nesum. lippus regnumque ejus, grave libertati futurum, rebus Græ- U. c. 544. ciæ inmisceretur. De pace dilata consultatio est in conci- A. C. 208. lium Achæorum; concilioque ei et locus et dies certa indic- Induciæ 30. ta. interim triginta dierum induciæ impetratæ. Profectus dierum. inde rex per Thessaliam Boeotiamque, Chalcidem Eubœa venit, ut Attalum, quem classe Euboeam petiturum audierat, portubus et litorum adpulsu arceret. Inde, præsidio relicto adversus Attalum, si forte interim trajecisset, profectus Philippus it ipse cum paucis equitum levisque armaturæ, Argos venit. in PeloponIbi curatione 73 Heræorum 74 Nemeorumque suffragiis populi ad eum delata, quia se Macedonum reges ex ea civitate oriundos referunt, Heræis peractis, ab ipso ludicro extemplo 75 Rhium profectus est, ad indictum multo ante sociorum concilium. Ibi de Ætolico finiendo bello actum, ne caussa aut Romanis, aut Attalo intrandi Græciam esset. Sed ea omnia, vixdum induciarum tempore circumacto, Ætoli turbavere, postquam et Attalum Æginam venisse, et Ætoli spem Romanam classem stare ad Naupactum audivere. Vocati pacis turenim in concilium Achæorum, in quo eædem legationes erant, quæ ad Phalara egerant de pace, primum questi sunt quædam parva contra fidem conventionis tempore induciarum facta: postremo negarunt dirimi bellum posse, nisi Messeniis Achæi Pylum redderent, Romanis restitueretur 76 Atintania, Scerdilædo et Pleurato Ardyæi. Enimvero indignum ratus Philippus, victos victori sibi ultro conditiones ferre: ne antea quidem se aut de pace audisse, aut inducias pepigisse, dixit, spem ullam habentem quieturos Etolos; sed ut omnes socios testes haberet, se pacis, illos belli caussam quæsisse. ita infecta pace concilium dimisit, quatuor millibus armatorum relictis ad præsidium Achæorum, et quinque longis navibus acceptis. quas si adjecisset missæ nuper ad se classi Karthaginiensium, et ex Bithynia ab rege Prusia venientibus navibus, statuerat navali prælio lacessere Romanos, jam diu in ea regione potentes maris. ipse ab eo concilio Argos regressus: jam enim Nemeorum adpetebat tempus, "quæ celebrari volebat præsentia sua. bant. 73 Heræorum] Ludorum in honorem Junonis, quæ Græcis Hea dicitur. 74 Nemeorum] Ludi quoque fuere, sic dicti a Nemea sylva; quos quidam in honorem Archemori, alii in Herculis institutos memorant. 75 Rhium profectus est] Scripti habent regium, unde firmatur Glareani conjectura emendantis Egium. Certe apud Polybium sæpe Achæorum nunquam Rhium. 76 Atintania] Regio Illyrici, a Romanis in deditionem accepta aliquot annis ante initium hujus secundi Punici belli. Vid. supra 1. XX. c. 30. Occupatis autem hoc bello Romanis, Philippus, ut apparet ex hoc loco, eam invaserat. 77* Quæ celebrari] Quibus celebritatem addi et spectantium concursum U. C. 544. Classis Ro rinthium tat. Philippo. X 410 XXXI. Occupato rege adparatu ludorum, et per dies festos A. C. 208. licentius, quam inter belli tempora, remittente animum, P. mana Co Sulpicius, ab Naupacto profectus, classem adpulit inter Sicyonem et Corinthum, agrumque nobilissimæ fertilitatis effuse agrum vas- vastavit. Fama ejus rei Philippum ab ludis excivit: raptimque cum equitatu profectus, jussis subsequi peditibus, palatos pasRepelluntur sim per agros gravesque præda (ut qui nihil tale metuerent) adRomani a ortus Romanos, compulit in naves. Classis Romana, haudquaquam læta præda, Naupactum rediit. 