Immagini della pagina
PDF
ePub

potius confulem ex Sicilia revocari. Ad eum literae juffu fenatus ab L. Manlio praetore urbis miffae, cum literis confulis M. Marcelli: ut ex iis nofceret, quae cauffa Patribus cum potius, quam collegam, revocandi ex provincia effet. “Eo5. fere tempore legati ab rege Syphace Romam venerunt, quae is profpera proelia cum Karthaginienfibus feciffet, memorantes. Regem nec inimiciorem ulli6. populo, quam Karthaginienfi, nec amiciorem, quam Romano, adfirmabant esse. mififfe eum antea legatos in Hifpaniam ad Cn. & P. Cornelios, imperatores Romanos. nunc ab ipfo velut fonte petere Romanam amicitiam voluiffe. Senatus non 7. legatis modo benigne refpondit, fed & ipfe legatos cum donis ad regem mifit, L. Genucium, P. Poctelium, P. Popillium. Dona tulere, togam, & tunicam 8. purpu

poffe. Paullo ante Patribus curam injecerant, addita prima voce, Lov. 5. & Gaertn.

§. 3. Valerium potius confulem ex Sicilia revocari] Plut. [Marc. 312.] Διὸ καὶ ἀρχαιρεσίων ἐπειγόντων, ἔδοξε τῇ βουλῇ μᾶλλον ἐκ Σικελίας τὸν ἕτερον ὕπατον, ἢ Μάρκελλον συνηρτημένου ̓Αννίβᾳ κινεῖν. SIGONIUS. Vocem potius ignorant Voff. Lov. 1. 3. Hav. & Hearnii L. 1. Valerium confulem potius, trajectis dictionibus, legit Lov. 2. potius Valerium confulem Ber. & edd. ante Aldum. Praeterea revocare Lov. 1. 2. 3. 5. Ber. Hav. Hearnii L. 1. & edd. vett. pro quo Froben. anno 1535. revocari recepit. revocaret Gaertn.

§. 4. Ab L. Manlio praetore urbis] urbano vet. lib. SIGONIUS. praetore urbano in nullo apud me cod. fupereft. Vide ad xxv, I, 11. Mox, potius in Pal. 3. deeffe, Gebhard. docuit ac probavit ad xx111, IX, 8. Sed in omnibus meis fupereft.

§. 5. Et forte tempore] Pall. tres Eo fere tem. pore. Vet. ed. Eo tempore forte. GEBHARDUS. Illud Et per errorem operarum in ed. Modii inrepfit, a Grutero vero in ed. ult. emendatum eft. forse vero, pro fere, primum vidi apud Curionem; fed alterum in eadem ed. recte Gruter. revocavit.forte tamen fupereft etiam in Ber. & Vet. ed. Gebhardi. Verum librarii has voces commutare folent. Vide ad XXXIV, XLVII, 4. fere vel ferme eft in Lov. 5. Vide ad XXXVII, XXXVIII, 5. To fere deeft in Harl.

Quae profpera proelia rex cum Karthaginienfibus feciffet ] Repofuimus quae is profpera ex veteri. RHENANUS. Vox rex abeft a vet. lib. neque certe eft neceffaria. SIGONIUS. Pal. 1. quaeque proelia profpera cum Carth. f. GEBHARDUS. quaeque profpera proelia rex cum Carth. Cant. quaeque profpera proelia cum Carth. Flor. & Lov. 1. ac 4. quaeque proelia profpera Voff. Lov. 2. 3. Ber. & Hav. quis proelia profpera Lov. 5. & Harl. quae his proelia profpera Gaertn. quae iis proelia profpera edd. quas vidi, antiquiores, quae proelia profpera Afcenf. anno 1510. fed quae is proelia profpera triennio poft, ed. Mediol. anni 1505. fecutus, repofuit. quae profpera proelia rex Aldus. His Rhenanus voculam i; iterum addidit, Sigonius rò rex demfit: cui recte monenti nullus ante Jac. Gronov. obfecutus eft.

