsus ignorabant Graeci, nec ante Homerum nisi fabulosas narrationes de eo vulgo audiverant. Itaque pone Siciliam magnum Oceanшun circumductum usque ad septentrionem patere cre