30 fletu putas scripsisse? eodem, quo te legere certe scio. An ego possum aut non cogitare aliquando de te aut umquam sine lacrimis cogitare? cum enim te desidero, fratrem solum desidero? ego vero suavitate prope aequalem, obsequio filium, consilio parentem; quid 35 mihi sine te umquam aut tibi sine me iucundum fuit? Quid, quod eodem tempore desidero filiam? qua pietate, qua modestia, quo ingenio! effigiem oris, sermonis, animi mei. Quid filium venustissimum mihique dulcissimum? quem ego ferus ac ferreus e complexu dimisi 40 meo, sapientiorem puerum quam vellem, sentiebat enim miser iam, quid ageretur. Quid vero tuum filium, imaginem tuam, quem meus Cicero et amabat ut fratrem et iam ut maiorem fratrem verebatur? Quid, quod mulierem miserrimam, fidelissimam coniugem, me 45 prosequi non sum passus, ut esset, quae reliquias com4 munis calamitatis, communes liberos tueretur? Sed tamen, quoquo modo potui, scripsi et dedi litteras ad te Philogono, liberto tuo, quas credo tibi postea redditas esse, in quibus idem te hortor et rogo, quod pueri tibi 50 verbis meis nuntiarunt, ut Romam protinus pergas et properes primum enim te praesidio esse volui, si qui essent inimici, quorum crudelitas nondum esset nostra calamitate satiata; deinde congressus nostri lamenta 41, how does this clause differ | 8; for desidero cf. Ep. I. 3. 16. from that in 1. 20 ? § 3. 30. certe scio, 'I am fully convinced.' Not quite so strong as certo scio, 'I know with certainty.' Could certum scio have been used here? See on Ep. V. 3. 14. sapientiorem, i.e., for his age; 6 tamen: cf. quod 38-43. Quid filium: sc. after quid, from 1. 36, quod . desi- nuntiarunt, as the slaves have dero: for quid, quod, see on I 16. told you in my name,' ... tionem pertimui; digressum vero non tulissem, atque etiam id ipsum, quod tu scribis, metuebam, ne a me 55 distrahi non posses. His de causis hoc maximum malum, quod te non vidi, quo nihil amantissimis et coniunctissimis fratribus acerbius videtur accidere potuisse, minus acerbum, minus miserum fuit, quam fuisset cum 59 congressio, tum vero digressio nostra. Nunc, si potes 5 id, quod ego, qui tibi semper fortis videbar, non possum, erige te et confirma, si qua subeunda dimicatio erit: spero, si quid mea spes habet auctoritatis, tibi et integritatem tuam et amorem in te civitatis et aliquid etiam misericordiam nostri praesidii laturam; sin eris 65 ab isto periculo vacuus, ages scilicet, si quid agi posse de nobis putabis. De quo scribunt ad me quidem multi multa et se sperare demonstrant; sed ego, quod sperem, non dispicio, cum inimici plurimum valeant, amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint, 70 qui in meo reditu fortasse reprehensionem sui sceleris pertimescunt. Sed, ista qualia sint, tu velim perspicias mihique declares. Ego tamen, quamdiu tibi opus erit, si quid periculi subeundum videbis, vivam: diutius in hac vita esse non possum; neque enim tantum virium 75 habet ulla aut prudentia aut doctrina, ut tantum dolorem possit sustinere. Scio fuisse et honestius 6 54-57. non tulissem, 'could | Sull. 2. 20. praesidii, partitive not have borne:' the idea of pos- with aliquid the object of latusibility lies in the thought, not ram. the mood: cf. Sull. 44. 34; sup- 67-73. De quo refers to agi ply the protasis suggested on posse. multi multa: different Ep. XV. 1. 12. quod . . . vidi, cases of the same word acquire as in § 2. 20 or in § 2. 26? emphasis by juxtaposition. dispicio: for meaning see on Sull. partim, as in Mur. 51. 40. 7. § 5. 65. nostri, gen. pl. of ego, obj. of misericordiam, not connected at all with praesidii: 26. tibi opus: sc. me vivere, for this awkward position see on from the following vivam. moriendi tempus et utilius; sed non hoc solum, multa alia praetermisi, quae si queri velim praeterita, nihil 80 agam, nisi ut augeam dolorem tuum, indicem stultitiam meam. Illud quidem nec faciendum est nec fieri potest, me diutius, quam aut tuum tempus aut firma spes postulabit, in tam misera tamque turpi vita commorari, ut, qui modo fratre fuerim, liberis, coniuge, 85 copiis, genere ipso pecuniae beatissimus, dignitate, auctoritate, existimatione, gratia non inferior, quam qui umquam fuerunt amplissimi, is nunc in hac tam afflicta perditaque fortuna neque me neque meos lugere diutius 7 possim. Quare quid ad me scripsisti de permutatione? 90 quasi vero nunc me non tuae facultates sustineant, qua in re ipsa video miser et sentio quid sceleris admiserim, cum de visceribus tuis et filii tui satisfacturus sis quibus debes, ego acceptam ex aerario pecuniam tuo ... § 6. 78–80. moriendi tempus: | bill of exchange.' Quintus had cf. Ep. XIII. 2. 29. quae . probably offered to raise some praeterita: for trans. cf. Ep. IV. ready money for his brother by 8. 