§. 6. Nec inimiciorem ulli populo, quam Karthaginienfi, nec amiciorem, quam Romano, adfirmabant

ee] Vetus habet, quam Romanis effe affirmabat. RHENANUS. Hoc loco inimicum Carthaginenfibus facit Syphacem, ut libro etiam XXIV, [XLVIII.] Caeterum lib. feq. [cap. xvu.] ei foedus fuiffe cum Carthaginenfibus aït ea tempeftate, quae tribus fuit elapfis annis poftea, nulla interim facta mentione mutationis vel cum Carthaginenfibus, vel cum Romanis. Sed de his rebus ibidem dicturi fumus. GLAREANUS. Exhibent Pall. tres, & vet. ed. Regem nec (Tò nec omittit pr.) inimicitiorem ulli populo, quam Carth. nec amicitiorem, quam Romano, (tert. Romanis) effe. GEBHARDUS. inimicitiorem & amicitiorem etiam Lov. 2. 4. & Harl. cum edd. Rom. anni 1472. ac Parm. Sed de hoc errore vide ad II, xv, 8. Tum quam populo Romano Lov. 2. & Harl. Deinde effe adfirmabant Flor.

Petere Romanorum amicitiam voluiffe] Ita demum ultima Gruteri ed. & fic Liv. XXXIV, LVIII. Amicitiam Romanorum expetere Antiochum. Verum omnes edd. priores Romanam amicitiam, confentientibus Flor. Lov. 2. 3. 4. 5. Harl. Ber. Gaertn. Hav. & Hearnii L. 1. Quum autem de cod. Put. fcriptura confultus Clariff. Sallier. eum etiam Romanam legere monuerit, id recipere non dubitavi. Ita xxv, XXXIV. Quem deinde clarum potentemque Romana fecit amicitia. XXXV, XII. Confcientia violatae per fociorum injurias Romanae amicitiae. XLI, XXIII. Demetrium nullo alio crimine, quam Romanae amicitiae initae, occidit.

§. 7. L. Geminum, P. Poetelium, P. Popilium] In antiquo eft Genutium. RHENANUS. Omnium fcribarum errores in his nominibus propriis enumerare nihil adtinet. Dixiffe fufficiat, Florentinum proxime verum legere L. Genutium, P. Poetelium, P. Popillium, pro quo fcribendum L. Genucium. Reliqua bene habent. De orthographia prioris nominis vide ad 11, LII, 3. de fecundi ad 111, xxxv. 11. de tertii ad xxvI, VI, I.

§. 8. Pateram ex quinque pondo auri factam] Ex fcripto codice legendum, pateram auream ex quinque pondo factam. Subauditur autem auri. RHENANUS. Vet. lib. pateram ex quinque pondo auri fatam. Lego auri facti. LIPSIUS 11. Ep. Quaeft. XXVI. Non invitus affentio Lipio reponenti auri facti. MODIUS. Veriffima eft lectio Pall. duorum. nec non prifcae ed. pateram ex quinque pondo auri

factam.

9. purpuream, fellam eburneam, pateram ex quinque pondo auri factam. Protinus & alios Africae regulos jufli adire, iis quoque quae darentur, portata, to10. gae praetextae, & terna pondo paterae aurcac. Et Alexandriam ad Ptolemaeum Cleopatramque reges M. Atilius & M. Acilius legati, ad commemorandam renovandamque amicitiam miffi, dona tulere, regi togam & tunicam purpuream 11. cum fella eburnca: reginae, pallam pictam cum amiculo purpureo. Multa ea aeftate, qua haec facta funt, ex propinquis urbibus agrifque nunciata funt prodigia; Tufculi agnum cum ubere lactenti natum: Jovis aedis culmen fulmine 12. ictum, ac prope omni tecto nudatum: iifdem ferme diebus, Anagniae terram ante portam ictam, diem ac noctem fine ullo ignis alimento arfiffe: & aves. ad

factam. GEBHARDUS. Scribendum, pateram ex quinque pondo auri factam. Diximus in lib. de Pec. vet. [1, VII. pag. 34.] contra Rhenanum & Lipfium. Lib. XLIV, [X1V.] Pamphylii legati coronam auream ex viginti millibus Philippeûm factam in aerarium attulerunt. J. FR. GRONOVIUS. coronam auream ex quinque pondo factam ex Reg. laudat Doujatius, nifi errore calami ita fcriptum fit pro pateram auream. pateram auream ex quinque auri pondo factam Lov. 2. pateram autem ex quinque pondo auri factam Gaertn. Reliqui mei cum Hearnii L. 1. N. & Doujatii Colbert. Gronovio

concinunt.

