ut fit, diverfi auctores faciunt. XXVII. Principio infequentis anni, M. Servilius & Ti. Claudius, fenatu in.. Capitolium vocato, de provinciis retulerunt. Italiam atque Africam in for-2. tem conjici, Africam ambo cupientes, volebant. ceterum, Q. Metello maxime adnitente, neque data, neque negata eft Africa. Confules jufli cum tribunis 3. plebis agere, ut, fi iis videretur, populum rogarent, quem vellet in Africa bellum gerere. Omnes tribus P. Scipionem jufferunt. Nihilominus confules pro-4. vinciam Africam (ita enim fenatus decreverat) in fortem conjecerunt. Ti. 5. Claudio Africa evenit, ut quinquaginta navium claffem, omnes quinquere mes, in Africam trajiceret, parique imperio cum Scipione imperator eflet. M. Servilius Etruriam fortitus. in eadem provincia & C. Servilio prorogatum 6. imperium, fi confulem manere ad urbem fenatui placuiffet. Praetores, M. 7. Sextius Galliam eft fortitus, ut duas legiones provinciamque traderet ei P.QuinAtilius Varus; C. Livius Bruttios cum duabus legionibus, quibus P. Sempronius pro in codd. fcriptum invenerant vel ex fc. de, vel ex SOC de. prius autem mutarunt in ex fede, pofterius in ex fociis de. Vide ad xx11, x, 1. Deinde incertum diverfi Hearnii L. 1. incertum ut diverfi Lov. 1. & Harl. fic incertum diverfi Gaertn. fit incertum diverfi Lov. 2.3.4.5. & Ber.a manu 1. incertum id diverfi a manu 2. incertum ut fit, diverfi optimis concinens Hav. quod Gronov. quidem primo fufpectum habuit, poftea tamen probaffe videtur, productis fimilis locutionis ex Livio & Plauto exemplis, quae demum adparuerunt in ed. Clariff. Jac. Gronovii. Huc faciunt loca quaedam, laudata a Cortio ad Sall. Jug. xiv, 11. Ceterum a parte eorum, qui comitia hujus anni a dictatore habita effe crediderunt, ftant etiam Fasti Capit. . §. 1. M. Servilius, T. Claudius] Vet. lib. M. Servilius & Ti. Claudius. SIGONIUS. Pal. 1. M. Servilius Ti. Claudius. GEBHARDUS. Copulam non tantum agnofcunt edd. ante Froben. anni 1535. verum etiam Voss. Lov. 1. 2. 3. Harl. Ber. Gaertn. Hav. Hearnii N. &, ut ex Clariff. Sallier. didici, optimus Put. id itaque reftituere non dubitavi. Vide ad II, XVII, 1. Deinde pofteriori confuli praenomen C. tribuunt Lov. 3. & Harl. cum Hearnii N. Ti. Voff. Lov. 1. 2. Hav. & Put. §. 2. M. Metello maxime adnitente] Ita demum edidit Gronov. anno 1665. quum & ipfe antea, omnef que alii ediderint Q. Metello. Duo circa haec tempora Metelli memorantur, alter M. Metellus, qui praetor creatur fupra xxvIII, x. alter Q. Metellus, quem confulem factum narrat Liv. XXVIII, X. ditatorem dictum XXIX, XI. Jam vero priorem intelligendum non puto, quia non tantae auctoritatis in fenatu fuiffe videtur, ut, fi non omnes fenatores, certe plerofque in fententiam fuam pertraxerit, ipfis etiam ambobus confulibus adverfantibus. Id vero ut de Q. Metello adfirmare audeam, efficit amplitudo honorum, quos in republica geffit: praeterea quoniam eum Scipioni faviffe ex illis, quae fupra narrantur cap. XXII. colligi poffit. Puto igitur M. Metello ex operarum errore, quem Clericus emendare neglexit, in contextum Gronovii inrepfiffe, & re&te Clariff. Hearne, eam lectionem codd. & edd. adverfari videntem, priorem fcripturam revocaffe. Certe Q. Metello non tantum inveni in Voff. Lov. 2. 