78 Philippo" quoque ludorum, qui reliqui erant, celebritatem quantæcumque, de Romanis tamen, victoriæ partæ fama auxerat; lætitiaque ingenti celebrati festi dies: eo magis etiam, quod, populariter demto capitis insigni, purpuraque, atque alio regio habitu, æquaverat ceteris se in speciem: quo nihil gratius est civitatibus liberis. Præbuissetque haud dubiam eo facto spem libertatis, nisi omnia intoleranda libidine foeda ac deformia effecisset. vagabatur enim cum uno aut altero comite "per maritas domos dies noctesque: et, submittendo in privatum fastigium, quo minus conspectus, eo solutior erat: et libertatem quum aliis vanam ostendisset, totam in suam licentiam verterat. Neque enim omnia emebat aut eblandiebatur, sed vim etiam flagitiis adhibebat: periculosumque et viris et parentibus erat, moram incommoda severitate libidini regiæ fecisse. uni etiam principi Achæorum " Arato ademta uxor nomine Polycratia, ac spe regiarum nuptiarum in Macedoniam asportata fuerat. Per hæc flagitia sollemni Nemeorum peracto, paucisque additis diebus, Dymas est profectus, ad Philippi X 80 purpura u Philippus Gron. Crev. Fama victoriæ, non quidem magnæ, 79 Per maritas domos] Id est, per Gron. Y se in Gron. Crev. per maritimas domos. Et vero, cur per maritimas potissimum domos vagaretur Philippus? aut quem hic locum habet mentio maritimarum domorum, quum neque Argos ad mare situm sit, neque Nemea ? 80 Submittendo se in privatum fasJam vero qui diceret tigium] Privatum fastigium ferri non videtur posse. submittere se in fastigium, pugnantia Victorinus codex omittit loqueretur. se, ut Gronovius voluerat: sicque non incommodus omnino sensus erit. Submittendo in privatum fastigium, id est, submittendo fastigium suum, gium, in privatum, in habitum hominis privati. Sed dura loquendi forma, nec satis Liviana. sive re 81 Arato adempta uxor] Ex Plut. in Arato versus finem, colligere licet hunc Aratum, cui uxorem ademit Philippus, fuisse Aratum juniorem, filium ejus Arati, cujus consilio et opera respublica Achæorum coaluit. Adversus præsidium Ætolorum, quod ab Eleis adcitum acceptumque U. C. 544. in urbem erat, ejiciendum. Cycliadas (penes eum summa A. C. 208.imperii erat) Achæique ad Dymas regi obcurrere : et Eleo- Ætolos prorum accensi odio, quod a ceteris Achæis dissentirent: et ficiscitur, infensi Ætolis, quos Romanum quoque adversus se movisse in Elidem. bellum credebant. Profecti ab Dymis, conjuncto exercitu transeunt Larisum amnem, qui Eleum agrum ab Dymæo dirimit. XXXII. Primum diem, quo fines hostium ingressi sunt, populando absumserunt. Postero die acie instructa ad urbem accesserunt, præmissis equitibus; qui, obequitando portis, promtum ad excursiones genus lacesserent Ætolorum. Ignorabant, Sulpicium cum quindecim navibus ab Naupacto Cyl- Sulpicius lenen trajecisse, et, expositis in terram quatuor millibus ar- Cyllenen trajicit. matorum, silentio noctis, ne conspici agmen posset, intrasse Elim. Itaque inprovisa res ingentem injecit terrorem, postquam inter Ætolos Eleosque Romana signa atque arma cognovere. Et primo recipere suos voluerat rex: dein, con- Rex vincitracto jam inter Ætolos et Trallos (Illyriorum id est genus) tur. certamine, quum urgueri videret suos, et ipse rex cum equitatu in cohortem