§. 9. Africae regulos juffit adire] Scribe: Protenus & alios Africae regulos juffi adire. Imperat fenfus, nam intelligendum legati ; & confentiunt fcripti. J. FR. GRONOVIUS. Confentiunt & codd. noftri cum edd. Rom. anni 1472. ac Parm.

Iis quoque quae darentur, portatae togae praetextae] Videtur antiqui libri lectio effe: iis quoque quae darentur portata, togae praetextae. RHENANUS. Unus tantum meorum Ber. portatae fervat. porta habet Flor. eodem genere erroris, ac de quo fupra dixi ad x, XXXVII, 2. Tum togae praetextatae Voff. Lov. 3. 4. & Hav.

Et terna pondo paterae aureae] ternûm pondo legendum cenfeo, alioqui abfurdus erit fenfus. Et in his etiam facilis eft lapfus. GLAREANUS. & terna Flor. & Lov. 5. & trina Gaertn. & ternae Voff. Lov. 1. 2. 3. 4. Harl. Ber. & Hav. cum nonnullis edd. vett. Gronovius 1. de Pec. vet. vi. pag. 28. libros fcriptos terna vel ternae pondo habere monet, quorum prius defendi queat ex illis, quae cap. feq. vii. notat; fufpicari tamen fe, Livium fcripfitLe ternas pondo paterae. videlicet libras.

§. 10. M. Atilius & M. Acilius] Scribe M. Acilius. eft enim M: Acilius Glabrio, de quo infra fit mentio. SIGONIUS. Pal. 3. G. Accilius. GEBHARDUS. L. Attilius & M. Cecilius Hearnii L. 1. Pofterioris legati nomen Manius Attilius in ed. Rom. Alerienfi scribi, auctor eft Hearnius. Sed Rom. ed. anni 1472. quam confului, & aliae praeferunt M. Acilius. Paullo ante Ptolemaeum & Cleopatram Flor. Voff. Lov. quinque, Ber. Gaertn & Hav. cum edd. vetuftis.

§. 11. Multa ea aeftate] Vetus Multa aeftate, qua

[ocr errors]

haec facta. RHENANUS. Vet. lib. ea aeftate, qua SIGONIUS. Pall. 1. 2. & vet. ed. Multa ea aeftate, qua haec facta funt. tert. Multa aeftate haec quae facta funt. GEBHARDUS. Pronomen ea adeffe poteft, poteft etiam omitti. Vide ad xxIII, xv 4. Quum autem id tueantur omnes mei, praeter unum Hav. hic etiam fervandum puto. Facile autem ab initio vocis fequentis intercipi potuit. Mox voces ex propinquis urbibus agrifque nunciata funt defunt in Hearnii L. 1. neglegentia fcribae, cui errandi cauffa fuit repetita vox funt. Vide ad x,

XI, 11.

Agnum cum ubere lactenti natum] cum ubere ladanti eft in Voff. Lov. 2. 3. 4. 5. Ber. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. & omnibus edd. ufque ad Gronov. qui anno 1665. lactenti vulgari curavit, reliquis editoribus praeter Doujat. hanc lectionem recipientibus. Et ita praeferunt Flor. Harl. aliique. De differentia utriufque vocis lactens & lactans ita Serv. ad Virg. 1. Georg. 315. Sciendum, inter Lactantem & Latentem hoc intereffe, quod Lactans eft, quae lac praebet; Lactens cui lac praebetur. Quod fi verum ac perpetuum effet, lactanti hic praeferendum foret. Ex illis tamen, quae Celeberr. Burm. notavit ad Seren. Sam. verf. 349. colligitur, laetenti hic fervari poffe, quum ubera latentia dicantur ratione matris, quae ubera lacte plena gerat. Praeterea agnus natus Voff. & Lov. 1. 2. Sed reliqua, quae fequuntur, vulgatum verum effe probant.