3. 4. 5. Ber. Gaertn. & Hav. Verum, monente Clariff. Sallierio, fimiliter etiam praefert omnium optimus Put. Idem, quod mihi, etiam Clariss. Dukero vifum eft. Neque data, neque negata eft Africa. Confules] Pall. pr. ac fec. neque negata, neque data eft Africa. tert. neque dicta eft. Affrica confulibus. GEBHARDUS. §. 3. Populum rogarent, quem vellet in Africa bellum gerere] Ita Frob. anno 1535. edidit. In prioribus vulgabatur quem vellent, quod firmant Voff. Lov. 4. 5. Harl. Ber. Gaertn. & Hav. Id autem ferri poffe, conftat ex illis, quae notavi ad x, xIII, 11. Deinde in Africam Volf. Lov. 1. 2. Ber. Gaertn. & Hav. quod dictum effe poteft ad exemplum eorum, de quibus egi ad Epit. Liv. xxi. Non tamen verum praeftare audeo. § 5. Parique imperio cum Scipione imperator effet] Vox imperator Clariff. Crevierio omnino otiofa, ac proinde ableganda videtur. In codd. nihil eft auxilii. Omnes enim in vulgatam lectionem conspirant, nifi quod imperium fit in Harl. An forte cum Scipione imperatore effet? §. 6. Si confulem remorari ad urbem fenatui placuiffet] Pal. 1. ficut manere ad urbem fenatum placuiffet. fec. & vet. ed. fi confules (lec. confulem) manere ad urbem fenatui placuiffet. GEBHARDUS. Put. Reg. Men. Pal. opt. ficut manere. Petav. & Pal. alter fi confulem manere. Et hoc fignificant illi. Andreas & Aldina fi confules manere. J. FR. GRONOVIUS. Vulgatum fi confulem remorari debetur ed. Frob. anni 1535. & ex meis non nifi unum, qui fuffragatur, nactus eft Rec. contra ficut manere legunt Lov. 1.2. & Harl. cum Hearnii L. 1. fi confulem manere omnes reliqui; a quo non differunt editiones illa priores, nifi quod confules legant. Vide ad x, x, 2. §. 7. Ut duas legiones provinciamque traderet ei P. 8.proconful priore anno praefuerat; Cn. Tremellius Siciliam, ùt ab P. Villio Tappulo practore prioris anni provinciam & duas legiones acciperet; Villius 9. propractor viginti navibus longis, militibus mille, oram Siciliae tutaretur: inde M. Pomponius viginti navibus reliquis mille & quingentos milites Romam deportaret. C. Aurelio Cottae urbana evenit. ceteris, ita uti quifque obtinebant 10. provincias exercitufque, prorogata imperia. Sexdecim non amplius co anno 11. legionibus defenfum imperium eft. Et ut placatis Diis omnia inciperent agerentque, ludos, quos, M. Claudio Marcello, T. Quinctio confulibus, T. Manlius dictator, quafque hoftias majores voverat, fi per quinquennium illud refpublica eodem ftatu fuiffet, ut eos ludos confules, priufquam ad bellum 12.proficifcerentur, facerent. Ludi in circo per quatriduum facti: hostiacque, quibus votae erant Diis, caefae. 1. XXVIII. Inter haec fimul fpes, fimul cura in dies crefcebat: nec fatis certum conftare apud animum poterat, utrum gaudio dignum effet, Hannibalem P. Quinctilius Varus] Pall. pr. & fec. (prim. ac) duas legiones provinciamque traderet P. Quintilio Varro. GEBHARDUS, ac duas legiones provinciamque tradere P. Quintilio Varo, vel Varro, Voff. Lov. 1. 