tur spes. Proinde, quum rerum humanarum maximum ■ ■ momentum sit, quam propitius rem, quam adverfis agant Diis, pro certo babete, priora bella adversus Deos magis, quam homines, geffiffe; hoc, quod inftat, ducibus ipfis Diis gefturos. II. Haec, non laeta magis, quam vera, vaticina- 1 quorum prim. quibus nulla fines armis relinquitur spes. Tertius, quibus nulla sine armis relinquitur spes. GEBH. nulla sine armis relinquitur spes etiam Vol. 2. et Lovel. 3. nisi in armis nulla relinquitur spes Lovel. 4. nulla nisi in armis spes relinquitur Harlej. Paullo ante quibus necessitas, pro Recessarium, Lovel. a. quibus eft necessitas Hearnii Oxon. L.1. et C. [Veith.] §. 11. Momentum sit, quam propitiis rem, quam adversis agant Diis] Pall. tres momentum sit, si quam propitiis rem. GEBH. Possunt intelligi ipsi homines: sed mallem aliquis vetus liber haberet: quam propitiis, quam adver sis agantur Diis. Id ipsum, quod conjeci, non e lib. vet. sed e LL. VV. notat Muretus. J. FR. GRON. Vulgata lectio satis de. fendi poteft. Livius 5, 49,7. In ter jocos militares, quos inconditos jaciunt. 8,8, 14. Alterum tantum ex Latino delectu adjiciebatur, qui ea tempeftate hoftes erant Roma nis, eodemque ordine inftruxerant aciem. 26, 22, 8. Vixdum requieffe aures a ftrepitu et tumultu hoftili, quo paucos ante menses adsederint prope moenia Romana. 34, 3, 1. Recensete omnia muliebria jura, quibus licentiam earum adligaverint majores noftri. Adde Gronovium ad 34, 56, 11. Durius eft, quod paullo poft omittitur pronomen mos; ubi unus liber Hearnii nos gefturos. DUK. momentum propitiis Flor. momentum, sed quam propi tiis Leid. 1. momentum sit, si quam propitiis Voss. 2. Harlej. et Haverk. momentum sit, si tam propitiis Portug. [Veith.] momentum sit, tam propitiis Vol. 1. et Leid. 2. Deinde propitiis, quam adversis agant Diis Harlej. et Portug. quod proxime ad conjecturam Gronovii accedit; eamque plane firmaret, modo pro agant legamus agani, id eft agantur. Saepe autem librarii terminatio. nis paffivae signum literae superadditum omiserunt. V. ad 10, 10, 1. Neque temere spernenda eft lectio, quae eft in Lovel 2. quam propitiis rem, quam adversis agamus Diis. Non enim ideo rejicienda eft, quoniam eadem periodo rerum et res, itidem ut in vulgata scriptura, repetantur. Id enim etiam alibi apud Livium fieri, supra vidimus ad 2, 18, 2. [agamus etiam Veith.] Sed nec vulgatum, optimorum codd. te. ftimonio probatum, damno. Nam et alibi saepe verbum plurale sine subftantivo obcurrit. V. quae infra notantur ad 34, 56, 11. Pro certo habete, priora bella adversus Deos magis, quam homines, gefiel J. Clericus legendum pronunciat adversos Deos, alioquin enim addendum effe vos. Verum neque conjecturam ejus, neque rationem additam proba. re poffum. Si enim conjecturam ejus recipimus, peribit elegantia, quam orationi quaesivit Livius obponendo bella adversus Deos ge. sta et bella ducibus ipsis Diis geren tus, exercitu educto, circa Caudium caftra, quam 2 poteft occùltiffime, locat: inde ad Calatiam, ubi jam consules Romanos caftraque effe audiebat, milites decem da. Neque obfendit hic magis defectus pronominis vos, ut Clericus exiftimat, sive, quod etiam subintelligi poteft, nos, quam in verbis sequentibus hoc, quod infat, ducibus ipsis Diis gefturos, ubi id interponit Neap. Latinii, praeferens ducibus ipsis Diis nos gefturos. Nam et alibi pronomina omitti solent. se ante infinitivum decffe, supra vidimus 1, 23, 5. pariter ipsum, pro me ipsum, se ipsum poni, exemplis adlatis docui ad praefat. §. 3. Eodem modo Achaei suftinebimus, pro nos Achaei suftinebimus, 32, 21, 16. ubi plura ejusdem generis notantur. Ceterum propiora bella Haverk. scribarum errore. V. ad 5, 15, 4. Insuper gessiftis, pro geffiffe, Vol. 2. Lovel. 