§. 12. Anagniae terram ante portam ictam diem ac noctem &c. arfiffe] Pal. 3. Anagiae terram ante portam ita diem ac noctem. Pal. 1. & vet. ed. die ac nocte. GEBHARDUS. Put. Reg. Anagniae ternam. Men. thermam. Voff. termam. Rubenius conjicit Hermam. Hermae enim five Mercurii pоúÀDIOL ante portas ftatui folebant. J. FR. GRONOVIUS. Non memini, me hoc ufquam alibi inter tot prodigia a Livio memorata legere. Conjectura Rubenii facile recipi poffet, fi conftaret, in Italia morem fuiffe Hermas ante portas urbium ponendi. Nam hoc ex eo folo colligi non poteft, quod Mercurius ibi quoque pro Deo viali habebatur. Lucretius quidem 1, 317. Signa Deorum propter portas memo. rat. Sed non neceffe eft, hoc de fignis Deorum vialium intelligi; quamquam id docti quidam eo B 3.

tra

ad compitum Anagninum, in luco Dianac nidos in arboribus reliquiffe: Tarra-13. cinae in mari haud procul portu angues magnitudinis mirac, lafcivicntium pifcium modo exfultaffe: Tarquiniis porcum cum ore humano genitum: & in 14. agro Capenate, ad lucum Feroniae, quatuor figna fanguine multo diem ac nodem fudaffe. Hacc prodigia hoftiis majoribus procurata decreto pontificum: & 15. fupplicatio dicm unum Romae ad omnia pulvinaria, alterum, in Capenate agro, ad Feroniae lucum, indicta.

V. M. Valerius conful literis excitus, provincia exercituque mandato Cincio I. practori, M. Valerio Meffalla praefecto claflis cum parte navium in Africam praedatum fimul fpeculatumque, quae populus Karthaginienfis ageret pararetque, miffo, ipfe decem navibus Romam profectus quum profpere perveniffet, 2.

trahunt. DUKERUS. turmam Ber. a manu 2. erafis prioris fcripturae veftigiis, & Hearnii L. 1.ac N. ternam Flor. termam Hav. & Colbert. apud Doujat. qui ut & Crevier. monuerunt, fi Rubenii Hermam recipiatur, etiam ictam in ictum mutandum effe. Sed vide Duker. Praeterea die ac nocte Voff. Lov. 1. 2. 3. 4. Harl. & Ber. cum edd. antt. Sed vide ad xxxv, XL, 8.

Ad compitum Anagninum] Cujus in Itiner. Anton. & Tabula Peuting. mentio obcurrit. Vide Cluver. 111. Ital, ant. vi, 982. & Clariff. Weffeling.ad Anton. Itin. pag. 306. Ex priori eorum fua ad h. loc. defcripfit Doujat. de quo quaerebat Crevier.

§. 13. Lafcivientium pifcium more exfultaffe] Vet. lib. pifcium modo exultaffe. SIGONIUS. Pal. pr. lafcivientium more pifcium. tert. lafcivientium pifcium modo. nullius momenti recula. GEBHARDUS. Put. Reg. Pal. unus, lafcivientium pifcium modo exfultaffe: quamquam ad fenfum nihil interfit. Infra [cap. XLI.] ita pecorum modo incompofitos paffim campo fe fudiffe. Horatius [Iv, 11, 27.] apis Matinae More modoque. Sic & Sigonianus. J. FR. GRONOVIUS. piscium modo etiam Flor. Lov. 4. & Hearnii N. ac D. Infra xxviii, xvi. Et jam inde fugientium modo effufi abibant. xxx, XIII. Ut vita ejus fama mortis & latebris, ferarum modo in filvis rapto viventis, tegeretur. XXXVII, XLVII. Ad modum fugientium magnis itineribus in agrum pacatum reductos. XL XXVII. Ligures, aliquoties pecoram modo fugientes, per faltus invios confectati ceciderunt. Vide ad xxi, XXXIII, 7. Solent autem voces modo & more in Mftis confundi a librariis. Vide ad I, III, 2. III, LXXI, 7. XXII, XIV, 8. xxxII, XXXVIII, 8. xxxviii, xvii, 4. & Ald. Manut. ad Cic. de Sen. 11. Paullo ante in mare, pro in mari, Flor. Lov. 1. 3. 4. Harl. & Ber. cum edd. antt. Vide ad xxvIII, vi, 2.

§. 14. Porcum cum ore humano genitum] Pal. 2. sum in ore. tert. porcum cum capite humano. GEB

HARDUS.