Romanam incurrit. Ibi equus pilo trajectus quum prolapsum "per caput regem effudisset, atrox pugna utrimque accensa est, et ab Romanis inpetu in regem facto, et protegentibus regiis. Insignis et ipsius pugna fuit, quum pedes inter equites coactus esset prælium inire. dein a, quum jam inpar certamen esset, caderentque circa eum multi, et vulnerarentur, raptus ab suis, atque alteri equo injectus, fugit. Eo die castra quinque millia passuum ab urbe Eleorum posuit. postero ad castellum (Pyrgum vocant) copias omnes eduxit: quo agrestium multitudinem cum pecoribus metu populationum compulsam audierat. eam inconditam inermemque multitudinem primo statim terrore adveniens cepit: compensaveratque ea præda, quod ignominiæ ad Elim acceptum fuerat. Dividenti prædam captivosque (fuerant au- Redit in tem quatuor millia hominum, pecoris omnis generis ad millia Macedoniviginti) nuncius ex Macedonia venit, Eropum quemdam, conrupto arcis præsidiisque præfecto, Lychnidum cepisse: tenere et Dassaretiorum quosdam vicos, et Dardanos etiam concire. Omisso igitur Achaïco bello, relictis tamen duobus millibus et quingentis omnis generis armatorum cum Menippo et Polyphanta ducibus ad præsidium sociorum, profectus z Larissum Gron. Crev. lico Eæd. b a deinde Eæd. b add. atque Eto 84 Et Eubœam] Hæc est scriptura vett. editorum et scriptorum. Recen tiores editi habent et Bæbeidem. Sed Geographiæ ratio repugnat. Bæbeis am. U. C. 544. ab Dymis, per Achaiam Boeotiamque "et Euboeam, decimis A. C. 208. castris Demetriadem in Thessaliam pervenit. XXXIII. Ibi alii, majorem adferentes tumultum, vuncii obcurrunt: Dardanos, in Macedoniam effusos, Orestidem Macedoni- jam tenere, ac descendisse in 85 Argestæum campum : fa Dardani am populantur. Dictator mamque inter barbaros celebrem esse, Philippum occisum. Expeditione ea, qua cum populatoribus agri ad Sicyonem pugnavit, in arborem inlatus inpetu equi, ad eminentem ramum cornu alterum galeæ præfregit. id inventum ab Ætolo quodam, perlatumque in Etoliam ad Scerdilædum, cui notum erat insigne galeæ, famam interfecti regis vulgavit. Post profectionem ex Achaia regis, Sulpicius, Æginam Achæi bene classe profectus, cum Attalo sese conjunxit. Achæi cum rem gerunt. Ætolis Eleisque haud procul Messene prosperam pugnam fecerunt. Attalus rex et P. Sulpicius Æginæ hibernarunt. Crispini Exitu hujus anni T. Quinctius Crispinus consul, dictatore Cos. mors. comitiorum ludorumque faciendorum caussa dicto T. Manlio Torquato, ex vulnere moritur. alii Tarenti, alii in CamTorquatus. pania mortuum tradunt. Id quod nullo ante bello acciderat, duo consules, sine memorando proelio interfecti, velut orbam rempublicam reliquerant. Dictator Manlius magistrum equitum C.d Servilium (tum ædilis curulis erat) dixit. Ludi magni. Senatus, quo die primum est habitus, ludos magnos facere dictatorem jussit, quos M. Æmilius prætor urbis, C. Flaminio, Cn. Servilio consulibus, fecerat, et in quinquennium voverat. 86 Tum dictator et ludos fecit, et in insequens lustrum vovit. Ceterum, quum duo consulares exercitus tam prope hostem sine ducibus essent, omnibus aliis omissis, Curæ de una præcipua cura Patres populumque incessit, consules Coss, crean- primo quoque tempore creandi; et ut eos pótissimum crearent, quorum virtus satis tuta a fraude Punica esset; quum toto co bello damnosa præpropera ac fervida ingenia imperatorum fuissent, tum eo ipso anno consules, nimia cupiditate dis. 88 c Bæbeidem Gron. enim sive palus sive regiuncula est ret. 85 Argestæum] Vel corruptum est hoc nomen, vel parum notum. Glareanus legit Estræum; Sigonius Egestæum, id est, Thesprotium. Thesproti enim alio nomine Egestæi quoque vocabantur, teste Stephano. 