17. Valerium Meffallam. Nec de Hifpania quidquam mutatum, nifi quod non in annum Scipioni Silanoque, fed donec revocati ab fenatu forent, prorogatum imperium eft. Ita provinciae exercituumque in cum annum partita imperia. 1. VIII. Inter majorum rerum curas comitia maximi curionis, quum in locum 2. M. Aemilii facerdos crearetur, vetus excitaverunt certamen; patriciis negantibus C. Mamilii Vituli, qui unus ex plebe petebat, habendam rationem effe, 3.quia nemo ante eum, nili ex Patribus, id facerdotium habuiffet. Tribuni adpellati ad fenatum rejecerunt. Senatus populi poteftatem fecit. Ita primus ex 4. plebe creatus maximus curio C. Mamilius Vitulus. Et flaminem Dialem invi noftri& duces & exercitus capti effent, iis adverfus inventorem ufurum. Eodem lib. [cap. xxu.] Sed tamen, quia confules, ubi fumma rerum effet, ad id locorum profpere rem gererent, minus his cladibus commovebatur. Iterum eodem libro [cap. xxxII.] Quando ad id locorum id modo actum effet, ut Afdrubalem tendentem in Italiam retinerent. Salluftius Jug. de Mario [cap. LXIII.] Tamen is ad id locorum talis vir (nam poftea ambitione praeceps datus eft) confulatum appetere non audebat. Item (LXXII.] Neque poft id locorum Jugurtbae dies aut nox ulla quieta fuit. Vir doctiffimus & praeclare meritus nufquam infelicius fuit verfatus, quam in brevitate Salluftiana intelligenda atque aeftimanda. Quare judicium ejus de verbis fupervacuis, tamquam humanum aliquid pali, attendi non debet. Sic perfrequens illud interea loci. J. FR. GRONOVIUS. exercituque Lov. 1. exercitumque Flor. exercituumque, nili excerpta me fallant, Cant. Lov. 2. & Ber. quod fe etiam in L. 1. inveniffe, Hearnius teftatur. Deinde rà in eum locum omittit Ber, a manu 1. in eum annum pro varia lectione adfcriptum erat in Voff. Locus pro tempore in his locutionibus inteterea loci, poftea loci, id loci, id locorum fimilibufque poni, Gronovio adfentior, idque, fi de eo lis foret, pluribus teftimoniis firmari poffet. Ex Livio vide IX, XLV. & XLIII, V. Inde tamen nondum probatum puto, vocem illam ubique & in quacumque locutione hoc fenfu ufurpari poffe. Ut tamen id quoque tantifper concedamus, quid, quaefo, erit imperia partita funt in id tempus, aut ubi Livius vel alii fcriptores ita locuti funt? qui potius partem temporis, ut in fex menfes, in annum, vel in eum annum dicere foliti fuerunt. Et quidem in eum annum notat ufque ad finem anni, qui agi incipietur: quid autem notabit in eum locum, id eft, in id tempus? Malui igitur alteram lectionem in eum annum revocare; quam etiam veriorem putabat Clarif. Crevier. teftatus ad id fe eo magis permotum effe, quod unus probae notae codex a fecunda quidem manu, fed tamen ita habet; & Put. ex quo, fi non omnia, pleraque certe, quae fuperfunt, Livii exemplaria defcripta funt, in tota hac provinciarum exercituumque defcriptione mendis fcatet. Vox locum ex principio cap. feq. repetita videtur. §. 1. Comitia maximi curionis] Vide Beroaldi Obferv. in tomo 1. Lampad. crit. Gruteri p. 223, tum §. 