§. 15. Supplicatio diem unum Romae] Tò unum deeft in Flor. Cant. Voff. Lov. 1. & Harl. diem Romae unum legit Gaertn. Dein paullo poft in Capenati agro Flor. 1. 2. 3. 5. Gaertn. & Hav. Utrumque in ufu fuit. Vide ad v, xxxII, 4. cap. Lii, 9.

& VIII, XII, 13.

fena

§. 1. Cincio praetori, M. Valerio Meffala] Pal. 1. Cinctio. tert. L. Cincio. GEBHARDUS. Cinctio etiam Voff. Lov. 2. & Hav. Tum inde Valerio Voff. & Lov. 1. Vide ad IV, LII, 4. Vox Valerio deeft in Hearnii L. 1. Ceterum Valerii cognomen aliae editiones Maffala fcribunt, aliae Meffalla. Variant etiam codd. Vide Celeberr. Burm. ad Suet. Aug. LVIII. & Cortium ad Plinii Iv. ep. xx11, 5. Et hinc viri docti etiam in partes abiere. Vide Daufq. Orthogr. part. 1. voce Meffalla. & Pighium in Ann. ad ann. ccccxc. pag. 16. Flor. hic legit Meffala: & ita plerique codd. Sunt tamen, in quibus altera obtineat fcriptura. Verum quum non tantum nummi, fed etiam marmora Capit. MESSALLA fcribant, eaque in nominum propriorum fcriptura plerumque fequar, ita etiam hic edi juffi; quamvis, utro modo fcribatur, parum interfit.

Praedatum fimul fpeculatumque] fpeculatum, miffa copula, Flor. Voff. Lov. 2.4. Harl. & Gaertn. Sed copula intercepta videtur a voce fequenti quae. Vide ad xLI, II, II. In uno Lov. 3. deerat pronomen quae, viciffim elifum a copula praecedenti que. Vide ad XXIX, vi, 6. Locutio praedatum fimul fpeculatumque infra inluftratur ad xxx111, XII, 2.

§. 2. Quum profpere perveniffet, fenatum extemplo habuit. ubi de fuis rebus] In veteri veniffet, & mox ibi de fuis rebus, non ubi. RHENANUS. perveniffet omnes mei. Tum vocem extemplo omittunt Ber. a manu 1. & edd. ante Aldum. Hinc ubi de fuis rebus Flor. Voff. Lov. 2. 3. 5. Harl. Ber. & Gaertn. Innumeris locis hae voculae commutantur. Vide ad 11, xxxι, 6. cap.xxxv, 2. cap. XLIX, 12. II, VIII, 10. cap. XVIII, 5. cap. xx, 6. cap. xxiv, 8. cap. L, 2. cap. LIV, 9. cap. LXIX, 3.1v, xxv, 8. & centies alibi.

§. 3. Annos prope fexaginta in Sicilia] Ab Ap. Claudio confule, qui primus bellum in Siciliam tranftulit, ad hunc numerantur anni Lv. SIGONIUS.

In Sicilia terra marique faepe magnis cladibus bellatum effet] Pal. pr. & vet. ed. magnis faepe cladibus. a Pal. 2. rofas pe plane exfulat. tert. terra marique prope magnis cladibus. GEBHARDUS. in Siciliam &c. bellatum Flor. Voff. Lov. 1. 2. Harl. Gaertn. & edd. antt. Verum non magis bellatum est in Si

ciliam,

3. fenatum extemplo habuit. ibi de fuis rebus geftis commemoravit. Quum annos prope fexaginta in Sicilia terra marique faepe magnis cladibus bellatum effet, fe 4. eam provinciam confeciffe. neminem Karthaginienfem in Sicilia effe: neminem Siculum, qui metu inde fugati afuerint, non effe: omnes in urbes, in agros fuos 5. reductos, arare, ferere: defertam recoli tandem terram, frugiferam ipfis cultori 6.bus, populoque Romano pace ac bello fidiffimum annonae fubfidium. Exin Mutine, & fi quorum aliorum merita erga populum Romanum erant, in fenatum in7.troductis, honores omnibus, ad exfolvendam fidem a confule, habiti. Mutines etiam civis Romanus factus, rogatione ab tribuno plebis, ex auctoritate Pa8.trum, ad plebem lata. Dum haec Romae geruntur, M. Valerius Meilalla quinquaginta navibus quum ante lucem ad Africam accefliffet, inprovifo in agrum U

ciliam, id eft, adverfus Siculos, quam in Sicilia adverfus Poenos. Tum magnis faepe cladibus Lov. 1. 2. 3. Harl. Ber. Gaertn. Hav. & veteres typis defcripti. prope magnis cladibus Lov. 4.

