11.quemquam adtuliffet. ceterum nec cauffam adventus fatis expediebat, & in co maxime haefitabat, quod cum Barcinae folum factionis hominibus conlocu 12. tum cum arguebant. Orta deinde altercatio cft, aliis pro fpeculatore comprehendi jam & cuftodiri jubentibus, aliis negantibus, tumultuandi cauffam effe. 13. mali rem exempli effe, de nihilo hofpites corripi. Idem Karthaginienfibus, & Ty14. ri, & in aliis emporiis, in quae frequenter commeent, eventurum. Dilata co die res eft. Arifto, Punico ingenio inter Pocnos ufus, tabellas confcriptas celeberrimo loco fupra fedem quotidianam magiftratuum prima vefpera fufpendit. 15. ipfe de tertia vigilia navem confcendit & profugit. Poftero die, quum Sufetes ad jus dicendum confediffent, confpectae tabellae, demtacque, & lectae. Scriptum erat, ARISTONEM PRIVATIM AD NEMINEM, PUBLICE AD SENIORES 6. (ita fenatum vocabant) MANDATA HABUISSE. Publicato crimine, minus inten

ta de paucis quaeftio erat. mitti tamen legatos Romam, qui rem àd confules & ad fenatum deferrent, placuit; fimul qui de injuriis Mafiniffae quererentur. LXII. Mafiniffa poftquam & infames Karthaginienfes, & inter fe ipfos dif-1. cordes fenfit, principes propter conloquia Ariftonis fenatui, fenatum propter indicium ejufdem Ariftonis populo fufpectum; locum injuriae effe ratus, a-2. grum maritimum eorum & depopulatus eft, & quafdam urbes vectigales Karthaginienfium fibi coëgit ftipendium pendere. Emporia vocant cam regio-3. nem. ora cft minoris Syrtis, & agri uberis; una civitas cjus Leptis: ca fingula in dies talenta vectigal Karthaginienfibus dedit. Hanc tum regionem & to-+ tam infestam Mafinifla, & ex quadam parte dubiae poffeflionis, fui regni, an Karthaginienfium effet, effecerat. & quia fimul ad purganda crimina, & ques. ftum de fe Romam eos ituros comperit; qui & illa onerarent fufpicionibus, & de jure vectigalium difceptarent, legatos & ipfe Romam mittit. Auditi de Tyrio advena primum Karthaginienfes curam injecere Patribus, ne cum Antiocho fumul & Poenis bellandum effet. maxime ea fufpicio crímen urguebat, 7. quod, quem comprehenfum Romam mitti placuiffet, nec ipfum, nec navem

Lov. 1. Mox ita fenatum vocant Harl.

§. 16. Rem ad confules & fenatum deferrent] Pal. alter, & ant. ed. ad confules & fenatum referrent. GEBHARDUS. referrent etiam omnes noftri Mfti, & edd. ante Aldum, qui ex cod. Mog. recte deferrent emendavit. Vide ad xxI, VI, 5. Praeterea ad confules & ad fenatum non tantum Gaertn. fed etiam cod. Mog. quod recipiendum exiftimavi, quia Livius eafdem praepofitiones hoc modo repetere amat. Vide ad vi, xxvIII, 6. Mox fimul de injuriis, omiffo pronomine, Voff.

niffe.

ejus

§. 2. Agrum maritimum eorum & depopulatus eft] Tò & deeft in Lov. 1. 3. 5. & edd. Frobeniana anni 1535. prioribus. Mox pronomen fibi non adparet in Lov. 4. & Harl.