2. & Harl. neque diffentit Hav. nifi quod traderet legat. ac duas etiam Lov. 5. & Gaertn. Paullo ante Praetores deinde M. Sextius Lov. 5. Proconful priore anno praefuerat] proconful prioris Anni Voff. Lov. quinque, Harl. Ber. Gaertn. Hav. Hearnii L. 1. N. & edd. ante Frob. anni 1535. Verum haec lectio, quam tanto confenfu perperam codd. probant, nata videtur ex eo, quod fequitur praetore prioris anni. §. 8. Cn.Tremellius Siciliam] C. Remilius Hearnii L. 1. C. Tremellius Lov. 5. & Gaertn. Reliqui, licet eorum quidam Tremelius, Remelius, Aremelius, Remilius, Remellius legant, tamen conftanter praenomen Cn.defendunt. Vide ad cap. praec. §. 11. Cum viginti navibus longis, militibus mille] Omnes Gall. abjiciunt rò cum. J. FR. GRONOVIUS. Soli meorum Ber. & Gaertn. voculam cum retinent. Reliqui cum Hearnii L. 1. & N. eam expellunt. Vide ad xxxiv, XXVI, 11. Deinde & militibus mille Lov. 4. militibus C. Lov. 2. reliquis militibus CX. Lov. 1. militibus CX. Voff. Harl. & Hearnii L. 1. ac N. §. 9. Tutaretur: inde M. Pomponius] T inde recifo, Pall. tres tutaretur: M. Pomponius XX. navibus reliquis mille & quingentos milites Romam deportaret. tert. deportavit. GEBHARDUS. Illud inde non adparet etiam in Voff. Lov. 2. 3. 4. 5. & Harl. Contra Pomponii praenomen M. exfulat a Lov. 1. Verum, quum forte per compendium in, pro inde, fcriptum effet, altera vox alteram ob du&tuum fimilitudinem elifit. Mox CX milites Voff. Lov. 1. 2. Harl. & Hearnii L. 1. & N. MCX milites Lov. 4 Notas ∞, quibus numerus fcriptus erat, non adfecuti videntur librarii, & hinc varie & hic & §. praec. erraffe. Tum Cn. Aurelio Lov. 3. & Hearnii N. M. Valerio Hearnii L. 1. Vide cap. pracc. ad §. 11. post §. 11. Ut placatis Diis omnia inciperent agerentque] Pal. fec. ut ab placatis Diis omnia inciperent. GEBHARDUS. ut bene placatis Diis Lov. 2. ut ad placatis Diis Voff. & Lov. 1. ut ab placatis Diis Harl. ut a placatis Diis Lov. 3. Gaertn. Hav. & Hearnii L. 1. ac N. ut a placandis Diis edd. ante Froben. anni 1535. Mox Claudio Marcello, T. Quintio confulibus Lov. 3. M. Claudio Marcello & T Quintio confulibus Ber. M. Claudio Marcello, Quintio confulibus Lov. 2. Harl. & Hearnii N. M. Claudio Marcello, Quintio Crifpino confulibus Hav. M. Claudio Marcello, Quintio Fabio confulibus Voss. in margine, & Lov. 1. M. Claudio, Q. Marcello confulibus Hearnii L. 1. Si per quinquennium illud refpublica] Put. & Reg. non agnofcunt pronomen. J. FR. GRONOVIUS. p. r, id eft populus Romanus, pro refpublica, perperam Lov. 1. 2. & Harl. Vide ad Ix, xxvi, S. Ut eos confules priufquam ad bellum] Habent omnes repetitum: ut eos ludos confules, priufquam ad bellum proficifcerentur, facerent. Quod homines non bellos fuftuliffe credo. J. FR. GRONOVIUS. Solus Ber. vocem non agnofcit. Reliqui mei cum Hearnii Oxonn. & Branc. Latinii eam fervant. §. 12. Ludi in circo per quatriduum facti: hoftiaeque] Qui, pro Ludi, Voff. Lov. 1. 2. 3. Harl. Ber. Gaertn. & Hav. cum edd. Rom. anni 1472. & Parm. Tum hoftiae aeque Lov. 1. 