2. C. Manlii Attelii, qui unus &c.] Hune eundem lib. XLI, [XXI.] ubi de morte ejus agit, C. Attelium Aemilium nominat. Eft autem utrobique legendum C. Mamilius Vitulus. Nam alibi etiam pro Mamilio est Aemilius & Manlius vitiofe. Mamilii autem plebeii funt, ex quibus Q. Mamilius Vitulus conful fuit anno CDXCI. in Tabulis Capitolinis. Vet. lib. hoc habent varietatis, quod 4tellus habent. SIGONIUS. Vet. ed. C. Manilii 4tellii. & ita Pal. tert. GEBHARDUS. C. Mamilii Vituli poft Sigonium emendat etiam Pighius ad A. V. IXLII. & ad A. V. cccCLXXXVIII. & ccccxcl. adnotat, pro Mamilius faepe male fcribi Aemilius & Manlius. Errorem librariorum, qui ex Mamilio Manlium fecerunt, fraudi fuiffe viris doctiffimis Fulv. Urfino, & Jo. Vaillantio obfervavit Ill. Spanhemius diff. x. de Praeft. & ufu num. pag. 34. Ant. van Dale tamen in libro de Antiq. & Marmor. pag. 87. corruptam hujus loci fcripturam retulit. Sed eum facile animadverti poteft multa ex aliis defcribere, quam fontes adire, maluiffe. Pleraque corum, quae ibi de Curionibus habet, funt ex Gruchii lib. 1. de Comit. cap. 11. in. fin. DUKERUS. In praenomen C. confpirant omnes praeter Lov. 3. qui Ca. legit. Deinde Manili vel Manilii Voll. Lov. 1. 5. Ber. & Hav. Mamili, Mamilli vel Mamilii Flor. Lov. 2. 3. 4. & Harl. Denique Aceli Lov. 2. Atelli, Attelli vel Attelii plerique reliqui. Voces Mamilius, Manilius,& Manlius faepe in Mftis commutari, vidimus ad II, XLIII, 11. & III, xvIII, 2. Qui unus ex plebe petebat] Pall. fec. & tert. qui unus fuit ex plebe petens. prifca ed. qui unus fuit ex plebeis petens. GEBHARDUS. Voil. qui unus fuit ex plebeie potens. Gud. qui unus fuit ex plebe petens. Utrum placet hoc retinere, an legendum, fuit ex plebe petitor? J. FR. GRONOVIUS. qui unus fuit ex plebe potens Lov. 2. & 4. qui unus fuit ex plebeis petens Ber. qui unus fuit e plebe petens Harl. qui unus fuit ex plebe petens Lov. 1. 3. 5. Gaertn. Rec. Hafn. Hav. Hearnii N. L. 1. & edd. Romana princeps, Rom. anni 1472. ac Parm. Sed proximae legunt potens. Aldus vulgati auctor fuit. Si quid mutandum eft, unus fuit ex plebe petens praeferam, & fuit petens, pro petiit, dictum erit eodem modo, quo continens memoria fit pro memoria contineat v, XXXIV, 6. Quum tamen in vulgatum confpirent Flor. &, ut videtur, Cant. neque Gronov. ex Put, D 2 aliif tum inaugurari coëgit P. Licinius pontifex maximus C. Valerium Flaccum. Decemvir facris faciundis creatus in locum Q. Mucii Scaevolae demortui C. Laetorius. Cauffam inaugurari coacti flaminis libens reticuiffem, ni ex mala-5. fama in bonam vertiffet. Ob adolefcentiam neglegentem luxuriofamque C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat, L. Flacco fratri germano cognatifque aliis ob eadem vitia invifus. Is, ut animum ejus cura facro-6. rum & ceremoniarum cepit, ita repente exuit antiquos mores, ut nemo tota juventute haberetur prior, nec probatior primoribus Patrum, fuis pariter alienifque, effet. Hujus famae confenfu elatus ad juftam fiduciam fui, rem inter-7. miflam per multos annos ob indignitatem flaminum priorum repetivit, ut in fenatum introiret. Ingreffum cum curiam quum L. Licinius practor inde edu- 8. xiffet, aliifque optimis fuis aliam lectionem laudet, id fpernendi cauffa non eft. §. 