§. 3. Emporia vecant eam regionem] Hujus regionis cum fimili defcriptione etiam mentio e lib. xxix, [xxv.] ubi Scipio in Africam trajicere parat. Plerique libri foeminino genere hoc loco Emporiam habebant : fed Emporiae, arum, Hifpaniae eft oppidum, ut fupra hoc lib. ab initio [cap.vi.] Verum neque Scipio ad Syrtim parvam trajecit, neque Mafaefylorum, aut omnino Numidiae dominium ad Syrtim parvam erat, ut puto. At her cules magna eft locorum in Africa confufio apud Romanos fcriptores: quod in Salluftium olim, & fupra priore decade in hunc authorem, fatis fuperque conquefti fumus. GLAREANUS. Horum Emporiorum meminit non folum Livius lib. xxix, [xxv.] fed etiam Polyb. lib. 1. [LXXXII.] uz da τούτοις καὶ τὰς παρακομιζομένας ἀγορᾶς ἐκ τῶν παρ' αυτοῖς καλουμένων Εμπορίων, ἐφ ̓ ἅις εἶχον τὰς μeyisas Anidas. Et lib. 11, [xxI.] ÝTE TOÙC κατὰ τὴν μικρὰν Σύρτιν τόπους, ἃ καλοῦσιν Ἐμπό

§. 1. Pofteaquam & infames Carthaginienfes, & inter fe ipfos difcordes principes propter colloquia ▲rifionis fenfit, fenatum propter indicia ipfius Ariftonis populo fufpectum ] Germana fcriptura fic habet: pofteaquam & infames Carthaginienfes, & inter fe ipfos difcordes fenfit, principibus propter colloquia riftonis fenatui, fenatu propter indicium ejufdem 4riflonis populo fufpecto. GELENIUS. Vet. lib. indicium. SIGONIUS. Bene hic in parte Gelenius: partem ita melius confituere puto fcriptos: principes propter colloquia Arifonis fenatui, fenatum propter indicium ejufdem Ariftonis populo fufpectum. J. FR. GRONOVIUS. Lectio, quae initio notae Gelenii adfcripta eft, primum obcurrit in ed. Mog. Prio-piz diù àpeTùv Tйs Xúpag. SIGONIUS. Emporians res pro fenfit habent fenatui. At infuper poftquam vidit infames ed. Camp. Ex fcriptis Campano adhaeret Lov. 5. poftquam cognovit & infames legit Harl. Reliqui fere ftant a lectione priorum editionum, nifi quod principibus pro principes fit in Voff. Lov. 4. & Mead. utroque. Sed Mead. illi alteram lectionem margini adfcriptam praeferunt. Si conftaret, Gelenium veftigia Mog. cod. fecutum effe, eam lectionem rejiciendi cauffam non viderem. Nunc, quum addere omiferit, qua auctoritate permotus ita fcribendum putet, Gronovii emendationem probo. Bafileenfes anno 1554. perperam is dicium ejufdem Ariftonis ediderant. Hinc neceffe fait Sigonio monere, fe indicium in vet. lib, inys

perperam omnes codd. noftri, & edd. ante Frob. anni 1531. Mox una civitas ejus Lepsis eft, & vettigal Karthaginienfium Harl.

§. 4. Hanc tum regionem & totam infeftam Mafiniffa, & ex quadam parte] Totum hunc §. pluribus vocibus omiffis ita exhibet Lov. 6. Hane tum regionem Maffiniffa ex quadam parte dubiae poffeffionis fui regni Karthaginienfium effe effecerat. Vol. Hanc tamen regionem legit. Vide ad xxII, XVII, f. Hanc cum regionem totam infeftam Lov. 1. Hinc Ma finiffa ex quadam parte Vol. & Lov. 2. Tum fui regni Karthaginienfium effet Lov. 2. fui regni an Karthaginienfium effe Gaertn.

9. 5. Ad purganda crimina & queftum de fe Ro

8. ejus cuftodiffent. De agro deinde cum regis legatis difceptari coeptum. Kar9. thaginienfes jure finium cauffam tutabantur: quod intra eos terminos effet, quibus P. Scipio victor agrum, qui juris effet Karthaginienfium, finiffet: & confefro.fione regis: qui, quum Aphirem profugum ex regno fuo, cum parte Numidarum vagantem circa Cyrenas, perfequeretur, precario ab fe iter per eum ipfum agrum, 11.tamquam haud dubie Karthaginienfium juris, petiffet. Numidae & de terminatione Scipionis mentiri eos argucbant: &,fi quis veram originem juris exigere 12. vellet, quem proprium agrum Karthaginienfium in Africa effe? Advenis, quantum fecto bovis tergo amplecti loci potuerint, tantum ad urbem communiendam precario datum. quidquid Byrfam jedem fuam excefferint, vi atque injuria partum 13.habere. Neque eum, de quo agatur, probare eos poffe, non modo femper, ex quo coeperint, fed ne diu quidem eos poffediffe. Per opportunitates, nunc illos, nunc reges Numidarum, ufurpaffe jus: femperque penes eum poffeffionem fuiffe, qui plus 14.armis potuiflet. Cujus conditionis res fuerit, priufquam hoftes Romanis Karthaginienfes, focius atque amicus rex Numidarum effet, ejus finerent effe: nec se in15 ferponerent, quo minus, qui poffent, tenerent. Refponderi legatis utriufque par

