Theophrastum eadem avis est quæ Arato noσa, nempe Anas, vocatur: literarum oo et TT frequentissima commutatio est. #lianus scribit Νητταὶ δὲ καὶ αἴθυαι πτερυγίζουσαι πνεῦμα δηλοῦσι ioxopóv. [Elian. de Animal. vii. 7.] Maro prognosticon hoc ad fulicam transtulit; venturosque ventos expec tare docet,

66

-quumque marinæ In sicco ludunt fulicæ."

[Virg. Geor. i. 363.] Lucanus præsagium ad mergum transfert. Ille tempestatem timens, ipso minime placuisse fatetur,

"Aut siccum quod mergus amat;"

[Lucan. Phar. v. 554.]

Per siccum, littus seu terram intellige. Eodem more Enpòv pro xépσov apud Homerum, de quo Heyne copiose commentatur. [Virg. Heyne illustrat. Leip. 1803. vol. iii. p. 448.] A Plinio indicare dicuntur," Item mergi anatesque pennas rostro purgantes, ventum." [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.]

Conferas etiam hæc alia ventorum ex aquaticis avibus indicia: Furias Antias,. teste Cerda, ita de ventorum ex fulica cecinit; lectionem, cum versus ut a Cerda citati sunt, minime cum metrica ratione conveniunt, aliquantulum mutavi.

"Utque leves fulicæ volitant super

æquora classis,

Spiritus Eurorum virides quum purpurat undas."

[Fur. Ant. Cerda cit. edit. Virg. Ecl. et

Geor. 1607. p. 261.] Idem editor Claudianum etiam imi

tantem notat.

"Heu nimium segnes, cauta qui mente notatis

Si revolant mergi." [Claud. citat Cerda cit. edit. Virg. Ecl. et Geor. 1607. p. 261.] Versus supra citatos numquam ipse vidi, sed a Cerda sumsi. Idem ex Politiano memorat,

"Et repetunt siccum mergi atque ex æquore clamant," [Claud. citat Cerda cit. edit. Virg. Ecl. et Geor. 1607. p. 261.]

memor,

est

[Catull. carm. xxiii. 5.] Cassiod. in libro tertio mergorum "Mergi, quibus nomen ex facto, cohabitatores piscium, aquatiles volucres futuras tempestates naturaliter providentes sicca petunt, stagnaque relinquunt. [Cassiod. lib. iii. Epist. 48.]

Titius etiam ex Suida. "Fulicæ cum se in mare immergunt, pessimum id est omen navigantibus; caussam autem eam dicunt, quod tranquillo mari propter marinas belluas progredi non ausint, tempestatem vero præsentientes progrediantur, quo tempore belluæ in profunda teguntur." [Tit. lib. ix.] Falsa puto et vana causa prognostici datur.

Præsagia ventorum quæ supra citata sunt confirmant hodierni meteorologici. Ipse aves marinas circa littus aut naves ludentes, procellam prognosticare ex nautis nostris sæpe audivi. Necnon præsagium hoc ipse notavi.

188. Aut nubes in montis verticibus elongatur. Idem Theophrastus inter tempestatis signa ponit, Ἐὰν ἐπὶ κορυφῆς ὄρους νέφος ὀρθὸν στῇ χειμῶνα σημαίνει. ὅθεν καὶ ̓Αρχίλοχος ποίησε, γλαύχ ̓ ὅρα Babus yàp hon kúμασι TapéσσETαι TÓVTOS, ἀμφὶ δ ̓ ἄκρας ὀρθὸν ἵσταται νέφος. [Theoph. Sign. Temp.] Heinsius hoc vertens ita versificat. "Adspice nam vastum turbatum fluctibus æquor,

Et nubes montis vertice recta manent." [Theoph. Edit. Heins. Lug. Bat. 1613. p. 438.]

Ne prætereamus felicissimos illos Homeri versus, quibus in Iliad. E. copias aciei adversæ impetum sustinentes, cum nube monti insidente comparat. Αλλ' ἔμενον νεφέλῃσιν εοικότες, ἃς τε Κρονίων

Νηνεμίης ἔστησεν ἐπ ̓ ἀκροπόλοισιν ὄρεσ

σιν

Ατρέμας, ὄφρ' εὕδῃσι μένος Βορέαο, καὶ ἄλλων

Ζαχρειῶν ἀνέμων, οἵ τε νέφεα σκιόεντα
Πνοιῇσι λιγυρῇσι διασκιδνᾶσιν ἀέντες.

[Homer Iliad. E. 522.]

Plinius scribit, " Cum in cacuminibus montium nubes consident, hyemabit.” [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.]