3. Ad fenatum rejecerunt] Forte ad fenatum rem rejecerunt. J. FR. GRONOVIUS. Ita rem vel re interceptum erit a fequentis vocis fyllaba prima. quomodo Gronovius librarios etiam peccaffe putavit infra XLII, XXXII, 7. ubi alia vide. Locutionem autem inluftravi ad 11, XXII, 5. Senatus populo poteftatem fecit] Latinius Put. Gall. & Voff. populi. eam nempe curionis maximi creandi feu e Patribus, feu e plebe. Salluft. Jug. [LXXIX.] Quum Poeni aliam conditionem, tantummodo aequam, peterent, Graeci optionem Carthaginienfium faciunt. J. FR. GRONOVIUS. populi etiam Flor. Voff. Lov. 1. Harl. Hav. Hearnii L. r. N. & edd. Rom. anni 1472. ac Parm. Similiter Gronov. legendum conjicit infra XLIII, XV. Patres confulis in eligendo arbitrium fecerunt. ubi antea edebatur confuli. Vide Gronov. ad Suet. Aug. x111. Doujat. ad hunc locum profeffus, populi efle in optimis, attamen infra ad 1. laud. Livii vulgatum tuetur. Sed, pace ejus dixerim, poteftatem tibi facio fimpliciter, nulla addita alia voce, hoc fenfu non ufurpatur. Id difcere potuiffet ex ipfis, quae adtulit, exemplis fubfcribendi mihi fecerunt poteftatem, facio tibi poteftatem interpellandi, quae poteflas fi mihi faepius fieret; ; quae Latine dici, fed alio fenfu, Gronovius numquam negaverit. §. 4. Et flaminem Dialem invitum inaugurari] Et flamendialem, quafi unica vox foret, Flor. Lov. 2. 4. Harl. Hav. & Brancal. Latinii. Deinde augurari Flor. Lov. 2. 3. 4. 5. Harl. Ber. Gaertn. Hav. Branc. Latinii, Hearnii L. 1. & edd. antt. pro quo Colonienfes anno 1525. inaugurari dederunt. C. Lectorius] Laetorius, ut ante. SIGONIUS. Vide ad I, XXVII, 6. Paulio ante mortui Lov. 2. emortui Voff. Lov. 1. 3. Harl. Hav. & Hearnii N. Vide ad Livii v, xxx1, 7. §. 5. Cauffam inaugurari coacti flaminis] inaugurate Hav. inaugurare Flor. Lov. quinque, Harl. Hearnii L. 1. & prifcae edd. Pariter omnes fuos praeferre, Gebhard. fupra monuit ad vII, XXXVI, 10. augurare Branc. Latinii. inaugurari primus fubftituit Froben. anno 1531. Mox adulefcentiam & neglegentem Flor. De priori vide ad vi, xxxiv, II. de altero ad II, XI, 4. Deinde flamen creatus, pro captus, Lov. 3. ex interpretis expofitione. Vide Gell. I, XII. §. 6. Ut nemo in tota juventute haberetur prior] Ita primus edidit Jac. Gronov. quod fecuti funt Cleric. & Crevier. Priores typis excufi cum omnibus codd. meis ignorant praepofitionem, quam iterum induxi. S. 7. Hujus famae confenfu elatus] Pal. fec. eledus. GEBHARDUS. Hujus ferme confenfu Gaertn. Ob dignitatem flaminum priorum repetivit] Incivilem vero flaminum dignitatem, fi labes ei imponebatur veniendo in fenatum. Sed vitium eft recentiorum editionum. Prifcae omnes cum MSS. ob indignitatem. Nam & infra rem inertia flaminum obliteratam. J. FR. GRONOVIUS. Ita & omnes mei. ob dignitatem primum inveni in Lugdun. anni 1553. ex qua adoptavit Parif. anni 1573. & ita recentiores ufque ad Gronov. §. 