mam eos ituros comperit] ad pugnanda crimina Mead. 1. Pari errore pugnare fefe cap. praec. §. 10. praefert Voff. Deinde pronomen eos, quod deeft in Lov. 5. & edd. prifcis, Aldus vero ex cod. Mog. adfcivit, in reliquis noftris Matis fupereft. Hinc competiit Mead. 1. comperat Voff. An voluit compererat Mox legatos & ipfe mittit Lov. 1. mittit, pro mifit, etiam Voff. Lov. 3. 4. 6. Harl. Mead. 2. Gaertn. & praefertim cod. Mog. quorum fide ita edidi.

§. 6. Curam injecere Patribus] ingerere Lov. 2. in contextu, & Mead. 1. ingeffere Gaertn. Sed vide ad v, XXVIII, 11. Mox rebellandum Gaertn. Vide ad XL, XXXVIII, 5.

§. 7. Ea fufpicio crimen urgebat] augebat Lov. 5: & edd. prifcae, quomodo etiam fibi legendum videri, monuit Clariff. Heumannus. Sane urgere & augere etiam alibi commutantur. Vide Nic. Heinf. ad Claud. 1. de Laud. Stil. 2. Sed nec vulgatum, pro quo ftant reliqui, difplicet. Mox Romam mitti Gaertn. Romam permitti Mead. 1. mitti Romam Harl.

§. 8. Jure finium caussam tutabantur] tutebantur Gaertn. tuebantur Voff. Lov. 1. 5. 6. & edd. prifcae, pro quo Frob. ex cod. Mog.tutabantur repofuit, confentientibus reliquis noftris. Vide ad XXVIII, XX, I. Mox S. feq. pro finiffet, eft fuiffet in Mead. 1. & Gaertn. feciffet in Harl.

§. 10. Aphirem profugum] MS. Athirem profugum. MODIUS. 'AQbarov vocat Polybius Legat. CXVIII, quo loco eum omnem agrum a Romanis adjudicatum effe Mafiniffae fcribit, & 500 talenta fructuum nomine pendere Carthaginientes Coactos. Appianus in Libyco [pag. 36.] HENR. VALESIUS. Fulv. Urfino non fine cauffa fufpectum eft in Polyb. Aparos. Non venerat ei in mentem locus Livii. Addit Polyb. Mafiniffae a Carthaginienfibus negatum fuiffe iter per agrum illum. DÜKERUS. 4Phircum Lov. 3. Amphireum Hearnii L. 1. Aphyrem

PARS. IV.

tis

Lov.1.& edd. ante Frobenianam anni 1535. Ceterum, non Athirem, ut Modius teftatur, fed Anthirem, in cod. fuo effe, Moguntini monuerunt. Mox precario ad fe iter Lov. 1. 4. 6. Mead. ambo, & Gaertn. precario ad fe ire Voff. & Harl. precario iter Lov. 3. Hinc per eum agrum Lov. 1. Male. Vide ad xxvIII, VIII, 3.

Tamquam haud dubie Karthaginienfium juris] Malim, baud dubii. J. FR. GRONOVIUS. Supra hoc cap. Hanc regionem &c. dubiae poffeffionis, fui regni an Karthaginienfium effet, effecerat. Vide fupra h. lib. ad cap. XLIII, 5. Sed fcripti nihil mutant. Mox §. feq. in Africam effe Volf. Lov. fex, Mead. ambo, Gaertn. & edd. principes.

