jealousy he was no doubt the victim, persuaded the people that he had ascended into Heaven and was to be considered as one of the gods. After an interregnum of a year, the kingdom is given to Numa Pompilius who fills the throne forty-two years. Numa, as careful to preserve peace as Romulus was to excite war, takes every means to moderate the ferocious character of the Romans; he built temples, among which is that of Janus, which was to be shut during peace and only opened during war. He institutes festivals, and religious observances, and he supports justice and encourages agriculture.

Tullus Hostilius who succeeds him revives the military spirit. Alba and Rome dispute for the ascendancy. They declare war. When near to encounter the Alban general proposes to decide the dispute by single combat. The Romans therefore choose for their champions the three Horatii and the Albians the three Curiatii.

Consederant utrinque pro castris duo exercitus, periculi magis præsentis, quàm curæ expertes. Quippè imperium agebatur, in tàm paucorum virtute, atque fortunâ positum. Itaque ergò erecti suspensique in minimè gratum spectaculum animo intenduntur. Datur signum; infestisque armis, velut acies, terni juvenes magnorum exercituum animos gerentes, concurrunt: nec his nec illis periculum suum; publicum imperium, servitiumque obversatur animo, futuraque ea deindè patriæ fortuna, quam ipsi fecissent. Ut primo statim concursu increpuêre arma, micantesque ful

sêre gladii, horror ingens spectantes perstringit: et neutrò inclinatâ spe, torpebat vox spiritusque. Consertis deindè manibus, quùm jam non motus tantum corporum, agitatioque anceps telorum armorumque, sed vulnera quoque et sanguis spectaculo essent; duo Romani, super alium alius, vulneratis tribus Albanis, exspirantes corruerunt. Ad quorum casum quùm conclamasset gaudio Albanus exercitus, romanas legiones jam spes tota, nondùm tamen cura deseruerat, examines vice unius, quem tres Curiatii circumsteterant. Fortè is integer fuit, ut universis solus nequaquàm par, sic adversùs singulos ferox. Ergò, ut segregaret pugnam eorum, capessit fugam, ità ratus secuturos, ut quemque vulnere affectum corpus sineret. Jam aliquantùm spatii ex eo loco, ubi pugnatum est, aufugerat, quùm respiciens videt magnis intervallis sequentes: unum haud procul ab sese abesse; in eum magno impetu redit. Et dùm Albanus exercitus inclamat Curiatiis, ut opem ferant fratri, jam Horatius cæso hoste victor secundam pugnam petebat. Tum clamore, qualis ex insperato faventium solet, Romani adjuvant militem suum: et ille defungi prælio festinat. Priùs itaquè quàm alter, qui nec procul aberat, consequi posset, et alterum Curiatium conficit. Jamque æquato Marte singuli supererant, sed nec spe, nec viribus pares. Alterum intactum ferro corpus et geminata victoria ferocem in

certamen tertium dabant: alter fessum vulnere, fessum cursu trahens corpus, victusque fratrum antè se strage, victori objicitur hosti; nec illud prælium fuit. Romanus exsultans, Duos, inquit, fratrum Manibus dedi: tertium, causæ belli hujusce, ut Romanus Albano imperet, dabo. Malè sustinenti arma, gladium supernè jugulo defigit: jacentem spoliat. Romani ovantes ac gratulantes Horatium accipiunt eò majore cum gaudio, quò propè metum res fuerat. Ad sepulturam indè suorum nequaquàm paribus animis vertuntur, quippe imperio alteri aucti, alteri ditionis alienæ facti. Sepulcra extant, quo quisque loco cecidit ; duo romana uno loco propiùs Albam, tria albana Romam versùs; sed distantia locis, ut et pug

natum est.

NARRATION IV.

Horatius kills his sister.

(Rom. Hist. Titus L. book 1.)

PRINCEPS Horatius ibat, tergemina spolia præ se gerens: cui soror virgo, quæ desponsa uni ex Curiatiis fuerat, obvia antè portam Capenam fuit: cognitoque super humeros fratris paludamento sponsi, quod ipsa confecerat, solvit crines, et flebiliter nomine sponsum mortuum appellat. Movet feroci juveni animum

comploratio sororis, in victoriâ suâ, tantoque gaudio publico. Stricto itaque gladio, simul verbis increpans, transfigit puellam. Abi hinc cum immaturo amore ad sponsum, inquit, oblita fratrum mortuorum vivique, oblita patriæ. Sic eat, quæcumque Romana lugebit hostem. Atrox visum id facinus Patribus plebique: sed recens meritum facto obstabat. Tamen raptus in jus ad regem. Rex, ne ipse tam tristis ingratique ad vulgus judicii, aut, secundùm judicium, supplicii auctor esset; concilio populi advocato, Duumviros, inquit, qui Horatio perduellionem judicent secundùm legem, facio. Lex horrendi carminis erat. Duumviri perduellionem judicent. Si à Duumviris provocarit, provocatione certato: si vincent, caput obnubito: infelici arbori reste suspendito.Verberato vel intra pomoerium, vel extra pomarium. Hâc lege Duumviri creati, qui se absolvere non rebantur eâ lege ne innoxium quidem posse, quùm condemnassent tum alter ex his, P. Horati, tibi perduellionem judico, inquit, I, lictor, colliga manus. Accesserat lictor, injiciebatque laqueum. Tum Horatius, auctore Tuilo, clemente legis interprete, Provoco, inquit. Ità de provocatione certatum ad populum est. Moti homines sunt in eo judicio, maximè P. Horatio patre proclamante, se filiam jure cœsam judicare; ni ità esset, patrio jure in filium animadversurum fuisse. Orabat deindè, ne se, quem paulò, antè cum egregiâ

stirpe conspexissent, orbum liberis facerent. Inter hæc senex, juvenem amplexus, spolia Curiatiorum fixa eo loco, qui nunc Pila Horatia appellatur, ostentans, Hunccine, aiebat, quem modò decoratum, ovantemque victoriâ incedentem vidistis, Quirites, eum sub furcâ vinctum inter verbera et cruciatus videre potestis? quod vix Albanorum oculi tam deforme spectaculum ferre possent. I, lictor, colliga manus, quæ paulò antè armatæ imperium Populo Romano pepererunt. 1, caput obnube liberatoris urbis hujus. Arbori infelici suspende; verbera vel intra pomarium, modò inter illa pila, et spolia hostium : vel extra pomærium, modò inter sepulcra Curiatiorum. Quò enim ducere hunc juvenem potestis ubi non sua decora eum à tantâ fœditate supplicii vindicent? Non tulit populus nec patris lacrymas, nec ipsius parēm in omni periculo ani mum: absolveruntque admiratione magis virtutis quam jure caussæ.