Beccaria notavit nubes rectas montium verticibus considentes flatum præmonere, [Beccaria Elettricismo Artificiale. sup.] ut ipse in libellulo modo publicato citavi. [Research. Atmos. Phænom. c. vii. sect. 6. Lond. 1813.] Cum recta est nubium figura, ipsas cirrostratos vocant, cum flexuosa, cirros; utraque montium cacuminibus, ante ventum aut tempestatem insidere solet. Aliquando aliis nubibus ut scilicet cumulis hæ cirrostrati insidunt; cum hoc fit, ambæ in nubem diversi generis paullatim mutabuntur, nempe in cumulostratum, quæ pro hac origine nubes composita vocatur. Ex cumulostrato, majore particularum condensatione facta evenit nimbus in pluviam iturus. Nemo est, ut opinor, qui hanc diversarum nubium inosculationem non vidit; ex qua agricolæ nostri quasi ex certissimo indicio pluviosam tempestatem expectant. Theophrastus hanc nubium conjunctionem tempestatis indicium accipiebat. "O σri onμelov XEμῶνος, ἐὰν νεφέλη ὁμόχρως, ἢ ὕμενι λευκῷ, χειμέριον ὅταν ἐστώτων νεφῶν ἕτερα ἐπιPépeTaι, Tà de nμépn xeiμépia. [Theoph. Sign. Temp.] Nubes, quæ ante tempestatem et ventum interdum aliis nubibus incumbunt; in montosis regionibus etiam super montibus et collibus ipsis considunt. Attractio ista quam recentiores philosophi electricam vocant caussa esse dicitur cur nubes mutuo inosculant, et pluviam effundent. Interdum nubes hoc modo montibus insidentes, mutato (utar scientifica lingua) statu electrico, nimbi fiunt et circa cacumina fulgura emittunt. Quod, caussæ quamquam inscius, Theophrastus per fastidiosam descriptionem no

190

tavit, Ἐπὶ Πλειάδι δυομένη, ἐὰν λάμψη κατὰ Πάρνηθα, καὶ Βρίληττον, καὶ Ὑμητο τον, ἐὰν μὲν ἅπαντα καταλήψῃ μέγαν χειμῶνα σημαίνει· ἐὰν δέ τε δύο, ἐλάττω· ἐὰν δὲ Πάρνηθα μόνον, εὐδίεινον· καὶ ἐὰν χειμῶνος ὄντος νεφέλη μακρὰ ἐπὶ τὸν ὕμητον, χειμῶνος ἐπίτασιν σημαίνει. Αθως καὶ Ὄλυμπος, καὶ ὅλος ὀρέων κορυφαὶ κατεχύ μεναι ὑπὸ νεφελῶν χειμέριον. [Theoph. Sign. Temp.]

189-191. Prognostica venti e fioribus.-Jam tum pappi, (deciduæ lanu. gines), albi senium acanthi signum venti fiunt, quando multi maris muti summum supernatant, partim ante, partim post. Ratio est quod lanugines istæ et plumæ levi surgente vento flamine in aquæ superficiem portatæ in eadem ab eodem levi flatu agitantur. Virgilius, Aratum diligenter secutus, pluribus, de quibus scripserat, ventorum signis, subjungit,

"Sæpe levem paleam et frondes volitare caducas,

Aut summa nantis in aqua conludere plumas."

[Virg. Geor. i. 369.] De pappo seu lanugine caduca, ita Nicander,

Οἷά τε δὴ γήρεια νέον τεθρυμμένα πάππος, [Nicand. Alex. citat Scap. lex. sub πάππος.]

trificati ex quibus fulgura fiunt, superveniente flamine portantur. Nihil frequentins observandum est tempestate mutabili, quam, nubes in altiore loco diversum cursum habere, ac eæ quæ terræ viciniores sunt. Per plurima experimenta circa ventos nuper a me facta; hoc est cum quo maxime delectabar, quod per missas in aëra machinas volantes istas quas vulgo balloons vocant, superiora flamina, mox inferiora fieri observaverim. Quum Boreas juxta terram flaverit, eodem vero tempore Auster supra illum cursum flexerit; tum mutato mox vento, Austrum juxta terram flare inveni. Qui autem ventus supra Austrum antea flaverit, idem jam Austri locum habet. Aliquando quatuor aut quinque ventos eodem tempore, sed diversa altitudine, fantes per has machinas aërias mon· stravi. Horum ventorum singulus in vice sua super telluris superficiem favit. His notatis nequaquam mirum videatur cur fulmina, ex qua parte veniunt, ventum ex ea prognosticare solent. Plinius simpliciter de nubibus monet. "Nubes cum sereno cœlo feruntur, a quacunque parte id est, expectentur venti." [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.]

Ceterum cum tempestas est, venti diversis et subito mutantibus cursum flaminibus flare solent, unde Virgilius, de tempestate agens, concurrentia

Sublime expulsam eruerent; ita turbine nigro,

Ferret hyems culmumque levem stipulasque volantes."

[Virg. Geor. i. 321.]

Ventorum hoc e fulgure prognosticum a Theophrasto expressum videtur. Ἐὰν, νότου πνέοντος, βοῤῥάθεν ἀστράπτῃ, Taveral. [Theoph. Sign. Vent.] Etiam, Καὶ ὅθεν ἂν αἱ ἀστραπαὶ πυκναὶ γίνωνται, ἐντεῦθεν πνεύματα γίνεται· θέρους ὅταν ἀστραπαὶ καὶ βρόνται γίνωνται, ἐντεῦθεν πνεύματα γίνεται ἰσχυρά. ἐὰν μὲν σφόδρα καὶ ἰσχυρὸν ἀστράπτῃ, θᾶττον καὶ σφοδρόTEрOV TVEVσovo. [Virg. Geor. i. 321.] A Plinio sensus paullo mutatur. "Cum ab Aquilone tantum (fulgurat), in posterum diem aquam portendit; cum a septemtrione, ventum; cum ab Austro vel Coro aut Favonio, nocte serena, fulguraverit, ventum et imbrem ex iisdem regionibus demonstrabit." [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.] Paullo inferius observat, "Tonitrua matutina ventum significant; imbrem meridiana. [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.]