3. & Harl. hoftiae, copula omifla, Gaertn. §. 1. Conftare apud animos poterat, utrum gaudio dignius effet] Pal. 1. 2. & vet. ed. utrum gaudio dignum effet. GEBHARDUS. Omnes Gall. duo Pall. Andreas & Aldina, conftare apud animum poterat, utrum gaudio dignum effet. Illud mutarunt, opinor, quia de pluribus agitur; hoc quia fequitur magis metuendum. Utrumque mendofe & fine cauffa. J. FR. GRONOVIUS. Editioni Frob. anni 1535. haec lectio debetur. Non tantum priores edd. verum etiam quofcumque confului codices cum Hearnii L. 1. & N. apud animum, & dignum effet. animus de pluribus dici, docuit Gronov. ad vii, poft fextumdecimum annum ex Italia decedentem, vacuam poffeffionem ejus reliquiffe populo Romano, an magis metuendum, quod incolumi exercitu in Africam tranfiflet. Locum nimirum, non periculum, mutatum: cujus tantae di-s. micationis vatem, qui nuper deceffiffet, Q. Fabium haud fruftra canere folitum, graviorem in fua terra futurum hoftem Hannibalem, quam in aliena fuiffet. necz Scipioni aut cum Syphace, inconditae barbariae rege, cui Statorius femilixa ducere exercitus folitus fit, aut cum focero ejus Hafdrubale, fugaciffimo duce, rem futuram, aut tumultuariis exercitibus, ex agreftium femiermi turba fubito conlectis: fed cum Hannibale, prope nato in praetorio patris fortiffimi ducis, alito at-4 que educato inter arma, puero quondam milite, vixdum juvene imperatore: quis. fenex vincendo factus, Hifpanias, Gallias, Itáliam ab Alpibus ad fretum monu mentis ingentium rerum compleffet: ducere exercitum aequalem ftipendiis fuis, duratum omnium rerum patientia, quas vix fides fiat homines paffos; perfusum millies cruore Romano; exuvias non militum tantum, fed etiam imperatorum, portantem. Multos obcurfuros Scipioni in acie, qui praetores, qui imperatores,6, qui confules Romanos fua manu occidiffent, muralibus vallaribufque infignes coronis, XXX, 22. In fequentibus autem magis metuendum eft potius metuendum. Vide ad ix, xxII, 7. In Africam trajeciffet] Omnes Gall. & Voff. tranfiffet. J. FR. GRONOVIUS. Priftina lectio fupereft in Lov. 3. Harl. & Ber. utramque tranfiffet vel trajeciffet praefert Gaertn. Reliqui mei cum Hearnii L. 1. tranfiffet. Eaedem voces inter fe etiam fupra commutabantur lib. XXIX, XX, 11. tranf mififfet habet Rec. 9. 3. Qui ftatarios femilixas ducere exercitus folitus Tria hic lectori confideranda puto: quem ftatarium femilixam vocet; cujus cafus fit exercitus; denique quid hoc, quod paulo poft fequitur, ducere exercitum aequalem ftipendiis fuis. Ego de omnibus vehementer dubito. GLAREANUS. Vet. lib. qui ftatarius femilixa ducere exercitum folitus fit. Ego, qui ftatarium femilixam ducere exercitum. Nam fiatarius & femilixa militibus magis congruunt, quam imperatori & regi. Itaque ubi de Annibale loquitur, haec opponit, ducere exercitum aequalem ftipendiis fuis, id eft, qui tot ftipendia confecerit, quot imperator, quem puerum militem fa&tum efle dixit. Haec quaerenti Glareano. SIGONIUS. Ne glorietur Sigonius: quaerenti Glareano aut nihil hic, aut