S. 4. Neminem Siculum, qui metu inde fugati abfuerint, effe] Haec verba fignificant, nullum ex Siculis, qui aliquando fugerint, effe in Sicilia. At M. Valerius conful contrarium hic Romano fenatui perfuadet. Legendum igitur, quemadmodum caftigavimus ex fcripto cod. neminem Siculum, qui fugati metu inde abfuerint, non effe. Subaudi in Sicilia, hoc eft, in Siciliam rediiffe. RHENANUS. non effe expreffe Pall. duo meliores. a Pal. 3. recifae funt voculae iftae duae, ut & a prisca ed. negativa non. Vult autem, omnes Siculos, qui Romanis faverant, a tyrannis ac Poenis expulfos rediiffe. GEBHARDUS. Illud non, in edd. antt. omiffum, fed a Rhenano ex cod. revocatum, fupereft etiam in omnibus meis. Praeterea qui fugati metu inde, Rhenani membranis confentiens, Flor. Gronovii edidere afuerint, fine dubio auctoritate codd. certe id apud me fervat Flor. Vide ad xxvi, XLI, 11. Mox in urbes, in agros, pro in urbes agrofque, ed. Clariff. Jac. Gronov. iterum, ut exiftimo, ex Mftis. Nam ipfe ita in Flor. & plerifque reliquis meorum effe video, quod de fuis L. 1. & D. etiam profitetur Hearnius. Vide ad xxxIX, XL, 11. Deinde ferere exfulat a Flor. Cant. Voff. Lov. & Hav.

§. 5. Pace ac bello fideliffimum annonae fubfidium] Sic nefcio quis in noviffimas editiones retulit, quum fcripti editique omnes fuperiores fidiffimum. J.FR. GRONOVIUS. Ultima eft Gruteri ed. in qua fideliffimum primum adparuit: cui nulli codicum concinunt. Paullo ante defertam recoli terram tandem frugiferam Flor. & Lov. 5. defertamque coli terram tandem frugiferam Gaertn. defertam recolique terram frugiferam Hearnii L. 1. defertam recolique terram tandem frugiferam Voff. Lov. 1. 2. Harl. & Hav. defertam colique terram tandem frugiferam Ber. & edd. principes, recoli, pro colique, fubftituit Afcenf. anno 1513. Id quod nunc vulgo exftat, primum inveni in Froben. anni 1535.

§. 6. Honores omnibus ad exfolvendam fidem a confule Romano habiti] Hoc fatis obfcure dictum eft ad exolvendam fidem. nam oportet aliquid fubintel

