Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors][ocr errors]
[blocks in formation]

style that may still be observed, the whole has received many cor tions. Among the additional notes, a few are philological; but most important consist of the Synoptical and Analytical Tables of ellus. These were first published by Olivet, and, it is believed, h never been republished, probably on account of the difficulty of reduc them to the size of a school-book. They were originally intended the help of young students, and the school-boy recollections of m persons will doubtless convince them of the necessity of some such for understanding the structure and scope of these most artificial c positions, and for perceiving the relation of each lesson to the gen argument of which it forms a part. As the Tables consist almost ways of the precise words of the text, only differently disposed, tl do not render less necessary to the student a thorough investigation the words of his lesson; and while they encourage diligence, they v not screen idleness. In these, also, care has been taken to confo the orthography to that of the body of the Orations, and to adapt to sections in common use the numbers by which Voëllus referred to now disused divisions of Nizolius.

CHARLES FOLSOM

Cambridge, March 1, 1828.

ADVERTISEMENT TO THE STEREOTYPE EDITION.

THE Vignette inserted in the title-page of this edition is copied fro Fosbroke's "Encyclopædia of Antiquities,' "* where it is thus spoken o "The following medal, proved to be a faithful portrait of Cicero, w struck by the inhabitants of Magnesia of Sipylus, in the archonship o Theodorus, to express their gratitude to Cicero for his exertions in th Senate to procure them a remittance of the contributions levied on tl Asiatic provinces for support of the Edilian games. The medal is pr served in the monastery of La Close, near Ravenna."

The ancient Magnesia ad Sipylum (now called Manisa) was a town i Lydia, situated at the foot of mount Sipylus, about 20 miles N. N. E. from Smyrna.

This interesting medal, which is very rare, is of bronze. It bears o the obverse a naked head of Tully, with the name MAPKOZ TYAAIO KIKEPON, (Marcus Tullius Cicero): on the reverse is a hand, holdin out a bunch of grapes, an ear of wheat, an olive branch (emblems, doubt less, of the prosperity of the people whose interest he had promoted) and a chaplet of laurel, with the legend ΜΑΓΝΗΤΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟ

ORATIO I.

IN

L. CATILINAM.

I. QUOUSQUE tandem abutêre, Catilina, patientiâ nostrâ? quamdiu etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem sese effrænata jactabit audacia? Nihilne te nocturnum præsidium Palatii, nihil Urbis vigilia, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi 5 senatûs locus, nihil horum ora vultusque, moverunt? Patere tua consilia non sentis? constrictam jam omnium horum conscientiâ teneri conjurationem tuam non vides? Quid proximâ, quid superiore, nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrûm ignorare arbi- 10 traris ?

O tempora! o mores! Senatus hæc intelligit; consul videt hic tamen vivit! Vivit? immo verò, etiam in senatum venit fit publici consilii particeps: notat et designat oculis ad cædem unumquemque nostrûm. Nos autem, viri fortes, 15 satisfacere reipublicæ videmur, si istius furorem ac tela vite

mus.

Ad mortem te, Catilina, duci, jussu consulis, jampridem oportebat; in te conferri pestem istam, quam tu in nos omnes jamdiu machinaris.. An verò vir amplissimus, P. Scipio, 20 pontifex maximus, Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum reipublicæ, privatus interfecit; Catilinam verò, or

hom torrm and

que incendiis

cunientem nos con

S

ORATIO I. IN L. CATILINAM.

licæ consilium, neque auctoritas hujus ordinis : nos, dico apertè, consules desumus.

II. Decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul deret, ne quid respublica detrimenti caperet. Nox nulla 5 tercessit: interfectus est, propter quasdam seditionum su ciones, C. Gracchus, clarissimo patre, avo, majoribus: occi est cum liberis M. Fulvius, consularis. Simili senatûs-c sulto, C. Mario et L. Valerio, consulibus, permissa est resp liça num unum diem postea L. Saturninum tribunum pleb 10 CC. Servilium prætorem, mors ac reipublicæ pœna remor est? At nos vicesimum jam diem patimur hebescere aci horum auctoritatis. Habemus enim hujusmodi senatûs-co sultum, veruntamen inclusum in tabulis, tanquam gladiu in vaginâ reconditum; quo ex senatûs-consulto, confest 15 interfectum te esse, Catilina, convenit. Vivis; et vivis, n ad deponendam, sed ad confirmandam, audaciam. Cup Patres Conscripti, me esse clementem: cupio, in tantis r publicæ periculis, me non dissolutum videri: sed jam ipse inertiæ nequitiæque condemno.

20

Castra sunt in Italiâ, contra rempublicam, in Etruriæ fa cibus collocata crescit in dies singulos hostium numeru eorum autem imperatorem castrorum, ducemque hostium, i tra moenia, atque adeò in senatu, videmus, intestinam a quam quotidie perniciem reipublicæ molientem. Si te jar 25 Catilina, comprehendi, si interfici, jussero; credo, erit v rendum mihi, ne non hoc potiùs omnes boni seriùs a m quàm quisquam crudeliùs, factum esse dicat. Verùm e hoc, quod jampridem factum esse oportuit, certâ de caus nondum adducor, ut faciam. Tum denique interficiam t 30 cùm jam nemo tam improbus, tam perditus, tam tui simili inveniri poterit, qui id non jure factum esse fateatur. Quar diu quisquam erit, qui te defendere audeat, vives: et viv ita, ut nunc vivis, multis meis et firmis præsidiis obsessu ne commovere te contra rempublicam possis: multorum 35 etiam oculi et aures, non sentientem, (sicut adhuc fecerun speculabuntur atque custodient.