§. 12. Quidquid Byrfam fedem fuam excefferint] quidquid Burfam Vol. & cod. Mog. Male. Graecis enim paffim Bupra vocatur. Paullo ante potuerunt Voff. Lov. 1.6. & Gaertn. Hinc ad urbem conveniendam Lov. 1. ad urbem muniendam Gaertn.

§. 13. Neque enim de quo agatur] Thuan. neque eum, de quo. Id omnino reftituendum videtur. JAC. GRONOVIUS. Similiter legunt Lov. 1. 2. 4. 6. Mead. ambo, & Crevierii Victor. cujus fide id re&te in contextum recepit. Ta enim hic locus effe nequit. Solent paffim hae voculae commutari. Vide ad XXVII, XVII, II. Neque a probanda hac lectione me deterruit, quod mox bis eos fequatur. Nam & idem pronomen etiam alibi Livius faepius repetiit. Vide ad Iv, xxxvII, 3. Quin & hic rationem grammaticae poftulare, ut fe poffediffe, pro eos, legatur, Crevierius monuit. Praeterea de quo agitur cod. Mog. Tum ex quo coeperunt Voff. Lov. 1. 6. & Gaertn.

§. 15. In re praefenti difceptarent] in praefenti Lov. 1. Harl. Mead. 1. & Gaertn. Male. XL, XVII. Inter populum Karthaginienfem & regem Mafiniffam in re praefenti difceptatores de agro fuerunt. cap. xxix. Primo ab amicis, qui in re praefenti fuerunt, libri lei. Similiter in re praefenti cognofcere infra XLII,

V V V V V

XXIII,

890

T. LIVII LIB. XXXIV. CA P. LXII.

tis placuit, miffuros fe in Africam, qui inter populum Karthaginienfem & regem in re praefenti difceptarent. Miffi P. Scipio Africanus, & C. Corne-16. lius Cethegus, & M. Minucius Rufus; audita infpectaque re, fufpenfa omnia, neutro inclinatis fententiis, reliquere. Id utrum fua fponte fecerint, an quia mandatum ita fuerit, non tam certum eft, quam videtur tempori aptum fuiffe, integro certaminé cos relinqui. Nam, ni ita effet, unus Scipio, vel notitia 18, rei, vel auctoritate, ita de utrifque meritus, finire nutu difceptationem potuiffet.

EPI

Lov. 2. 4. 6. Mead. ambo, & Gaertn. Neque ali ter Lov. 1. nis quod relinquere praeferat. neutro in clinatis fequentes reliquere Lov. 3. neutro inclinati reliquere Voff. Paullo ante voces & C. Cornelius Ce thegus omittuntur in Hearnii L. 1.

§. 17. Integro certamine eos relinqui] Si codd. fas verent, mallem certamini.' xxvi, 11. Quod confultationi reliquerant. Ovid. 11. Met. 186. Quam (na vem rector) Diis votifque reliquit. DUKERUS. integro certamini eft in Lov. 3. & id voluiffe etiam videtur fcriba Gaertn. qui tamen per errorem dedit integro carmini. Mox §. feq. finire in nutu disceptationem Harl. finire in promtu difceptationem Lov, 24 3. Mead. 1. & Gaertn.

2. Sti

R.,

EPITOME LIBRI XXX V.

Scipio Africanus legatus ad Antiochum Ephefi cum Hannibale, qui fe An: tiocho junxerat, conlocutus eft; ut, fi fieri poffet, metum ei, quem ex populo Romano conceperat, eximeret. Inter alia quum quaereret, quem fuiffe maximum imperatorem Hannibal crederet, refpondit: Alexandrum Macedonum regem, quod parva manu innumerabiles exercitus fudiffet; quodque ultimas oras, quas vifere fupra fpem humanam effet, peragraffet. Quaerenti deinde, quem fecundum poneret, Pyrrhum, inquit, caftra metari primum docuiffe. ad hoc neminem elegantius loca cepiffe, praefidia difpofuiffe. Exfequenti, quem tertium diceret, femet ipfum dixit. Ridens Scipio, Quidnam tu diceres, fi me, inquit, viciffés? Tunc vero, inquit, me & ante Alexandrum, & anté Pyrrhum, & ante