sus; magna gloria concurrentium undique virile et muliebre secus," per vias ac tecta omnium visebatur. Cum quæstor C. Urbinus aliique, cognita voluntate, eum ad cœnam invitaverant ; ultra Romanorum, et mortalium etiam morem curabant: exornatis ædibus per aulæa* et insignia, scenisque ad ostentationem histrionum fabricatis: simul croco sparsa humus, et alia, in modum templi celeberrimi. Præterea cum sedenti transenna' demissum victoriæ simulacrum cum machinato strepitu tonitruum coronam capiti imponebat: tum venienti thure quasi Deo supplicabatur. Toga picta plerumque amiculo erat ei accumbenti: epulæ quæsitissimæ neque per omnem modo provinciam, sed trans maria, ex Mauritania volucrum et ferarum incognita antea plura genera: quibus rebus aliquantam partem gloriæ demiserat, maxime apud veteres et sanctos viros, superba illa, gravia, indigna R. imperio existimantes. Macrob. Satur. l. III. c. 13. Nonius. Sosipater. 1. 1.

Ruuntque pars magna suismet, aut proximorum telis, ceteri vice pecorum obtruncabantur.

с

Nonius.

Occurrere duci, et prælium accendere, adeo uti Metello in sagum, Hirtuleio in brachium tela venirent. Idem. Avidisqued ita, promtisque ducibus, uti Metellus ictu tragulæ sauciaretur. Idem.

W

NOTE

Secus] Id est, sexus: atque ita veteres locutos esse multis et bene persequitur Carrio.

Aulaa] Gall. Des tapisseries.

y Croco] Eum in odoribus habebant, et ideo aqua diluebant ; unde ab Apuleio odorus, a Seneca odoratus imber dicitur. Optimus ex Cilicia mittebatur; hinc Martialis,

Et Cilices nimbis hic maduere suis. Transenna] Servius extensum funem, Nonius fenestram interpretatur.

Picta] Intelligendum vel de palmata, quam merebantur ii, qui de hostibus palmas reportabant, quod vic

torias cum palmis intextas haberet,ut placet Isidoro: vel potius de toga ab Etruscis sumta, purpurei coloris, auro distincta, a triumphantibus geri solita.

b Amiculo] Id est, loco simplicis toga; nam ea quoque amiculi nomine intelligitur.

Sagum] Vestimentum erat militare a Gallis mutuatum.

d Avidisque] Douza hic de pugna agi credit, in Saguntinis campis a Sertorio commissa, in qua Metellus a Sertorio sauciatus est.

• Tragulæ] Genus est teli, similitųdine hastæ.

Sed Metellus in vulnere. Don. act. v. sc. 2. And. Primo incidit forte per noctem in renunculof piscantis. Non.

Ad hoc pauca piraticæ adjungit actuaria3 navigia. Idem in Piratica navicula.

Omnia sacrata corpora in ratem imposuisse. Arusian. Suos equites hortatus vado transmittit. Idem.

Ictu eorum qui in flumine ruebant, necabantur. Donat. Adelph. act. III. sc. 2.

Circumventi dextra, unde ferrum erat, saxa, aut quid tale capiti affligebant. Arusian.

Sed Metellus in ulteriore provincia. Donat. ad Phorm. act. 1. sc. 4.

6

Immane quantum animi exarsere. Non. ' nomen positum pro adverbio.'

At illi quibus res incognita erat, ivere cuncti ad portas incognita tendere. Serv. F. Ursini.

Murum ab angulo dextri lateris ad paludem haud procul remotam duxit. Serv. Fuldan.

CAII CRISPI SALLUSTII

HISTORIARUM

FRAGMENTA.

LIBER III.

EXAUDIRIQUE sonus Bacchanaliorum. Macr. 1. 1. c. 4. Saturn. Non.

Diversa, uti solet rebus perditis, capessunt: namque alii fiducia gnaritatis locorum in occultam fugam sparsi; alii globis eruptionem tentavere. Prisc. 1. x. Nonius.

Unus constitit in agro Lucano, gnarus loci, nomine Publipor. Id. 1. vi. Probus Catholicis.

Male jam assuetum ad omnes vis controversiarum Prisc. 1. VI.

Conjuratione claudit. Idem 1. x.

Quali par in oppido festinatio, et ingens terror erat, ne ex latere nova munimenta madore' infirmarentur: nam mœnia

oppidi stagnabant, redundantibus cloacis adverso æstu maris. Non. in Mador.

Equis et armis decoribus cultus. Priscianus 1. VI.

Dedecores, inultique tergas ab hostibus cædebantur.

Idem.

Contra ille calvi ratus quærebat, num somnio thesaurus portenderetur. Idem 1. VIII. Non. in Calvitur.

