Immagini della pagina
PDF
ePub

sequatur. Fac valeas et ad me tabellarios mittas, ut 6 sciam, quid agatur et vos quid agatis. Mihi omnino 50 iam brevis exspectatio est. Tulliolae et Ciceroni salu

tem dic. Valete. D. a. d. vI. K. Decembr. Dyrrhachii. Dyrrhachium veni, quod et libera civitas est et in me 7 officiosa et proxima Italiae; sed, si offendet me loci celebritas, alio me conferam; ad te scribam.

55

XXII.

(AD FAM. XIV. 3.)

TULLIUS S. D. TERENTIAE SUAE ET TULLIAE ET

CICERONI.

Accepi ab Aristocrito tres epistolas, quas ego lacrimis 1 prope delevi; conficior enim maerore, mea Terentia, nec

§ 6. 49-51. tabellarios: see of the governor of the province in Exc. V. § 1. quid agatis: the which they were situated. Cyzicus words quid agis (agitis) mean both also was a civitas libera. In such 'what are you doing' and 'how a city a Roman citizen would still do you do;' in which sense here? be within reach of Roman law, brevis exspectatio, 'a short but would be free from petty antime to wait.' He expected his re- noyances at the hands of an uncall to come as soon as Clodius went friendly promagistrate. ad te out of office (when ?), or at the scribam: sc. quo me contulerim. worst no later than the inauguration of the new consuls, but he was disappointed.

XXII.

INTRODUCTORY NOTE: Written § 7. 53-55. Dyrrhachium veni, from Dyrrachium to his family at etc. on this addition to the letter Rome on the last of November. The see Int. Note and Exc. V. § 15 ad letter shows his impatience to know fin. libera civitas: the 'free about the course of the newtribunes. states' were cities or communities § 1. 1, 2. ab Aristocrito, 'at which, in return for some service the hands of Aristocritus,' a slave rendered to Rome, were permitted or freedman, so Dexippus § 3. 21. to administer their own affairs maerore ... mea magis: notice without interference on the part the alliteration.

meae me miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque, ego autem hoc miserior sum quam tu, quae es 5 miserrima, quod ipsa calamitas communis est utriusque nostrum, sed culpa mea propria est. Meum fuit officium vel legatione vitare periculum vel diligentia et copiis resistere vel cadere fortiter: hoc miserius, tur2 pius, indignius nobis nihil fuit. Quare cum dolore 10 conficior, tum etiam pudore: pudet enim me uxori meae

optimae, suavissimis liberis virtutem et diligentiam non praestitisse; nam mihi ante oculos dies noctesque versatur squalor vester et maeror et infirmitas valetudinis tuae, spes autem salutis pertenuis ostenditur. Inimici 15 sunt multi, invidi paene omnes: eiicere nos magnum fuit, excludere facile est; sed tamen, quamdiu vos eritis in spe, non deficiam, ne omnia mea culpa cecidisse 3 videantur. Ut tuto sim, quod laboras, id mihi nunc facillimum est, quem etiam inimici volunt vivere in his 20 tantis miseriis; ego tamen faciam, quae praecipis. Amicis, quibus voluisti, egi gratias et eas litteras Dexippo dedi meque de eorum officio scripsi a te certiorem

4, 5. miserior ... miser- bands of roughs and gladiators. rima: for this use of the com- hoc, abl. after comp.: what in l. 4? parative see on III. 13. 48-50. § 2. 10-17. pudet me: for utriusque, obj. gen. with com- construction cf. Sampsiceramum munis, itself governing a part. gen. poenitere, Ep. V. 2. 6. eiicere of pronouns (nostrum, cf. Mur. ... excludere: how put in Ep. 37. 8), and agreeing with nouns as XXI. 2 19? cecidisse, 'failed:' an adj.; for its use in the plural what does it mean in Eps. XIII. see on Sull. 62. 28. 1. 14 and VII. 1. 3?

6-8. mea propria: for con- § 3. 18-22. tuto sim: for the struction of propria see on imperii adverb cf. I. 19. 8. quod laI. 12. 26; for that of mea see on I. boras, as to which you are 7. 22. officium: could this noun troubled:' for case of quod cf. have been omitted? See on III. 27. Sull. 51. 23. de officio: what 5. legatione, tendered by whom? other construction is possible? See p. 42, § 76. copiis, armed Cf. Ep. XVII. 3. 33.

esse factum. Pisonem nostrum mirifico esse studio in nos et officio et ego perspicio et omnes praedicant: di faxint, ut tali genero mihi praesenti tecum simul et cum 25 liberis nostris frui liceat! Nunc spes reliqua est in novis tribunis pl. et in primis quidem diebus; nam, si inveterarit, actum est. Ea re ad te statim Aristocritum 4 misi, ut ad me continuo initia rerum et rationem totius negotii posses scribere, etsi Dexippo quoque ita impe- 30 ravi, statim ut recurreret, et ad fratrem misi, ut crebro tabellarios mitteret; nam ego eo nomine sum Dyrrhachii hoc tempore, ut quam celerrime, quid agatur, audiam, et sum tuto; civitas enim haec semper a me defensa est. Cum inimici nostri venire dicentur, tum in Epirum 35 ibo. Quod scribis te, si velim, ad me venturam, ego 5 vero, cum sciam magnam partem istius oneris abs te sustineri, te istic esse volo. Si perficitis, quod agitis, me ad vos venire oportet; sin autem sed nihil opus est reliqua scribere. Ex primis aut summum secundis 40 litteris tuis constituere poterimus, quid nobis faciendum sit: tu modo ad me velim omnia diligentissime perscri