8. Ingreffum eum in curiam quum L. Licinius praetor] Quidam legunt Ingreffum eum curiam. At id parvi momenti. Id magis refert, quando hace acta, difquirere. Hoc enim anno neutiquam prohibitus eft Valerius, fed pofteriore, etiamfi hoc anno captus. Ejus rei cauffa eft, quod hujus anni non L. Licinius praetor urbanus, fed C. Hoftilius fuerit, fequente vero anno L. Licinius. Eft autem vehemens error in Liciniorum praenominibus. P. Licinius Craffus pontifex Max. cujus hic eft mentio, fit praetor peregrinus anno fequenti. L. veroLicinius Varus praetor urbanus ejufdem anni, qui tum Valerium Alaminem e curia educere conatus eft. Quanquam fieri poteft, ut duo P. Licinii, Craffus & Varus, fuerint. Sed cum hoc loco L. Licinius legatur, etiam anno fequenti ita legendum, fi quidem hic recte legitur. GLAREANUS. Nemo hoc anno Licinius praetor fuit, at fequenti duo Publii Licinii Varus & Craffus, ille urbanus, hic peregrinus; urbanum autem intelligit. Itaque P. eft fcribendum, non L. SIGONIUS. Tacite Sigonii emendationem probavit Pighius in Ann. ad ana. 15XLV. pag. 198. ubi ad P. Licinium Varum refert, quod hic corrupte de L. Licinio narratur. Et fella curuli C. Flaminio effe] Quis ifte Flaminius, qui folus legem faciat? Recte vetus & fella cura xiffet, tribunos plebis adpellavit flamen. Vetuftum jus facerdotii repetebat: 9. datum id cum toga practexta, & fella curuli, & flaminio effe. Practor, non exoletis vetuftate annalium exemplis ftare jus, fed recentiffimae cujufqué confuetudinis ufu, volebat: nec patrum, nec avorum memoria Dialem quemquam 10. id jus ufurpaffe. Tribuni, rem inertia flaminum obliteratam ipfis, non facerdotio, damno fuiffe, quum acquum cenfuiflent, ne ipfo quidem contra tendente praetore, magno adfenfu Patrum plebifque, flaminem in fenatum introduxerunt; omnibus ita exiftimantibus, magis fanctitate vitae, quam facer1.dotii jure, rem eam flaminem obtinuiffe. Confules prius, quam in provincias irent, duas urbanas legiones; in fupplementum, quantum opus erat ceteris 12. exercitibus militum, fcripferunt. Urbanum veterem exercitum Fulvius con curuli & flaminio. Nam flaminium, facerdotium ipfum. LIPSIUS lib. 1. Ep. Quaeft. 111. Lipfio affentior, nifi quod lego, omiffo pofteriore, datum id cum toga praetexta & fella curuli flaminio effe. Ceterum flaminii voce recte ufus faepius Livius, ut lib. xxvi, [xx111.] ubi ait: C. Claudius flamen dialis, quod exta perperam dederat, flaminio abiit. & A. Gellius, five Agellius eft, [x, xv.] Uxorem fi amifit, flaminio decedit. Uxor quoque flaminia dicebatur.Tertull.in Exhort.ad caftit. [x] Certe flaminia non nifi univira eft, quae flaminia lex eft. Hinc etiam flaminiae virgines, & flaminius lictor, non flaminicae, aut flaminicus, ut corrupte fcribunt alii. Porro ut flaminium, fic pontificium dicebant veteres. idem A. Gell. [1, x111.] Re deliberata ab eo, cujus negotium id pontificiumque effet. Conftantini fanétio, quae exftat in Theodof. cod. [1. 1. pr. de Matern. bon.] Sint in parentum poteftate atque dominio, ut fruendi pontificium habeant, alienandi eis licentia denegetur. Leges Burgund. capit. XL. Hujus autem actionis pontificium circa manumiffores tantum de libertis fuis praecipimus cuftodiri. MODIUS. Put. & Voff. datum id cum toga praetexta fella curuli & flaminio effe. Ubi tamen pofterius &delendum. J. FR. GRONOVIUS. De praetexta & fella curuli flaminis Dialis eft fupra 1, xx. DUKERUS. Illud C. Flaminio, a Lipfio primum rejectum, obvium demum fuit in ed. Mediol. anni 1505. Ita tamen legunt etiam Lov. 4. 