male refpondit. Veram lectionem e fidiffimis codd. erutam nobis hic habes: cui Statorius femilixa ducere exercitus folitus fit. Deque illa lib. iv. Obferv. [VII.] egimus. Ad aliquam tamen ejus lucem refpice lib. XXIV, XLVI. J. FR. GRONOVIUS. Capitalis haec Gronovii emendatio eft, quam ex quibus Mitorum lectionibus eruerit, latius in Obferv. docuit; qui locus videndus eft. Ab illa meorum codd. alii longius, alii minus difcedunt. qui ftatarius femilixas exercitus ducere habet Ber. qui flatarius femilixa ducere ex. Lov 3. cui ftardejo fimilius lixa ducere ex. Gaertn. cui Statorius enim miles adducere ex. Harl. cui Statorius miles ducere ex. Hav. cui Statorius ei miles adducere ex. Lov. 2. cui Statorius ejus milix adducere ex. Voff. fed mi les a manu 2. adfentiente Lov. 1. cui ftator ejus fe milixa ducere ex. Lov. 5. Sed plane, ut Gronovius emendavit, cui Statorius femilixa ducere ex. Lov. 4. De Statorio vide, Oudend. ad Front.1, 1, 3. Aut tumultuariis exercitibus, ex agreftium femiermi turba fubito conlectis] Pal. 1. aut tumultuaris exercitus bis ex agreftium enervi turba conjectus. GEBHARDUS. Ita etiam Lov. 1. & Harl. neque aliter Voff. nifi quod fervet inermi, & in margine legat concretus. aut tumultuario exercitu bis ex agreftium enervi turba fubito conjecto Lov. 2. & Hav. enervi etiam Lov. 3. 4. & Ber, a manu 2. inermi Lov. 5. conjectus & conlectus paflim commutari, videbimus ad xXXVI, XII, 4. 9. 4. Alito atque educato inter arma] Pal. 2. adulto. tert. alto. GEBHARDUS. alto Rec. & Hearnii D. Tum educto ed. Baf. anni 1555. Sed aliae cum codd. fcriptis vindicant educato. §. 5. Ducere exercitum aequalem ftipendiis fuis] Omnino duceret. nam perfufum, quod fequitur, non ad Hannibalem, fed ad exercitum pertinet. J. FR. GRONOVIUS. Doujatius contra codd. au&toritatem nihil mutandum cenfet: ducere enim pendere ex eo, quod praeceffit, Fabium haud fru ftra canere folitum. Verum in memorabili illa Fabii oratione fupra XXVIII, XL. & feqq. quo refpici tur, nihil hujus rei memoratur. Gronovii conje&turam Clericus in contextum recepit, non moni to tamen, ut fe facturum promiserat, lectore. Eamdem probavit etiam Crevierius: prudenter tamen in contextum non admifit. Mihi etiam vera videtur. Duratum omnium rerum patientia, quas vix fides fiat homines paffos] Pal. pr. quam fides fiat. Cae terum ferme ita loquitur Livius fupra cap. xvIII. Induratus praeter fpem refiftendo hoftium timor. Ju ftinus lib. VI, Iv. Agefilaus, reftituto proelio, new difficulter recenti & multis expeditionibus indurate milite hoftibus victoriam eripuit. Lib. vII, II. Armis veluti quotidiano exercitio indurati, gloria beli. CAL 7.ronis, pervagatos captà caftra, captas urbes Romanas. Non effe hodie tot fafces magiftratibus populi Romani, quot captos ex caede imperatorum praeferre poffet 8. Hannibal. Has formidines agitando animis, ipfi curas & metus augebant etiam, quod, quum adfueffent per aliquot annos bellum ante oculos aliis atque aliis in Italiae partibus lenta fpe, in nullum propinquum debellandi finem gerere, erexerant omnium