Parte consumta, reliqua cadaverum ad diuturnitatem usu sallerent. Priscianus 1. x.

EPISTOLA CN. POMPEII AD SENATUM.

Si adversus vos patriamque et Deos Penates,* tot labores et pericula suscepissem, quotiens a prima adolescentia ductu meo scelestissimi hostes fusi, et vobis salus quæsita est: nihil amplius in absentem me statuissetis, quam adhuc agitis, P. C. quem contra ætatem' projectum ad bellum sævissimum, cum exercitu optime merito, quantum est in vobis, fame, miserrima omnium morte, confecistis. Hac in spe populus R. liberos suos ad bellum misit? hæc sunt præmia pro vulneribus; et totiens ob remp. fuso sanguine? Fessus scribendo, mittendoque legatos, omnes opes et spes privatas meas consumsi : cum interim a vobis per triennium vix annuus sumtus datus est. Per Deos immortales, utrum censetis me vicem ærarii præstare, an exercitum sine frumento et stipendio habere posse? Equidem fateor me ad

NOTE

8 Terga] Græcismus; id est, secundum terga, vel per terga.

Calvi] Id est, Decipi.

i Parte] Douza de Calaguritanis a Pompeio obsessis intelligit, qui cibi inopia uxores natosque ad usum nefariæ dapis verterunt, et cadaverum reliquias sallierunt, ut testatur Valer. Max. Unde idem Douza concludit male hoc fragmentum ante Pompeii epistolam collocatum esse; quod quidem nullus credo non confitebitur.

Si] Scripta fuit hæc epistola pro

habendo stipendio. Fiduciæ plena est; unde Pompeium juvenem magnifico et incorrupto animo fuisse, concludere licet.

Penates] Dii sunt domestici, maxime nostri, et quasi penes nos nati.

1 Contra ætatem] Quia nequidem, eo tempore, 30. annos natus erat.

m Vicem ærarii] Id est, Me debere belli sumtus ex proprio censu tolerare: sed acrius expressit.

hoc bellum majore studio, quam consilio, profectum : quippe qui nomine modo imperii a vobis accepto, diebus quadraginta exercitum paravi; hostesque in cervicibus" jam Italiæ agentes ab Alpibus in Hispaniam summovi. Per eas iter aliud, atque Hannibal, nobis opportunius patefeci. Recepi Galliam, Pyrenæum, Laletaniam, Indigetes:a et primum impetum Sertorii victoris, novis militibus, et multo paucioribus, sustinui: hyememque in castris inter sævissimos hostes, non per oppida, neque ex ambitione' mea, egi. Quid dein prælia, aut expeditiones hybernas, oppida excisa, aut recepta enumerem? quando res plus valet, quam verba. Castra hostium apud Sucronem' capta, et prælium apud flumen Durium, et dux hostium C. Herennius cum urbe Valentia et exercitu deleti, satis clara vobis sunt: pro quis, o grati patres, egestatem et famam redditis. Itaque meo et hostium exercitui par conditio est. Namque stipendium neutri datur: victor uterque in Italiam venire potest. Quod ego vos moneo, quæsoque ut animadvertatis; neu cogatis necessitatibus privatim mihi consulere. Hispaniam citeriorem, quæ non ab hostibus tenetur, nos aut Sertorius ad internecionem vastavimus; præter maritimas civitates, quæ ultro" nobis sumtui onerique. Gallia superiore anno Metelli exercitum stipendio frumentoque aluit: et nunc malis fructibus ipsa vix agitat. Ego non rem familiarem modo, verum etiam fidem" consumsi. Reliqui vos estis: qui nisi

NOTE

"In cervicibus] Id est, qui non longe ab Italia erant, eamque urgebant.

• Pyrenæum] Pyrenæi vocantur montes qui Hispaniam a Gallia dividunt.

P Laletaniam] Regio est Hispaniæ, quæ postea Gotholania, hodie Catalogne dicitur.

a Indigetes] Alii legunt Ilergetum: suntque, cum iis, quos Livius Ilercaones vocat, Tarraconensis Hispaniæ populi.

r Ex ambitione] Id est, ad serviendum ambitioni et commoditatibus meis.

• Sucronem] Sucro Hispaniæ Tarraconensis urbs est et fluvius.

Durium] Durius fluvius est Hispaniæ, qui Lusitaniam terminat a Meridie.

" Ultro] Id est, quæ, dum in nostros usus servandas judicamus, nobis sunt oneri.

▾ Malis] Propter anni et tempestatis infœcunditatem. Gall. dicimus, La mauvaise année; La mauvaise sai

son.

w Fidem] Indicat, se undiquaque ab amicis, a quibus jam non amplius