5. & Harl. Cn. Flaminio Lov. 3. Flaminio confuli Gaertn. Deinde Flaminio effe reliqui fcripti. Sed, copulam & inducendam effe, vidit etiam Pigh. in Ann. ad ann. 15XLV. pag. 198. qui hoc argumento le&tionem C. Flaminio rejiciendam probabat, quod Flaminiorum gens plebeja fit, flamines autem Diales ex patriciis lecti fint. Eodem argumento illam lectionem erroris arguit Rob. Titius in inedita Lolib. XII, xxIII. Hearnius etiam cor. controv. parte videndum monet Langlaei Semeftr. lib. vII. pag. 459. ed. Parif. anni 1611. Contra Doujat. To defendit, ac fenfum effe putat, Flaccum velle, fibi cum dignitate flaminis ejufque infignibus datam effe facultatem illam intrandi in fenatum, tamquam facerdotio cohaerentem. Alteram tamen fententiam veriorem effe, docent proxime praecedentia, VE ful TUSTUM jus facerdotii repetebat. Contendebat igitur Flaccus Numam regem, qui flaminem Dialem inftituit, fimul cum toga praetexta & fella curuli hoc jus flaminio dediffe, ut facerdotium hoc adeptus eo ipfo poteftatem intrandi fenatum haberet. Hoc igitur jus vetuftum repetebat. Denique verbum effe omiferat ed. Modii; quod quum in omnibus meis fuperfit, recte iterum Gronov. revocavit. §. 9. Non exoletis vetuftate annalium exemplis flare jus, fed recentiffimae] Pal. 1. exolitis. tert. non exfolutis vetuftate annalium exemplis jus ftare. GEBHARDUS. exolitis Flor. Voff. Lov. 1. 2.4. Harl. & Hav. Tum ftare jus facerdotis repetebat, fed Hearnii L. 1. ex proxima periodo perperam hic iteratis vocibus. Mox ufus volebat Lov. 2. 5. ufus valebat Flor. Cant. Voff. Lov. 1. 3.4. Harl. Gaertn. & Hav. Deinde flaminem Dialem, addita priori voce, Hav. flamendialem Lov. 2. §. 10. Ne ipfo quidem contra tendente praetore ] Put. praetura. quod, vide, an Livio attribuere poffis: neque enim id facies fine auctore. Ego in eam fententiam inclino, ut librarii erratum putem. J. FR. GRONOVIUS. praetura etiam Flor. quomodo agricultura pro agricola Cic. de Sen. xv. Quibus nihil invenit agricultura folertius. ubi male agricola fubftituentes Lambinus reprehendit. Vulgatum tamen mihi etiam hic verius videtur. §. 11. Duas urbanas legiones in supplementum, quantum opus erat] Pall. fec. & tert. opus effet. GEBHARDUS. Haec, mea fententia, perperam diftinguuntur. Urbanae legiones non folebant diftribui in fupplementum aliarum, fed fere ad praefidium urbis relinquebantur; quae autem anno priore fcriptae fuerant, ut plurimum fequente adverfus hoftes ducebantur, & in earum locum aliae, ac praeter cas fupplementum in ceteras legiones, plerumque a confulibus juffu fenatus, fcribebantur. Hoc ex quam plurimis locis Livii intelligi poteft. XXIV, XLIV. Ut Fulvius urbanas legiones duceret, &c. Scribi praeterea duae legiones urbanae juffae, &c. Confules duabus urbanis legionibus fcriptis, fupplementoque in alias lecto, &c. Adde xxv, III. XXVI, XXVIII. XXVII, XXII. XXXV. XXXVI. XXIX, XIII. XXXIII, XLII. Praetereo alia, e quibus oftendi po D 3 teft ful C. Fulvio Flacco legato (frater hic confulis erat) in Etruriam dedit ducendum, & legiones, quae in Etruria erant, Romam deducendas. Et Fabius con- 13. ful reliquias exercitus Fulviani conquifitas (fuere autem ad tria millia trecenti triginta fex) Q. Maximum filium ducere in Siciliam ad