ticen

ligere, puta, fenatus ipfius, aut alterius cujufpiam. Clarius autem loqui folet Livius. Proinde magis mihi probatur lectio Mfti codicis, quae fic habet: bonores omnibus ad exfolvendam fidem confulis habiti. Ut intelligas, regulis iftis habitum honorem a fenatu, quo liberarent fidem confulis M. Valerii, qui fidem fuam illis obftrinxerat, futurum, ut, fi Romam venirent, honoribus afficerentur. RHENANUS. Probe ita comparet, ut a Rhenano caftigatum eft, in Pall. fec. ac tert. At pr. cum vet. ed. a confule habiti. GEBHARDUS. Sic quidem [fidem confulis habiti] Rhenanus: ut intelligas, inquit, iftis habitum honorem a fenatu, quo liberarent fidem confulis Valerii, qui fidem illis fuam obftrinxerat, futurum, ut, fi Romam venirent, honoribus adficerentur. Cui fententiae ut non repugno, ita, quia codex antiquiffimus omnefque Gall. & optimus Pal. & Voff. fervant prius vulgatum, ad exfolvendam fidem a confule habiti, cogitandum propono, an non eadem hic reperiatur. Nempe fides a confule idem eft, quod fides confulis, feu fides a confule data, quod verbum intelligitur. Cujufmodi funt apud Plautum foris a fene, quemque a milite, ab illo nuntius: apud Lucretium fulgur ab auro, & fimilia. Cicero lib. 11. de Nat. Deor. [XLIX.] Illud vero ab Ariftotele animadverfum, a quo pleraque quis poteft non admirari. Hoc eft, cujus pleraque. Neque enim obfcuritatem debemus interpretari, quod nobis infolentius videtur, quum delicias veteres fermonis Latini parum recordamur. J. FR. GRONOVIUS. Fides confulis foret, ut fides fenatus, fides collegae II, xxvII. fides Valerii 111, xix. id eft, quae fenatus, collega, Valerius promiserat. Attamen lectionem, quae in editis ante Rhenanum exftitit, fidem a confule revocavi. Praeter codd. enim a Gronovio laudatos ita etiam Flor. Cant. Lov. 1. 2. Harl. Ber. Hafn. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. N. & Brancal. Latinii. Eodem autem fenfu, quo fides confulis, etiam dicitur fides a confule. Ita bellum a Volfcis & Aequis, exercitus ab Aequis III, XXII. claffis ab Hierone XXII, XXXVII. Vide ad Iv, vII, 4. XXVIII, IX, 1. Gifan. Collect. Lucret. in voce Ab. & Cort. ad Plinii Iv. ep. XXII, 4. Paullo ante Exinde Mutine, pro Exin, Lov. 1.2, 4. 5. Ber. Gaertn. Hav.

&

ticenfem exfcenfionem fecit: eumque late depopulatus, multis mortalibus cum 9. alia omnis generis praeda captis, ad naves rediit, atque in Siciliam tranfmifit: tertiodecimo die, quam profectus inde erat, Lilybacum revectus. Ex capti- 10. vis, quaeftione habita, haec comperta, confulique Laevino omnia ordine perfcripta, ut fciret, quo in ftatu res Africae effent. Quinque millia Numidarum 11. cum Mafinilla, Galae filio, acerrimo juvene, Karthagine effe; & alios per totam Africam milites mercede conduci, qui in Hifpaniam ad Hafdrubalem trajicerentur: ut is, quam maximo exercitu primo quoque tempore in Italiam tranfgref- 12. Jus jungeret je Hannibali. in eo pofitam victoriam credere Karthaginienfes. Claf fem praeterea ingentem adparari ad Siciliam repetendam, eamque fe credere 13. brevi trajecturam. Haec recitata a confule ita movere fenatum, ut non exfpe- 14. &tanda comitia confuli cenferent, fed dictatorem comitiorum habendorum cauffa

& edd. antt. eodem errore, quo faepe deinde pro dein dederunt librarii. Vide ad 111, 111, 6.

§. 8. Inprovifo in agro Uticenfi excurfionem fecit] Vet. lib. in agrum Uticenfem. SIGONIUS. Liber Mitus afcenfionem fecit. Scribe exfcenfionem. LIPSIUS 11. Ep. Quaeft. xx. exfcenfionem hic legendum, pro excurfionem, quod vulgo obtinuerat, ex do&tiffimorum virorum fententia alibi docemus, licet ed. Mog. habeat improvifam in agrum Uticenfem excurfionem fecit. MODIUS. Quum in V. C. fit ex improvifo in agrum Uticenfem afcenfionem fecit, non eft dubium, quin legi debeat exfcenfionem: quo verbo ufus eft Livius hoc ipfo libro [immo lib. XXXVII, XVII.] In Bargyletico finu exfcenfionem ad Falfum fecerunt. Verbum etiam efcendere ufurpavit Livius in hujufmodi re narranda lib. xxix. pro afcendere. URSINUS. Put. efcenfionem. ceteri afcenfionem. Voluerunt nempe, quod praecepit Lipfius, exfcenfionem. J. FR. GRONOVIUS. ex inprovifo Hav. & Brancal. Latinii. Vide ad vi, xxx111, 6. fed vulgatum fide optimorum firmatur. Hinc in agrum Uticenfem, cum Hearnii L. 1. N. & Brancal. Latinii, omnes mei praeter unum Ber. qui perperam cum editis legit in agro Uticenfi. Veram autem fcripturam in agrum Uticenfem jam ante Sigon. reftituit Curio. At nemo ipfi aures praebuit. Deinde excurfionem Lov. 4. 5. Ber. Rec. & Gaertn. afcenfum Lov. 2. afcenfionem Flor. Cant. Voff. Lov. 1. Harl. Hav. Hearnii L. 1. N. & Brancal. Latinii. exfcefionem Lov. 3. exfcenfionem conjecit etiam Latinius. Vide ad viii, xvII, 19. Unde patet, Urfinum hic male exfcendere & efcendere confudiffe. Paullo ante vox Meffalla non adparet in Flor. Vol. Lov. 2. 3. 4. 5. Harl. Gaertn. Hav. & Hearnii L. 1. ac D. quorum pofterior ignorat etiam vocem quinquaginta. Ceterum notam J. Fr. Gronovii, in editione Jac. Gronovii calu omiffàm, ex ed. anni 1665. reftitui.