animos Scipio & Hannibal, velut ad fupremum cer9. tamen comparati duces. li quoque, quibus ingens erat in Scipione fiducia & victoriae fpes, quo magis in propinquam cam inminebant animis, co curae in10.tentioris erant. Haud difpar habitus animorum Karthaginienfibus erat. quos modo petiffe pacem, intuentes Hannibalem ac rerum geftarum ejus magnitu1.dinem, poenitebat: modo, quum refpicerent, bis fefe acie victos, Syphacem captum, pulfos fe Hifpania, pulfos Italia, atque ca omhia unius virtute & confilio Scipionis facta, velut fatalem cum ducem in exitium fuum natum horre bant, 1. XXIX. Jam Adrumetum venerat Hannibal: unde, ad reficiendum ex jactatione maritima militem paucis diebus fumtis, excitus pavidis nunciis, omnia cae laudis finitimos terrebant. Lib. XII, IV. Itaque a parvula aetate periculis laboribufque indurati invidlus exercitus fuere. GEBHARDŪS. qua fides fiat Voff. Lov. 1. 2. 4. 5. Harl. Gaertn. & Hav. quam fides fiat Lov. 3. Vox bomines non adparet in Lov. 1. Non militum modo, fed etiam] Parum intereft, fed omnes Gall. exuvias non militum tantum, fed etiam. J. FR. GRONOVIUS. Ita & Voff. Harl. ac Lov. 4. §. 6. Qui praetores, qui confules] Put. Reg. Men, duo Pall. Voff. editi ante Gryphium qui praetores, qui imperatores, qui confules. Vulgo duae mediae voces abfunt: nos eas ab interprete non effe judicavimus, quod praeter confules praetorefque alio imperii nomine duces Romanos ab Annibale caefos aliquos ex hiftoria memineramus. J. FR. GRONOVIUS. Voces qui imperatores tuentur etiam omnes mei, & Oxonn. Hearnii. Primus eas omifit Frob. anno 1535. tum Baf. anno 1539. Vascos. & ita demum Gryph. Mox vallaribufque deeft in Lov. 1. 2. 3. vallaribus in Voff. Harl. & Hav. Hinc pervagatos cafira capta, urbes Romanas Harl. 9.7. Prae fe ferre poffet Hannibal] Put. Men. Voff. praeferre. J. FR. GRÖNOVIUS. Vulgatum eft in Ber. Gaertn. & Rec. Reliqui probant lectionem Gronovii, concinente etiam Hearnii N. Eaque vera eft. Solent ita turbare librarii inter praeferre & prae fe ferre. Vide ad xxvII, XXXIV, 5. §. 8. Quum adfueffent per aliquot annos] afuefce- & Rec. Vide ad Epit. Liv. xxxvII. circa gis in propinquam eam imminebant animis, & curas intenderat. J. FR. GRONOVIUS. eo intentioris curae erant in nullo e fcriptis effe, etiam Crevier. teitatur. Si tamen excerptis meis fidem habere poffum, ita fuperfuit in Lov. 4. Ber. Gaertn. Hafn. & Rec. Totum locum hoc modo concipit Lov. 5. Eis quoque, quibus erat in Scipione fiducia & victoriae fpes, quo magis in propinquam eam inminent animis, eo curae intentiores erant. Quomodo fere fcribi poffe Doujat. conjecit, quum eo curae intentiores erant etiam in Reg. inveniffet; poftea tamen vulgato ftandum judicavit, quoniam in eodem cod. initium ita concipiebatur Licet enim ii quoque, a Lov. illo parum abeunt L. 1. apud Hearnium, & Hav. nifi quod praecipue eo curas intentiores, omiffor erant, legant, in quibufdam etiam aliis api cibus differentes. §. 