M. Valerium proconfulem juffit: atque ab eo duas legiones & triginta quinqueremes accipere. Ni- 14. hil hae eductae ex infula legiones minuerunt nec viribus nec fpecie ejus provinciae praefidium. nam quum, praeter egregie fuppletas duas veteres legiones, transfugarum etiam Numidarum equitum peditumque magnam vim haberet, 15. Siculos quoque, qui in exercitu Epicydis aut Poenorum fuerant, belli peritos viros, milites fcripfit. Ea externa auxilia quum fingulis Romanis legionibus 16. adjunxiffet, duorum fpeciem exercituum fervavit : altero L. Cincium partem infulae, qua regnum Hieronis fuerat, tueri juffit; altero ipfe ceteram infulam 17. tuebatur, divifam quondam Romani Punicique imperii finibus; claffe quoque navium feptuaginta partita, ut omni ambitu litoruin praefidia orae maritimae teft, vitiofam effe horum verborum diftin&tionem. Hoc etiam Pighium, etfi nihil monet, in Annal. ad hunc ann. animadvertiffe puto; quem tamen in eo non fequor, quod videtur voluiffe legi duas urbanas legiones, & fupplementum. Nam potius eft, ut ita diftinguamus: duas urbanas legiones, in Supplementum, quantum opus erat &c. Nihil frequentius eft apud Livium his σuvdérois. DUKERUS. Vitiofam effe hujus loci interpunctionem, deprehendit quoque Clariff. Crevier. cujus diftin&tionem, aut nihil aut parum ab illa Clariss. Dukeri diverfam, recepi. §. 12. In Etruriam dedit ducendum] Objicit Pal. 3. in Etruriam concedit ducendum. GEBHARDUS. Non aliter etiam Lov. 3. 4. & Hearnii D. credit Gaertn. Paullo ante Ca. Fulvio, pro C. Lov. 3. Ber. & Gaertn. At, Cn. Fulvium fratrem Q. Fulvii confulis Tarquinios exfulatum abiisse, Livius fupra narravit XXVI, III. §. 13. Fuerunt autem ad tria millia trecenti triginta fex] Pal. 1. fuere autem ad CCC, XXXVI. lec. fuere autem ad trecentas XXXVI. GEBHARDUS. Put. fuere autem ad ∞ ∞ ∞ ∞ trecenti triginta fex. Etiam caeteri fuere. J. FR. GRONOVIUS. fuere autem ad CCCXXXVI Flor. Voff. Lov. 2. 3. 4. 5. Harl. Gaertn. & Hearnii N. fuere autem ad trecenta triginta fex Hav. fuere autem CCCXXXVII Hearnii L. 1. Mox Maximum Fulvium Voff. Lov. 3. 4. 5. Gaertn. Hav. & Hearnii L. 1. ac N. Maximum, fequenti voce filium omiffa, Lov. 1. ac 2. Deinde XXXV quinqueremes Ber. viginti quinqueremes Hav. Vide ad cap. praec. §. 15. §. 14. Nihil hae eductae ex infula legiones minuerunt] Pall. 2. & 3. Nihil eae deductae legiones ex infula. GEBHARDUS. Nihil eae ductae ex infula legiones Flor. Nihil hae eductae ex Sicilia legiones Lov. 4. Tum minuerant Hav. Mox §. feq. fuerant defit in Voff. Lov. 1. & Harl. viros in Hav. §. 16. L. Cincium partem infulae, qua regnum Hieronis fuerat] L. Cindium Hav. L. Quintium effent. Hearnii L. 1. Tum qua Hieronis fuerat Lov. 1. regnum qua Hieronis fuerat Lov. 3. 5. & Hav. regnum quia Hieronis fuerat Harl. regimen qua Hieronis fuerat Lov. 2. & Gaertn. §. 