86 Tum dictator et fecit] Nempe d C. 1. Cn. Gron. Crev. 87 ludos: quæ vox hic inserta fuerat sine ulla necessitate, quum facillime intelligatur. Nos eam, volentibus duobus scriptis optimæ fidei, erasi mus. 87 Consules creandi: et ut eos potissimum crearent] Recte videtur Gronovius emendare: Et eos potissimum quorum virtus; deletis supervacuis vocibus, ut .... crearent. 88* Quorum virtus satis tuta] Quorum virtus et fortitudo bellica adhiberet tamen cautionem, ne fraude Punica caperetur. conserendi cum hoste manum, in necopinatam fraudem lapsos U. C. 544. esse. ceterum Deos inmortales, miseritos nominis Romani, A. C. 208. pepercisse innoxiis exercitibus: temeritatem consulum ipsorum capitibus damnasse. 89 : XXXIV. Quum circumspicerent Patres, quosnam consules facerent, longe ante alios eminebat C. Claudius Nero. Claudius Ei collega quærebatur, et virum quidem eam egregium du- Nero. cebant, sed promtiorem acrioremque, quam tempora belli postularent, aut hostis Hannibal temperandum acre ejus ingenium moderato et prudenti viro adjuncto collega censebant. M. Livius erat, multis ante annis ex consulatu M. Livius, populi judicio damnatus. quam ignominiam adeo ægre tulerat, ut et rus migraret, et per multos annos et urbe et omni cœtu careret hominum. octavo ferme post damnationem anno M. Claudius Marcellus et M. Valerius Lævinus consules reduxerant eum in urbem: sed erat veste obsoleta, capilloque et barba promissa, præferens in vultu habituque insignem memoriam ignominiæ acceptæ. L. Veturius et P. Licinius censores eum tonderi, et squalorem deponere, et in senatum venire, fungique aliis publicis muneribus coëgerunt. sed tum quoque aut verbo adsentiebatur, aut 90 pedibus in sententiam ibat, donec cognati hominis eum caussa M. Livii Macati, quum fama ejus ageretur, "stantem coëgit in senatu sententiam dicere. Tum ex tanto intervallo auditus convertit ora hominum in se, caussamque sermonibus præbuit, indigno injuriam a populo factam, magnoque id damno fuisse, quod tam gravi bello nec opera, nec consilio talis viri usa respublica esset. C. Neroni neque Q. Fabium, neque M. Valerium Lævinum dari collegas posse, quia duos patricios creari non liceret. eamdem caussam in T. Manlio esse, præterquam quod recusasset delatum consulatum, recusaturusque esset. Egregium par consulum fore, si M. Livium C. Claudio collegam adjunxissent. Nec populus mentionem ejus rei ortam a Patribus est adspernatus. Unus eam rem in civitate is, cui deferebatur honos, abnuebat, levitatem civitatis accusans. Sordidati rei non miseritos, candidam togam invito obferre: eodem honores pœnasque congeri. Si bonum virum ducerent, quid ita pro malo ac noxio damnassent? si noxium comperissent, quid ita, male credito priore consulatu, e misertos Crev. 89 Multis ante annis] Primo hujus belli anno. 90 Pedibus in sententiam ibat] Vid. not. 81. ad 1. III. c. 41. 91 Stantem.. in senatu sententiam dicere] Sic Ciccro pro Marc. n. 33. cere. Nimirum, quum pluribus verbis |