Etenim quid est, Catilina, quod jam ampliùs exspe tes, si neque nox tenebris obscurare cœtus nefarios, ne

privata domus parietibus continere vocem coniurationis tu

ORATIO I. IN L. CATILINAM.

9

armis certo die (qui dies futurus esset ante diem VI. Calendas Novembris) C. Manlium, audacia satellitem atque administrum tuæ ? Num me fefellit, Catilina, non modò res tanta, tam atrox, tam incredibilis, verùm (id, quod multò magis est admirandum) dies? Dixi ego idem in senatu, cædem te 5 optimatum contulisse in ante diem V. Calendas Novembris, tum, cùm multi principes civitatis Româ, non tam sui conservandi, quàm tuorum consiliorum reprimendorum, causâ profugerunt. Num inficiari potes, te illo ipso die, meis præsidiis, meâ diligentiâ circumclusum, commovere te contra 10 rempublicam non potuisse; cùm tu, discessu cæterorum, nostrâ tamen, qui remansissemus, cæde contentum te esse dicebas?

Quid? cùm tu te Præneste Calendis ipsis Novembris occupaturum nocturno impetu esse confideres; sensistine, illam 15 coloniam meo jussu, præsidiis, custodiis, vigiliisque, esse munitam? Nihil agis, nihii moliris, nihil cogitas, quod ego non modò non audiam, sed etiam non videam, planèque sentiam.

IV. Recognosce tandem mecum noctem illam superiorem jam intelliges multò me vigilare acriùs ad salutem, 20 quàm te ad perniciem, reipublicæ. Dico te priori nocte venisse inter falcarios (non agam obscurè) in M. Læcæ domum; convenisse eodem complures ejusdem amentiæ scelerisque socios. Num negare audes? Quid taces? convincam, si negas: video enim esse hîc in senatu quosdam, qui tecum 25 unâ fuêre.

O Dii immortales! ubinam gentium sumus? in quâ urbe vivimus? quam rempublicam habemus? Hîc, hîc sunt, in nostro numero, Patres Conscripti, in hoc orbis terræ sanctissimo gravissimoque consilio, qui de meo nostrûmque omni- 30 um interitu, qui de hujus urbis, atque adeò orbis terrarum, exitio cogitent. Hosce ego video consul, et de republicâ sententiam rogo: et, quos ferro trucidari oportebat, eos nondum voce vulnero. Fuisti igitur apud Læcam illâ nocte, Catilina distribuisti partes Italiæ: statuisti, quò quemque 35 proficisci placeret : delegisti, quos Romæ relinqueres, quos tecum educeres: descripsisti urbis partes ad incendia: confirmâsti, te ipsum jam esse exiturum: dixisti paululum tibi esse etiam tum moræ, quòd ego viverem. Reperti sunt duo equites Romani, qui te istâ curâ liberarent, et sese, illâ ipsâ 40 nocte, paulo ante lucem, me in meo lectulo interfecturos pol

10

ORATIO I. IN L. CATILINAM.

miseras, cùm illi ipsi venissent, quos ego jam multis ac s mis viris ad me id temporis venturos esse prædixeram. V. Quæ cùm ita sint, Catilina, perge, quò cœpisti: e dere aliquando ex urbe: patent portæ : proficiscere. N 5 ùm diu te imperatorem illa tua Manliana castra desider Educ tecum etiam omnes tuos; si minùs, quàm plurim purga urbem. Magno me metu liberabis, dummodo in me atque te murus intersit. Nobiscum versari jam diu non potes: non feram, non patiar, non sinam. Magna 1 10 immortalibus habenda est gratia, atque huic ipsi Jovi Stat antiquissimo custodi hujus urbis, quod hanc tam tetram, horribilem, tamque infestam reipublicæ, pestem toties effugimus. Non est sæpius in uno homine salus summa riclitanda reipublicæ. Quamdiu mihi, consuli designa 15 Catilina, insidiatus es, non publico me præsidio, sed priv diligentiâ, defendi. Cùm, proximis comitiis consularib me consulem in Campo, et competitores tuos, interfic voluisti; compressi tuos nefarios conatus amicorum p sidio et copiis, nullo tumultu publicè concitato. Deniq 20 quotiescunque me petîsti, per me tibi obstiti; quanquam debam, perniciem meam cum magnâ calamitate reipubli esse conjunctam. Nunc jam apertè rempublicam univers petis templa Deorum immortalium, tecta urbis, vitam om um civium, Italiam denique totam, ad exitium et vastitate 25 vocas.

Quare, quoniam id, quod primum, atque hujus imperii d ciplinæque majorum proprium est, facere nondum aude faciam id, quod est ad severitatem lenius, et ad commune salutem utilius. Nam, si te interfici jussero, residebit in 30 publicâ reliqua conjuratorum manus; sin tu (quod te jamd dum hortor) exieris, exhaurietur ex urbe tuorum comitu magna et perniciosa sentina [reipublicæ]. Quid est, Catilin num dubitas id, me imperante, facere, quod jam tuâ spon faciebas? Exire ex urbe consul hostem jubet: interrogas m 35 num in exsilium? Non jubeo: sed, si me consulis, suaded

VI. Quid enim, Catilina, est, quod te jam in hâc url delectare possit? in quâ nemo est (extra istam conjurati nem perditorum hominum), qui te non metuat; nemo, q non oderit. Quæ nota domesticæ turpitudinis non inus

« IndietroContinua »