11. Pulfos fe Hifpania, pulfos Italia] Tres prio res voces neglegentia librarii deerant in Hearnii D. Ei autem erranti offendiculo fuit repetitio To pulfos. Vide ad x, x1, 11. fe Hifpania pulfos ac Italia perperam etiam Hav. Mox fatalem ducem, omiffa media voce, Voff. Lov. 1. 2. 3. 5. & Harl. §. 1. Fam Adrumentum pervenerat Hannibal] Vet. lib. Adrumetum. Recte. Appianus enim 'Adpúμntov. Polybius & Stephanus 'Adpúμnтa edunt. SIGONIUS. Prifca ed. & Pal. 2. Adrumentum. pr. Jam Hafdrumentum venerat Hannibal. tert. Fam ad Rumentum pervenerat. GEBHARDUS.Omnes Gall. Voff. optimus Pal. Jam Adrumetum venerat Annibal. J. FR. GRONOVIUS. Hafdrimentum Gaertn. Hafdrumentum Harl. Hafdumetum Lov. 4. Hafdrumetum Voff. Lov. 1. 2. 3. & Hav. Vide Bofium ad Nepot. Hannib. cap. vII. §. 3. In lapidibus & nummis adfpirationem addi, docet Cellar. Geogr. ant. IV, IV. pag. 88. Vide etiam Clariff. Corte ad Salluft. Jug. xix, 1. Si tamen etymologiam fequimur, quam proponit Bochart. Geogr. facrae part. 11. lib. I. cap. XXIV. pag. 478. adfpiratio rejicienda Nan via circa Karthaginem obtineri armis, adferentium, magnis itineribus Zamam con tendit. Zama quinque dierum iter ab Karthagine abeft. inde praemiffi fpecu-2. latores quum excepti a cuftodibus Romanis deducti ad Scipionem effent, traditos cos tribunis militum, juffofque omiffo metu vifere omnia, per caftra, qua vellent, circumduci juffit: percunctatufque, fatin' per commodum omnia ex-3. ploraffent, datis, qui profequerentur, retro ad Hannibalem dimifit. Hannibal 4. nihil quidem corum, quae nunciabantur, (nam &, Mafiniffam cum fex millibus peditum, quatuor equitum veniffe eo ipfo forte die, adferebant) lacto animo audiit, maxime hoftis fiducia, quae non de nihilo profecto concepta eft, perculfus. Itaque, quamquam & ipfe cauffa belli erat, & adventu fuo turbave-5. rat & pactas inducias, & fpem foederum; tamen, fi integer, quam fi victus, peteret pacem, acquiora impetrari poffe ratus, nuncium ad Scipionem mifit, videtur. Praeterea venerat omnes mei, excepto folo Ber. qui editis adhaeret. Mox nunciis omnia circa Karthaginem obtineri armis afferentibus, pro afferentium, Hearnii L. 1. & Branc. Latinii, cum Hav. & Ber. a manu 2. Tò omnia deeft in Harl. eo tranfpofito circa Karthaginem obtineri omnia armis legit Lov. 2. §. 2. Zama quinque dierum iter ab Karthagine abeft] Plutarch. in Hannibale hanc extremam pugnam ad Zamam fuiffe fcribit, Nadagarae autem non meminit. Oportet autem aliam fuiffe urbem Zamam, quam quae a Strabone lib. ult. [pag. 829.] defcribitur, & lib. v. de bello civ. [xc1.] ab Oppio five Hirtio, & a Salluft. [Jug. LVII.] Plutarchus nihil de diftantia tanta dicit. Certum eft, hic mendum effe. Adrumentum enim vix diftat itinere quinque dierum ab Carthagine: cum haec Zama, ut ex omnibus locis apparet, propinquior multo fit, videlicet ad quam, ut Carthagini fuccurreret, ab Adrumento magnis itineribus contendit Hannibal. GLAREANUS. Sic Polyb. [xv, v.] Μετὰ δέ τινας ἡμέρας ἀναζεύξας ἐκ τῶν παρὰ τὸν Αδρύμητα τόπων προῆλθε καὶ κατεςρατοπέδευσε πε Οι Ζάμαν. Αὕτη δ ̓ ἐςὶ πόλις ἀπέχουσα Καρχηδόνος ὡς πρὸς τὰς δύσεις ὁδὸν ἡμέρων πέντε. SIGONIUS. Vide Cellar. IV. Geogr. ant. v. pag. 115. Traditos eos tribunis militum] Vet. lib. tribuno milizum. nihil praeftantius: fic enim Polyb.