2. 3. et Fragm. Hav. 2. a m. 1. [Veith.] §. 1. Circa Caudium caftra, quam poteft occultiffime, ducit. Inde ad Galatiam] Quis unquam legit ca. fra ducit? legendum caftra locat. GELEN. Cicero item 3. Offic. [30.] Caudium vocat. Meminit et Horatius Sat. 5. libri 1. Sermonum. Caudinos Plinius 3, 11. numerat. Galatiam autem, sive, ut alii, Calatiam, nescio, quis alius commemoret. Suspicor Calorem fluvium (cujus Livius de secundo bello Punico bis meminit [24, 14, 2. et 25, 17, 1.] ubi de Sempronio) legendum effe, qui eft prope Beneventum. Galatiae rursus memiminit 1. 3. de secundo bello Punico (c. 14, 13. Sed et haec topographia clarior effe poterat. GLAREAN. circa Caudinum male Hearnii Oxon. C. Deinde ducit legunt Voff. 2. Lovel.2.3.4.Gaertn. Fragm. Hav. a m. 1. Neapol. La tinii, Hearnii Oxon. L. 2. C. et in margine N. Utramque lectionem occultiffime locat ducit praefert Voff. 1. sed ducit subjectis notis delendum effe indicatur. Recte etiam hanc lectionem expu. lit Gelen. Non modo enim, ut observat, nemo ducere caftra dixit, sed etiam exercitu educto modo praeceffit. Accedit optimos Matos locat firmare. Perperam autem Glarean. ad Calorem, pro ad Calatiam, legendum exiftimavit. Non modo enim Calatiae, a Romanis expugnatae, et a Samnitibus receptae, meminit Livius hoc eodem libro cap. 28, 6. et 43,1. verum etiam ejusdem op. pidi ac civium Calatinorum partim Livius aliis locis, Cicero, Plinius et Silius Ital. Latini, partim Graeci Strabo, Diodorus, et Appianus mentionem fecerunt, quorum teftimonia conlegit Cluver. 4. Ital. Ant. 5. p. 1180. §. 2. Milites decem paftorum habitu mittit] Hoc ftrategema, de decem militibus in paftorum ha. bitu miffis, mihi suspectum. Quis enim tam manifeftum periculum adeat sine certo praemio aut spe majore, quam hic oftenditur? GLAR. Idem tamen strategema memorat etiam Aurel. Vict. in Vir. Inluftr. 30. A Pontio Thelesino duce hoftium in insidias inducti sunt: nam ille simu. latos transfugas misit, qui Romanos docerent, Luceriam Apulam a Samnitibus obsideri. Neque incertum erat praemium, aut spes exigua, ob quam manifeftum periculum adierunt consules Romani. Sperabant enim, se Lucerinos, bonos ac fideles socios, ex obsidione erepturos, et simul probi ua decem paftorum habitu mittit: pecoraque diversos, alium alibi, haud procul Romanis pascere jubet praesidiis: ubi inciderint in praedatores, ut idem 3 omnibus sermo conftet, legiones Samnitium in Apu Cbituros, ne omnis Apulia ad SaCmnites deficeret. Ceterum milites decem milia Vol. 2. et Lovel. 3. in quorum priore librarius additis notis milia delendum effe indicavit. Praeterea misit Flor. Paullo ante caftraque jam esse, addita media voce, Gaertn. Sed ea ex praecedentibus inrepsit. Mox in verbis sequentibus alium non adparet in Leid. 2. et Lovel. 1. res, §. 3. Ubi inciderint in praedatout idem omnibus sermo confier] ubi inciderint imperatores Lo. vel. 4. Deinde ut inde omnibus Harlej. qui error in scriptis frequens eft. V. ad 1, 19, 7. Legiones Samnitium in Apulia effe, Luceriam omnibus copiis circumsedere] Mirum eft, ne uno quidem verbo hujus oppidi antea meminiffe Livium, cum hic Romanas legiones, ut illi auxilio adessent, in periculum veniffe commemoret. Si ea eft urbs, quae Appulorum Luceria dicitur, haud dubie in Romanorum amicitiam cum aliis Appulis anno ab urbe cond. CDXXVIII. venit, quibus quarto poft anno Romani auxili um contra Samnites tulerunt, ut Livius quosdam tradidiffe ait, [8, 37, 4.] quanquam ipsi tum non ita visum. Sed haec illorum opinionem egregie confirmant, immerito a Livio rejectam. GLAR. Apuli quadriennio ante societate juncta in fidem populi Romani venerant. Ea de causa Romani hoc tempore Luceriae, quam a Samnitibus circumsederi nuncia batur, opem ferunt. Aït enim: Haud erat dubium, quin Lucorinis ●pem Romanus førret, bonis ac fi Liv. Tom. V. P. 1. delibus sociis. Iidem tamen poft cladem Caudinam ad Samnites defeciffe videntur. Itaque Luceria poft a Romanis recipitur, iterumque cum defeciffet, capta, colo. nia deducitur. Neque enim pro. bare videtur Livius eorum auctoritatem, qui Q. Fabium prioris anni consulem de Apulis et Lucerinis triumphaffe scripserunt. SIG. Livius supra 1. 