pro Sextio, in Pisonem, etc. aut fuse amplificatos. Mediam hanc viam ingressus est adolescens eruditissimus A. L. G. Jacob, edito pro summis in philosophia honoribus rite capessendis libello, quem sic inscripsit : « de oratione, quæ inscribitur pro M. Marcello, Ciceroni vel abjudicanda, vel adjudicanda Quæstio, novaque conjectura. Halæ, 1813.. Temperamentum illud, quo minime oratio pro Marcello indiget, ad nonnullas orationum, quas Marklandus aggressus est, partes valere crediderim. Quod si quis tandem omnino eas Ciceroni abjudicet, eas certe æquali, ut peritissimo, ita ingeniosissimo tribuat necesse est. Verum vim illam, non solertia carentem, artem illam, qua ad populum loquens, Clodium non appellat, quod certe vitium declamator non effugisset, illud laudis studium, longam illam et magnificam amplificationem, qua præcipue ejus eminet eloquentia, illam singularem et reipublicæ et romanarum gentium peritiam, qua ad obscure facta alludit, quæ tantum in ejusdem literis indicantur, magis mirer, quam quædam aut minus vera, aut non semel dicta, quæ in glossatores aut grammaticos facile cadant. Hanc unam inire possum rationem, qua diversas opiniones inter se conjungam, aut saltem alteri non nimium favere videar.

Neque me fugit quantum eæ ex tempore scriptæ anim adversiones quæstione sæpius agitata sint inferiores. Verum præterquam quod de ea vix apud nostrates nota opinione primus disseruit vir clarissimus J. V. Leclerc, ipsi fateantur necesse est non ita semper hujus sectæ magistros et auctores faventibus discipulorum rumoribus acquievisse. Non constat quid animi aut consilii fuerit Marklando, quum alius disputatione in risum et jocum versa, similibus criticæ legibus ad alia opera traductis, orationes Ciceronis pro Sulla, pro Milone, pro Cœlio, pro Murena, pro Flacco, duas ex Catilinariis, duos libros Tusculanarum, tum etiam duas Tillotsoni conciones, unam Atterburii labefactare et convellere tentavit. Neque sane Wolfium delectavit, quod unus

eodem ductus consilio, longa argumentorum serie invectivas Wolfii in Ciceronem non e Wolfio profectas demonstravit, qui non ita difficilis labor erat, quum vere inusitatæ observationes, et aut parum latine, aut barbare dicta apud Wolfium sæpius occurrerent. Ceterum ea dixisse satis est: nec ad legentes pertineat, si cumWolfio quæramus « idemne sit Marcellianæ et reliquarum, an diversi auctores et plures », quos tamen quum ex unius opificis manibus, certe ex unius schola officina venisse declaret; non minime nobis favet, quippe facillime, si vacaret, neque illud alius reposceret locus, ex Cicerone profectam Marcellianam demonstraturis. Neque operæ pretium interrogantem eum audire « Romæne scriptæ sint, an in provincia; nam inscitiam rerum urbanarum, etsi minus provincialem quam romanum hominem dedecet, tamen etiam negligenti tardoque, in urbe degenti, imputari posse» (Wolf. pro Marcell. p. xxxix). Verum et illa satis jam longa oratio est, qua plura de re non disputanda disputavimus; si quis legentium plura velit, adeat scriptos commentarios; nos abunde fecisse rati sumus, si Marklandi et Gesneri præfationes huic nostræ supponeremus. Placuit argumenta fere tota ex Wolfio exscribere, utpote summa cura condita; et ejusdem ac ceterorum notis sæpius usi sumus, sed ita, ut paucissima in commentario de tota hac controversia in posterum diceremus. ED.

IV.

Cic.
pars

secunda.

15

MARKLANDI ET GESNERI

PRÆFATIONES

ANIMADVERSIONUM.

I.

ABSOLUTA

BSOLUTA disputatione de fide epistolarum Ciceronis ad Brutum et Bruti ad Ciceronem, aliud periculum nobis subeundum est, ultro quæsituris de auctoritate quatuor orationum, quæ communi doctorum consensu Ciceroni tribui, cum ejusque operibus ab omnibus editoribus conjungi solent. Loquimur de orationibus duabus post Reditum, pro Domo sua, ad Pontifices, de Haruspicum responsis. Quas quum dico mihi spurias et supposititias videri, id novum et admirabile accidet plerisque ; quandoquidem tot eruditi, multiplici doctrina me longe superiores, per tot sæcula non modo nihil ejusmodi notaverunt, sed etiam a pluribus ac primi ordinis viris docte accurateque scripta ad illas, tamquam probas et Ciceronianas, commentaria habemus, in quibus nulla usquam hujus opinionis suspicio reperitur. Neque vero tantum recentioris ævi scriptores, sed ipsi quoque veteres Romani, sententiæ nostræ speciose objici possunt. Nam primum Asconius Pedianus, quem sub Augusti principatu vel non ita multo post vixisse ponunt, aliquot versus attulit ex una harum orationum, ea, quæ est de Haruspicum responsis; quam, si non pessimam omnium, certe reliquis nulla parte meliorem judico: tum hujus ipsius orationis alium locum fortasse respexit Quintilianus deinde tertium quemdam ejusdem orationis locum totidem prope verbis legimus apud Valerium Maximum: denique quartum ab Arnobio excerptum : postremo illius,

quæ est ad Quirites post Reditum, quædam verba Ammianus Marcellinus ad usum suum convertisse creditur.