80. nihil, nisi ut: for nihil drafts on Rome, to be discounted nisi, nothing except,' 'only,' by bankers at Thessalonica. viscf. IV. 23. 9; II 10. 15; nisi is ceribus, 'sorely needed means,' a mere connective, and when a lit. 'bowels,' i.e., to pay his debts. clause follows, as here, it takes Quintus would have to make sacthe construction necessary after rifices that would embarrass him the governing verb, here agam. greatly. quibus debes, 'your creditors.' ego, etc., adversative asyndeton; insert while.' acceptam ex aerario. Cicero had drawn from the public treasury on his brother's account (tuo nomine, see on Mur. 82. 14) large sums due the latter for his expenses as propraetor. He had looked upon them of course as a temporary loan, but the confiscation of his property made repayment very 82-87. tempus, as in I. 22. 11. tam misera: for tam see on I. 17. 16. ut... possim (1. 89), in app. with illud, 1. 81. genere pecuniae, i.e., he had acquired with clean hands all that he had: see p. 13, § 3. inferior, quam qui, etc. see on Sull. 87. 14. tam afflicta: for tam see on I. 11. 10, and distinguish this use carefully from that in 1. 83. nomine frustra dissiparim. Sed tamen et inde Antonio, quantum tu scripseras, et Caepioni tantundem solutum 95 est: mihi ad id, quod cogito, hoc, quod habeo, satis est; sive enim restituimur sive desperamus, nihil amplius opus est. Tu, si forte quid erit molestiae, te ad Crassum et ad Calidium conferas censeo: quantum Hortensio credendum sit, nescio. Me summa simulatione 8 amoris summaque assiduitate quotidiana sceleratissime 101 insidiosissimeque tractavit adiuncto Q. Arrio; quorum ego consiliis, promissis, praeceptis destitutus in hanc calamitatem incidi. Sed haec occultabis, ne quid obsint: illud caveto — et eo puto per Pomponium fovendum tibi 105 esse ipsum Hortensium ne ille versus, qui in te erat collatus, cum aedilitatem petebas, de lege Aurelia, falso testimonio confirmetur; nihil enim tam timeo quam ne, cum intelligant homines, quantum misericordiae nobis tuae preces et tua salus allatura sit, oppugnent te vehe-110 mentius. Messalam tui studiosum esse arbitror; Pom- 9 peium etiam simulatorem puto. Sed haec utinam ne experiare quod precarer deos, nisi meas preces audire = § 8. 102. Q. Arrio, a man of low birth and little learning, who gained by tireless industry a respectable place as a lawyer. 106. versus ... collatus,' that epigram which was ascribed to you.' Quintus was fond of writing verses, and seems to have satirized the Aurelian law (see on Mur. 24. 8), but we know nothing of the 94-99. tamen refers to the preceding dissiparim: cf. Ep. III. 2. 34; not quite the same use therefore as in § 4. 47. inde ex ea: cf. unde, Mur. 26. 8. Antonio, Caepioni, creditors of Quintus whom Cicero had paid in full with some of the funds obtained from the treasury. Crassum, the triumvir. Calidium. M. Calidius was an eminent circumstances. lawyer, and when praetor the next § 9. 111-114. Messalam, consul year proposed Cicero's recall. in 61: cf. Sull. 20. 31. experiare, Hortensio: cf. Ep. XV. 2. 22 f.meet these trials.' quod .. Cicero's suspicions of Hortensius desissent: see on Ep. XIV. 1. were probably unjust. 10. desissent; verumtamen precor, ut his infinitis nostris 115 malis contenti sint; in quibus non modo tamen nullius inest peccati infamia, sed omnis dolor est, quod optime 10 factis poena maxima est constituta. Filiam meam et tuam Ciceronemque nostrum quid ego, mi frater, tibi commendem? quin illud maereo, quod tibi non minorem 120 dolorem illorum orbitas afferet quam mihi; sed te incolumi orbi non erunt. Reliqua, ita mihi salus aliqua detur potestasque in patria moriendi, ut me lacrimae non sinunt scribere! etiam Terentiam velim tueare mihique de omnibus rebus rescribas; sis fortis, quoad 125 rei natura patietur. Idibus Iuniis, Thessalonica. 1 XVII. (AD ATT. III. 10.) CICERO ATTICO SAL. Acta quae essent usque ad VIII. Kal. Iunias cognovi ex tuis litteris: reliqua exspectabam, ut tibi placebat, Thessalonicae; quibus allatis facilius statuere potero, detur ut, etc.: see on IV. 11. 8. sis: see on Ep. XIV. 3. 23; what mood should we expect? 116, 117. quod optime: quod | Ep. XIV. 5. 47, or de reliquis refers to the general idea of the rebus: cf. Ep. XIV. 4. 34. ita preceding words, not to dolor alone: what would have been clearer? factis, although a noun, is modified by optime on account of its verbal origin. § 10. 119-124. quin, 'nay, rather.' te incolumi si incolumis fueris: for incolumi see on Sull. 61. 19. Reliqua, adverbial acc. Quod reliquum est, XVII. INTRODUCTORY NOTE: Written from Thessalonica to Atticus in Rome on the 18th of June. Cicero continues his lamentations, and asks for sympathy and news. |