[xv, v.] σusýσας αυτοῖς χιλίαρχον, ἐπέταξε πάντα καθαρίως ὑποδεῖξαι τὰ κατὰ τὴν παρεμβολήν. SIGONIUS. tribuno militum itidem Hearnii D. Omnes mei vulgatum tuentur. Mox perque caftra Voff. Lov. 1. 2. 4. Ber. a manu 2. Harl. & Hav. §. 3. Percundatufque, fatin commode]. Put. Reg. Men. Voff. Pal. unus fatin per commodum omnia exploraffent. Et haec gemmula nobis auctoribus reddita Livio eft. Lib. x, [xxv.] Donec vel ipfe, fi per commodum reipublicae poffet, Romam veniffet. Lib. XXII, [LVII.] Primo quoque tempore, quantum per commodum reipublicae fieri poffet, Romam veniret. Lib. xxx1, xi. Ipfe, fi per commodum reipubliblicae poffet, ad comprimendum Gallicum tumultum proficifceretur. Lib. xxxvII, [L.] Mandatum eidem, fi per commodum reipublicae facere poffet, ut ad co ut mitia Romam rediret. Sed, quod proprie ad hunc locum, lib. XLII, [XVIII.] Ubi conful, cui provin cia Macedoniae obveniffet, claffem appellere tuto, & copias per commodum exponere poffet. ubi male Sigo nius percommode. Caefar apud Cicer. xiv. ad Att. 1. Cum M. Cicero fedeat, nec fuo commodo me convenire poffe. Et fequenti: Cum tam diu fedens meum commodum exfpectet. J. FR. GRONOVIUS. percunctantefque Lov. 2. percunctatofque Voff. Lov. 1. 3. 4. 5. Harl. Ber. Rec. Gaertn. Hav. omnefque edd. ante Froben. anni 1535. Deinde fatifne Lov. 5. ftatim Lov. 1. 2. 3. 4. Harl. & Hav. Sed vide ad 1, XXXIX, 3. Deinde per commodum Lov. 1. 2. Harl. Hav. & Hearnii L. 1. & N. per commodum eft commode, commodo fuo. Ita per otium IV LVIII. Ne domi per otium fuffragii libere ferendi confilia agitet. ubi alia vide. XLIV, XXXVIII. Hoftes per fummum, otium inftruxerant aciem. per tumultum pro tumultuofe XLIV, XLV. per luxum pro luxuriofe. Vide Cort. ad Sall. Jug. 11. Mox perfequerentur Lov. 2. 3. Harl. Ber. & Gaertn. frequentiffimo errore. Vide ad Epit. Liv. XCIX. Supra XXVII, XIX. Juffifque profequi, quoad vellet, equitibus dimifit. S. 4. Veniffe eo ipfo forte die, adferebant] adferebant Lov. 2. Quod cur probari nequeat, fupra di&tum eft ad XXIV, 1, 6. Mox audit Voff. Lov. 1. 2. 3. Harl. Gaertn. & Hav. pro quo legendum putavi audiit. Ita enim paffim erraffe librarios, ut verba praefentia & praeterita perfecta hac ratione contracte enunciata confunderent, infra videbimus ad xxxvi, xx, 3. Et quidem audiit hic plane etiam exhibet Lov. 5. Maxime hoftis fiducia, quae non de nihilo profecto concepta eft, perculfus] Pal. 1. maxime fi hoftis fiducia, quae non de populo profecto concepta percuffus eft. GEBHARDUS. Immo effet. Eft enim cogitatio Annibalis, non adfirmatio Livii. J. FR. GRONOVIUS. maxime fi boftis fiducia Voff. Lov. 1. & Hav. qua fcriptura quid indicarent librarii, non intellexi, donec in Lov. 2. fcriptum offenderem maxime fcilicet hoftis fiducia, unde credidi, rò fi natum effe ex voce fcilicet, duabus literis fc. confcripta: ipfum autem fcilicet referendum eft inter gloffas fcribarum. Hinc quae non de Hlo profecto Voff. Lov. 1. 2. & Hay, |