8, 37. narrat, Romanis eo anno bellum fuiffe cum Samnitibus atque Apulis, et rejicit sententiam aliorum hiftoricorum, qui exiftimant, Romanos potius socios suos Apuliae populos a Samnitium vi atque injuriis defendiffe, quia fortuna Samnitium, vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum, efficit, ne sententia eorum verisimilis videatur. Quid tamen, si dicamus, Apulos quidem eo tempore a Romanis defeciffe, non tamen omnes; sed in fide Romanorum mansiffe Lucerinos et quosdam alios Apuliae populos, quibus propterea Apuli, qui desci. verant, simul cum Samnitibus arma intulerunt, Romani contra auxilium miserunt? Ita ratio adparebit, cur, licet Apuli nuper arma cum Samnitibus junxiffent, et nondum pace facta in gratiam cum Romanis rediiffent, Lucerini tamen boni ac fideles socii adpellentur, consules timuiffe dicantur, ne, si Lucerinis opem ferre cunctarentur, Apulia omnis ad praesentem terrorem deficeret, id eft, illa etiam, quae adhuc fida Romanis manserat. Ceterum in Apulliam effe Flor. An voluit scriba in Apuliam effe? ut in potsftatem effe, et similia paffim, Deinde circumsidere Vol. 1. Leid. a. B lia effe, Luceriam omnibus copiis circumsedere: nec pro4 cul abeffe, quin vi capiant. Jam is etiam rumor ante, de induftria vulgatus, venerat ad Romanos; sed fidem auxere captivi, eo maxime, quod sermo inter 5 omnes congruebat. Haud erat dubium, quin Lucerinis opem Romanus ferret, bonis ac fidelibus so Lovel. 1. 2. 4. a m. 2. Harlej. Por. tug. Haverk. et Fragm. Hav. a m. 2. Sunt quaedam composita verbi sedere, quae potius literam e servant; quaedam, quae eam mutant in i. Inter priora sunt circumsedere et supersedere; inter pafte. riora, considere, obsidere et insidere. Id tamen discrimen in Matis non observatur. Circumsidere enim, ut hoc loco, etiam infra obeurrit 10, 35, 14. 21, 10, 5. 25, 11, 17. (* 41, 19, 10.) Supersidere 38, 51,8. Contra Consedere 6,3,5. Insedere in Epit. Liv. 7. et in ipso Liv. 7, 38, 7. 9, 24, 5. c. 25, 7. Obsedere supra 3, 27, 7. c. 37, 6. c. 68, 3. 6,33, 9. 21, 32, 10. Nec procul abeffe, quin vi capiant] nec procul adeffe Flor. et Fragm. Hav. a m.1. V. ad 23, 8, 11. nec procut effe Port. et Haverk. neque procul abeffe Gaertn. Deinde quin ut capiant Vol. 2. Leid. 1. Lovel. 3. et Fragm. Hav. a m. 1. V. ad 4, 51,6. quin capiant Lovel. 4. §. 4. Jam et is etiam rumor anse de induftria vulgatus venerat ad Romanos] Exftat haec lectio in sola Andreac ed. Nam Pall. tres Jam is rumor ante de induftria vulgatus. sec. amplius Jam is rumor ante vulgatus de induftria. At Cam: panus Jam ifte rumor ante de induftria vulgatus. GEBH. Particulam et ignorant Thuan. Voff. cum tribus Pall. Helm. Rott. Jam et is Tumor. J. FR. GRON. Jam is et rumor ante Flor. Tam is rumor ante Volf. 2. V. infrá ad 21, 11, 12. Jam is rumor ante Voff. 1. Leid. duo, Lovel. 1. 2. 3. 4. Harlej. Portug. Haverk. et Fragm. Hav. [Veith.] Is jam rumor ante Gaert. ner. Jam is timor ante Hearnii Oxon. L. 1. Deinde volgatus Flor. V. ad 39, 53, 2. Ea vox non adparet apud Hearnium in B. Sed transponitur in Portug. et Haverk. qui vulgatus de induftria praeferunt. Eo maxime, quod sermo inter omnes congruebat] Prima vox deficit in Vol. 2. et Lovel. 