17. Divifam quondam Romani Punicique imperii finibus] Hoc numquam factum fuit, nec Poeni in ca ullum Romanorum imperium, nec Romani Poenorum umquam effe voluerunt. Ante bellum primum Punicum divifa erat finibus regni Syracufani & imperii Punici. Eo finito Romani partem illam, quae antea imperii Punici fuerat, obtinue runt, & in formam provinciae, quae poftea vetus provincia dicta eft, redegerunt. Deinde anno quare to belli Punici fecundi poft necem Hieronymi, nepotis Hieronis, regis Syracufani, Poeni quidem imperium illius invaferunt, fed brevi poft a Romanis rurfus tota infula ejecti funt; de quo Laevinus fupra cap. v. gloriatur. Credo vitium effe in voce Romani, & pro ea legendum fufpicor regii. quondam autem ad id tempus, quod bellum Punicum primum praeceflit, refero. fines imperii regii funt, quibus quondam regnum Hieronis fuerat. XXIV XLIV. Prorogata imperia provinciaeque M. Claudio finibus eis, quibus regnum Hieronis fuiffet, Lentulo propraetori provincia vetus. & xxv, III. Lentulo (prorogatum imperium) qua vetus provincia in Sicilia effet; M. Marcello Syracufae, & qua Hieronis regnum fuiffet. DUKERUS. Divifio haec fi locum habuit umquam, eam ad folum belli Punici primi tempus pertinere potuiffe, exiftimat Crevier. Claffis quoque navium feptuaginta parata ] Put. claffe quoque LXX. partit aut omni. Scribe & diftingue: altero L. Cincium partem infulae, qua regnum Hieronis fuerat, tueri juffit; altero ipfe caeteram infulam tuebatur; divifam quondam Romani Punicique imperii finibus; claffe quoque navium septuaginta partita, ut omni ambitu litorum praefidia orae maritimae effent. Aït dimidiam partem claffis fumfiffe, dimidiam L. Cincio tradidifle. Poffet & illud, feptuaginta navium, omnino omitti, quum 1. 18. effent. Ipfe cum Mutinis equitatu provinciam peragrabat, ut viferet agros, 19. cultaque ab incultis notaret, & perinde dominos laudaret caftigaretque. Ita tantum ca cura frumenti provenit, ut & Romam mitteret, & Catanam conveheret, unde exercitui, qui ad Tarentum aeftiva acturus effet, poffet praeberi. IX. Ceterum transportati milites in Siciliam (& erant major pars Latini nominis fociorumque) prope magni motus cauffà fuere: adeo ex parvis faepe ma2. gnarum momenta rerum pendent. Fremitus enim inter Latinos fociofque in conciliis ortus: Decimum annum delectibus, ftipendiis exhauftos effe. quotannis 3. ferme clade magna pugnare. Alios in acie occidi, alios morbo abfumi: magis perire fibi civem qui ab Romano miles lectus fit, quam qui a Poeno captus. quippe ab hofte gratis remitti in patriam; ab Romanis extra Italiam in exfilium verius, 4.quam in militiam, ablegari. Octavum jam ibi annum fenefcere Cannenfem militem, moriturum ante, quam Italia hoftis (quippe nunc quum maxime florens vi5.ribus) excedat. Si veteres milites non redeant in patriam, novi legantur,brevi 2 vox altera non exftet in optimo codice, altera notis fignata fit. Voffianus etiam: claffes quoque LXX par ut, fuperimpofita voci, quae praecedit ultimam, virgula: dein praefidia, non praefidio. J.FR. GRONOVIUS. Voff. codicis lectioni confentit Gaertn. ut & apud Hearnium N. claffes quoque feptuaginta paratae multi meorum. claffes quoque navium feptuaginta parte, ut omni Cant. claffe quoque LXX parte aut omnia Flor. Doujatius admodum fluctuat ad hunc loc. & incertus haeret. Primo enim nihil opus pronunciat, vulgatum mutari: mox vero fatetur, Gronovii conjecturam non inprobabilem effe. Denique vulgatum praefidio forte non deterius exiftimat, quam, quod Gronov. reftituebat, praefidia. Ego