II. Enimvero si qui erunt, qui, quidquid ab vetere teste ut probum ac genuinum antiqui scriptoris opus laudatur, propter unam hanc causam pro tali habendum, nihilque præter eam auctoritatem spectandum et animadvertendum esse arbitrentur ego nequaquam recusabo, quo minus, cognita illa professione, in caput meum statuant, quodcumque ipsis libuerit. Nihil habeo quod respondeam, nisi ut huic generi lectorum patientiam suam et gravitatem palati gratuler, optemque, ut ex legendis talibus libris quam plurimum voluptatis capere nullo tempore desinant : mihi vero animum confirmabo cogitatione eorum, qui me verum vidisse, re subtilius pensitata, quandoque judicabunt. Quippe non is ego sum, qui ullo meo facto cujusquam hominis libertatem et gaudia sollicitare vel atterere cupiam. Cum aliis mihi negotium est, qui, majore subtilitate judicii et eruditiore palato præditi, nihil temere probant et germanæ vetustati tribuunt, quod manifestis vitiis linguæ et sententiarum peccatisque historicis deformatum sit; cujusmodi peccata multa hactenus in istis epistolis indicavimus, atque nunc similiter in his orationibus arguemus. Tales, inquam, ego mihi lectores operam dare velim, iisque animadversiones meas expendendas tradiderim, qui didicerunt in hisce rebus recta ratione addubitare, instructique accedunt facultate latini sermonis et satis magna Ciceronis et veterum classicorum scriptorum omnino omnium familiaritate.

Jam quid illis eventurum sit, has orationes mecum tractantibus, palam aperteque prædicam, dum, quid ipse de iis in universum sentiam, declarabo. Nam si diligens et sæpius repetita lectio alicujus scriptoris nobis sensum formare et acuere potest, uti haud dubie potest, ad celeriter judicandum, quid intersit inter ejusdem scriptoris et aliorum scripta; minime dubito, quin, qui in Cicerone co

gnoscendo diu multumque versatus sit, ingeniumque afferat idoneum diversis scripturæ generibus distinguendis, quum istas sumpserit in manus, sic integro animo lecturus, quasi eas numquam ante legisset, solaque conjectura earum auctorem assequi vellet, paucis paginis perlectis sensurus sit ac penitus intellecturus, quemvis alium quam Ciceronem auctorem earum esse oportere; interque eas et indubitabiles libros Ciceronis tantum differre, quantum inter hominem incorrupta sanitate et vigore atque inter eum, qui paralysi captus et debilitatus est. Sed animum, ut dixi, postulo integrum, nulla cupiditate corruptum, sine pertinacia sequentem, quocumque res ipsa ducat. Hæc prima lex esto, quæ, ut maxime necessaria, ita difficillima observatu erit ei, qui judex sedere in hac causa voluerit. Sic animo affectum nactus judicem, prælegerim brevem locum ex orat. de Harusp. resp. c. 27, ubi in Clodio intemperantia libidinis absurdissima comparatione notatur: «Quis minus umquam pepercit hostium castris, quam ille omnibus corporis sui partibus ? » vel aliam, quæ statim sequitur, ejusdem venustatis comparationem: « Quæ navis umquam in flumine publico tam vulgata omnibus, quam istius ætas fuit?» ubi simul ætas præter consuetudinem latinam pro adolescentia usurpatur vel denique ejusdem orat. c. 18, legerim hæc pæne humano sensu carentia: « An tibi luminis obesset cæcitas plus quam libidinis?» His, inquam, et similibus ridiculis sententiis demonstratis, hominem sibi relinquam, causamque integram ipsius existimationi permittam : et sua sponte, opinor, mecum fatebitur, his nihil inesse simile Ciceronis, immo omnes has ineptias longe infra sanam illius eloquentiam jacere; talesque esse, quas, undecumque petitas, ne puer quidem de schola, qui paullo erectiore indole sit et bona institutione usus, sine rubore pro suis venditare audeat.

III. At quum cogitamus, hæc et alia quam plurima ejusdem ineptæ affectatæque formæ specimina, quæ in istis