3. quorum pofterior insuper habet maximeque sermo. Quomodo saepe libra. rii in Mtis lapsi sunt. V. supra ad 2,41,8. S.5. Quin Lucerinis opem Romanus ferret] Luceriis Lovel. 1. Lu. cretiis Leid. 2. Tum Romanus opem ferret Lovel.4. et Harlej. Mor deficit vox simul in Portug. quae tamen neceffaria eft. Ea enim diftinguitur pofterior ratio, cur Romani Lucerinis opem laturi erant, a priori; ac locum obtinet conjunctionis et. (* v. ad 36, 33, 6.) Ita apud Salluft. in Jug. 4. Cujus de virtute, quia multi dixe re, praetereundum puto; simul, ne per insolentiam quis exiflumet, me. met, ftudium laudando, extollere. Ubi v. Cortium. Ea modo, qua irent, consultatio fuit] qui irent Voff. 1. Leid. 1. et Klock, quod si placet, qui erit quomodo, ut saepe alibi. Sed praefero vulgatum. qua, id est, ciis; simul ne Apulia omnis ad praesentem terrorem deficeret, ea modo, qua irent, consultatio fuit. Duae ad Luceriam ferebant viae; altera praeter o- 6 ram superi maris patens apertaque, sed, quanto tutior, tanto fere longior; altera per Furculas Caudinas brevior. Sed ita natus locus eft. saltus duo 7 qua via. V. ad 1, 23, 5. Deinde consolatio eft in Florent. §. 6. Altera propter oram superi maris) praeter oram lege. GELEN. Gelenio favent omnes codd. Solent autem hae voces commutari a scribis. V. supra ad 4, 61, 10. Ita praeterquam et propterquam confunduntur hoc ipso cap. §. 14. Ceterum secundum Doujatium Calatia vel Caudio Luceriam eun. ti primo superandus eft Apenninus. Eo superato Luceria xv. circiter millia passuum propior obcurrit, quam mare superum, sive Hadriaticum; ideoque non vi. debat, quomodo Calatia vel Caudio Luceriam euntibus iter habendum sit per oram superi maris, nisi inmenso circuitu. Hinc locum corruptum exiftimat, et legendum effe vel praeter oram Sabati amnis, vel potius praeter oram Serrati amnis, vel forsan praeter oram Taburni montis. Quum tamen has vias anguftas effe fateatur, et Livius dicat, eam patentem apertamque fuille,quo loco conjecturae ejus, quae inmensum etiam a vul. gata scriptura recedunt, habendae sint, quisque videt. Codi. ces nihil mutant, nisi quod fracii maris sit in Leid. 2. fratri maris in Lovel. 1. Quod autem Calatia vel Caudio praeter oram superi maris Luceriam iter non sit, nisi inmenso circuitu, Livio ob. effe non videtur, qui viam hanc, quanto tutiorem, tanto longiorem fuifle tradit: adeoque circuitum hunc ipse agnovit. Videtur autem Livius per oram superi maris non ipsum littus ejus maris intellexiffe, sed omnem illum tra ctum, qui eft inter Apenninum et mare. Sed judicent locorum periti. Altera per Furculas Caudinas brevior] Quaedam edd. praesertim Tarvis. ac nonnullae Venet. et Mediol. Furcas Caudinas. Sed pisins Furculas agnoscunt, et omnes codd. ac pr. edd. úñокOpaffim Livius multique alii similiter adpellant. V. Cel. Duker. ad Flori 1,16, 9. et Gronov. ad Livii 22, 14, 12. Eodem nomine medio aevo indicatur apud Erchemp.in Hift. Longob. c. 17. Convenere uibique commiffum eft belli certamen. traeque acies in Forculas Gaudinas, Paullo ante et quanto tutior, pro sed quanto, Leid. 1. Alibi saepe ita variant codd. V. ad 21, 26, 6. Hic vero sed praeferendum eft: obponitur enim, quod via qui. dem patens apertaque, sed simul longior fuerit. Praeterea tanto longior fere Harlej. §. 7. Sed ita natus locus eft] Sed ita natura loci eft edd. principes pro quo Aldus demum id, quod nunc vulgo exftat, reposuit: cum eo autem faciunt omnes codd. nisi quod sed ita locus nutus eft praeferat Harlej. et sed ita natus insidiis locus is eft Klock. Veterum edd. lectio ex illius, quae in Matis eft, expositione profluxiffe videtur. Saltus duo alti, silvosique sunt) Lege addendo alti, angufti, silvoBa ་ |