ita judico, id, quod ante Gronov. edebatur, fervari non poffe. Non enim nunc demum parata eft claffis illa feptuaginta navium, fed jam diu ante defendendae Siciliae decreta fuit. Biennio enim antea Siciliam cum duabus legionibus ac centum navibus T. Otacilio datam fuiffe, fupra narravit XXVI, I. Anno deinde proximo Siciliam cum claffe, cui T. Otacilius praefuiffet, ac duabus aliis legionibus M. Valerius Laevinus obtinuit. Vide XXVI, XXVIII. & XXIX. Hoc autem anno triginta quinqueremes ex Sicilia Tarentum ad Q. Fabium mitti juffae funt. Vide hoc lib. cap. vii. Reftabat igitur claffis feptuaginta navium, quam M. Valerius Laevinus cum L. Cincio partitus eft. Tandem praefidia tuentur omnes codd. nifi quod praefidio in uno tantum fuperfit Ber. a manu 1. Ceterum in eo plurimum aberravit idem Doujatius, quod notet, Q. Maximum, Fabii confulis filium, quemadmodum partem exercitus L. Cincio attribuerat, altera parte fibi refervata, ita & claffem divififfe, dimidia L. Cincio tradita. Nam Q. Maximus, a patre juffus, tantum reliquias exercitus Fulviani in Siciliam ad M. Valerium deduxit, & ab eo accepit duas legiones & triginta naves, quarum legiones haberet Fulvius conful, naves Fabius alter conful. Reliquas duas legiones, ex militibus Cannenfibus & reliquiis exercituum Fulvianorum col nemi letas, quae itidem in Sicilia militabant, cum feptuaginta navibus, quae ex claffe centum navium reftabant, non Q. Maximus, fed M. Valerius proconful cum L. Cincio divifit. §. 18. Et perinde dominos] Forte proinde. J. FR. GRONOVIUS. Saepe illas voces librarii in Mftis commutarunt. Vide ad 11, LVIII, I. III, XLIV, 2. IX, XIV, 2. cap. xxv, 9. X, XXXVI, 8. xx11, XXXVII, 10. XXVII, XVII, 14. Adde Cortium ad. Salluft. Cat. x11, 5. De origine erroris vide ad ix, X, 7. §. 19. Ad Tarentum aeftiva acturus effet] Pall. 1. & 2. acturus iffet. tert. acturus erat. GEBHARDUS. iffet etiam Flor. Gaertn. & Hav. Paullo ante ut Romam mitteret Voff. Lov. 1. 2. 3. Ber. & Gaertn. Hinc Cathinam Voff. Gaertn. Hav. & Hearnii N. Chatinam ejufdem L. 1. Catinam Lov. 2.4 5. Ber. & edd. antt. Catanam demum vidi in ed. Mog. Vide, quae notavi ad Silii xiv, 196, & Oudend. ad Front.. III, VI, 6. §. 1. Milites in Siciliam (& erat major pars] Put.. erant major pars. J.FR. GRONOVIUS. Quem etiam vide ad xxxvI, XVI, 6. To pars, ut conlectivum, faepe verbum plurale adfcifcere, fupra vidimus ad v, XXXVIII, 5. Vox major deeft in Flor. §. 2. Delectibus & ftipendiis exhauftos effe] Pal. 1. dilectibus, ftipendiis exhauftos. GEBHARDUS.. Similiter etiam Flor. & Lov. 1. Vide ad xxxvII, LI, 7. Copulativam particulam & omittunt etiam omnes mei, nifi quod foli eam fervent Ber. & Gaertn. ftipendiifque autem praeferant Lov. 5. & Hearnii L. 1. Eamdem expunxerunt etiam Jac. Gronov. Cleric. & Crevier. Mox quod annis Lov. 4. cum edd. Rom. anni 1472, ac Parm. Vide ad VIII, XI, 15. §. 4. Italia hoftis (quippe nunc quum maxime florens viribus) excedat] Italia hoftis abfcedat, quippe Ber. & edd. vett. Italia hoftis excedat, quippe Flor. Voff. Lov. 4. Gaertn. & Hav. qui nihilominus poftea vocem excedat iterum repetunt, quod & facit Harl. in quo poft rò hoftis alterius vocis lacuna erat.. Tum |