[ocr errors]

24-28. di faxint: for form | purpose,' looking forward to the and use see on Mur. 84. 23. clause ut . . . audiam: how is it The prayer was not granted (Ep. translated when it refers to a preXVI. 9. 113!), as Piso died be- ceding statement? inimici, the fore Cicero was recalled. pri- Catilinarians living in Greece, mis diebus, i.e., after their term p. 40, § 71. began. When? inveterarit, 'gets stale:' is the good or bad sense of this word more common? See on Sull. 24. 7. actum est: see on its compound Ep. XIV. 3. 24.

§ 5. 39-44. sin autem the blank can be filled from Eps. XIX. 3. 30; XV. 2. 28; VIII. 1. 2. summum,' at most,' adv. acc. ita: for its use here see on III. 21. 5.

Of the letters contained in this § 4. 29-35. initia. . . negotii, selection this is the last written in 'the first steps in the proceedings exile. For the general impression and the progress of the whole made by them upon the reader see struggle.' eo nomine, 'for this p. 46, § 85.

bas, etsi magis iam rem quam litteras debeo exspectare. Cura, ut valeas et ita tibi persuadeas, mihi te carius 45 nihil esse nec umquam fuisse. Vale, mea Terentia; quam ego videre videor: itaque debilitor lacrimis. Vale. Pr. Kal. Dec.

1

XXIII.

(AD ATT. IV. 1.)

CICERO ATTICO SAL.

Cum primum Romam veni fuitque, cui recte ad te litteras darem, nihil prius faciendum mihi putavi, quam ut tibi absenti de reditu nostro gratularer; cognoram enim ut vere scribam te in consiliis mihi dandis

XXIII.

[ocr errors]

Sept. 8th. The Senate passed the consultum.

Sept. 7th. He resumed his place INTRODUCTORY NOTE: Written in the Senate, proposed a consulfrom Rome to Atticus in Epirus tum giving Pompeius charge of in the middle of September, 57, the corn supply, and delivered a i.e., after his return from exile contio. and about ten months after the preceding letter. The events of this intervening period are outlined p. 45, §§ 83, 84. This letter describes his return to Rome and doings in the city since his return. The important dates are given

here for convenience:

§ 1. 1-4. recte, 'safely.' absenti: Atticus had given up almost eighteen months to Cicero's affairs, and had hurried back to Epirus to look after his own neglected business as soon as Cicero's recall was certain, without waiting for his actual return. gratula

Aug. 4th. His recall was passed in the comitia centuriata. Aug. 5th. He landed at Brun- rer, 'express my joy,' a common disium. meaning. Notice the singular

Sept. 4th. He entered Rome verb placed next to the editorial amid great enthusiasm.

Sept. 5th. He gave thanks to the Senate and to the People.

nostro. ut vere scribam, 'to write candidly:' for the clause cf. Ep. III. 7. 100; 2. 26.

5

nec fortiorem nec prudentiorem quam me ipsum, nec etiam pro praeterita mea in te observantia nimium in custodia salutis meae diligentem, eundemque te, qui primis temporibus erroris nostri aut potius furoris particeps et falsi timoris socius fuisses, acerbissime discidium nostrum tulisse plurimumque operae, studii, diligentiae, 10 laboris ad conficiendum reditum meum contulisse: itaque hoc tibi vere affirmo, in maxima laetitia et exop- 2 tatissima gratulatione unum ad cumulandum gaudium conspectum aut potius complexum mihi tuum defuisse; quem semel nactus numquam dimisero ac, nisi etiam 15 praetermissos fructus tuae suavitatis praeteriti temporis omnes exegero, profecto hac restitutione fortunae me ipse non satis dignum iudicabo. Nos adhuc, in nostro 3 statu quod difficillime recuperari posse arbitrati sumus, splendorem nostrum illum forensem et in senatu aucto- 20 ritatem et apud viros bonos gratiam magis, quam optaramus, consecuti sumus; in re autem familiari, quae quemadmodum fracta, dissipata, direpta sit, non ignoras, valde laboramus tuarumque non tam facultatum, quas ego nostras esse iudico, quam consiliorum ad colligendas 25

5. me ipsum: what case would of nactus? numquam dimibe more correct? See on Ep. I. 3. 27.

§ 2. 13-16. gratulatione, 'exultation,' almost the same thing as laetitia, i.e., the feeling of Cicero himself, not the expression of their feelings toward him by others. Which in Caes. I. 53. 6? conspectum, 'your face,' 'your (joyous) looks:' cf. Sull. 26. 7, and aspectus IV. 11. 16. quem: where is its antecedent? Cf. Sull. 79, 26; I. 7. 22. semel nactus = ubi semel nactus ero: princp. parts

sero: for the exaggeration cf. Ep. III. 4. 53; for tense Ep. XIX. 1. 11. suavitatis temporis: for the double gen. cf. Ep. V. 2. 12.

...

[blocks in formation]
« IndietroContinua »