§. 9. Cum alia omnis generis praeda captis, ad Daves rediit, atque in Siciliam tranfmifit] Auctior membro uno meus liber, captis, multis occifis, ad naves rediit. nec dubie hoc Livio pofthac addendum. LIPSIUS 14. Ep. Quaeft. xxvI. Vet. ed. & Pal. pr. ad Siciliam tranfmifit. GEBHARDUS.

Miror fcripturam libri Lipfiani, haud fane ineptam, ne dignam quidem vifam Gronovio, cujus mentionem faceret. DUKERUS. Cod. Lipfi confentiunt Voff. & Hav. multis, omiffa fequenti voce occifis, habet Lov. 4. multus autem ejus loco Gaertn. Hinc fufpicor, augmentum illud profectum effe ex errore fcribarum, qui male rò multis, quod jam praecefferat, poft captis repetierunt; cui alii, ut fenfus idoneus foret, adjecerunt occifis. Deinde redit Flor. Voff. Lov. 2. 3. 4. Harl. Gaertn. & Hav. Vide ad xxxvI, XXXV, 2. Mox & ad Siciliam Flor. Voff. Lov. quinque, Ber. Gaertn. Hearnii L. 1. & editi ufque ad Froben. qui anno 1535. atque in Siciliam dedit. Pottea profectus erat inde edd. antt. Sed erat exfulat a Flor. Hav. Lov. 2. 3. & Voff. In hoc tamen ultimo inter lineas adfcribebatur ejus loco eft, quod in contextu exftat Lov. 1. in quo etiam ut & in Hav. infuper deerat vò inde.

§. 10. Ut fciret, quo ordine vel quo in ftatu res Africae effent] Haec verba [quo ordine vel] non funt in antiquo codice; fed tantum, ut fciret, quo in ftatu res Africae effent. Quare difpunximus adje&titiam claufulam. RHENANUS. Put. Reg. duo Pall. ut fciret, quo in ftatu res Africae effent, recifis, quae recidenda fuo ex libro monuerat Rhenanus. J. FR. GRONOVIUS. Eafdem tres voces ignorant etiam Flor. Lov. 5. & Hav. Earum loco ut fciret, quo ordine, quo ftatu eft in Harl. Ceterum in quo ftatu Africae res effent Ber. Africae res effent etiam Lov. 2. 3. 4. 5. Harl. Gaertn. Hav. & edd. Rom. anni 1472. ac Parm.

§. 11. Acerrimo juvene, Karthagine effe] Karthagini Flor. Vide ad xxvIII, xxvi, 1. Mox deduci, pro conduci, male Flor. Cant. Voff. Lov. 1. 2. 3. & Hav. duci Harl.

§. 13. Claffem praeterea ingentem adparari] parari Lov. 5. pparari, id eft praeparari, Gaertn. Paullo poft in brevi, addita praepofitione, Voss. Lov. 1. 2. 4. Harl. Gaertn. & Hav.

§. 14. Comitia confuli cenferent, fed dictatorem comitiorum habendorum cauffa dici, & extemplo] Quid opus fuit hic mutare Livii verba? procul dubio non confuluit veteres libros, qui defcriptum ab hinc annis centum Livianum exemplar caftigare eft

ag

« IndietroContinua »