1 sent. At parte in aliâ quingentis et per stagnum facilis transitus, et in murum ascensus indè fuit. Nam nequè opere emunitus erat, ut ubi ipsius loci ac stagni præsidio satis creditum foret; nec ulla armatorum statio, aut custodia apposita; intentis omnibus ad opem eò ferendam, undè periculum ostendebatur. Ubi urbem sinè certamine intravêre, pergunt indè quanto maximo cursu poterant, ad eam portam, circà quam omne contractum certamen erat. In quod adeò intenti omnium non animi solum fuêre, sed etiam oculi auresque pugnantium spectantiumque, et adhortantium pugnantes; ut nemo antè ab tergo senserit captam urbem, quam tela in aversos inciderunt, et utrimque ancipitem hostem habebant. Capture of the city. Tunc turbatis defensoribus metu, et menia capta, et porta intus forisque pariter refringi cœpta: et mox cædendo confractis, ne iter impediretur, foribus, armati impetum fecerunt. Magna multitudo et muros transcendebat, sed hi passim ad cædem oppidanorum versi. Illa, quæ portam ingressa erat, justa acies, cum ducibus, cum ordinibus, mediâ utbe in forum processit. Indè, quum duobus itineribus fugientes videret hostes alios ad tumultum in orientem versum, qui tenebatur quingentorum militum præsidio, alios in ar cem, in quam et ipse Mago cum omnibus ferè armatis, qui muris pulsi fuerant, refugerant ; partim copiarum ad tumulum expugnandum mittit; partìm ipse ad arcem ducit. Et tumulus primo impetu est captus, et Mago arcem conatus defendere, quùm omnia hostium plena videret, nequè spem ullam esse; se arcemque et præsidium dedidit. Quoad dedita arx est, cædes tota urbe passim facta: nec ulli puberum, qui obvius fuit, parcebatur. Tùm signo dato, cædibus finis factus. Ad prædam victòres versi, quæ ingens omnis generis fuit. Liberorum capitum virilis sexûs ad decem millia capta. Indè, qui cives Novæ Carthaginis erant, dimisit, urbemque, et sua omnia, quæ reliqua eis bellum fecerat, restituit. Opifices ad duo millia hominum erant, eos publicos fore populi Romani edixit: cum spe propinquâ libertatis, si ad ministeria belli enixè operam navassent. Cæteram multitudinem incolarum juvenum, ac validorum servorum, in classem ad supplementum remigum dedit. Et auxerat navibus octo captivis classem. Extrà hanc multitudinem Hispanorum obsides erant: quorum perinde ac si sociorum liberi essent, cura habita. Captus et apparatus ingens belli; catapultæ maximæ formæ centum viginti, minores ducenta octoginta et una: ballista majores viginti tres, minores quinquaginta duæ : scorpionum majorum minorumque, et armorum telorumque, ingens numerus: signa militaria septuaginta quatuor. Et auri argentique relata ad imperatorem magna vis: pateræ aureæ fuerunt CCLXXVI libras fermè omnes pondo : argenti facti, signatique decem et octo millia et ccc. pondo: vasorum argenteorum magnus numerus. Hæc omnia C. Flaminio quæstori appensa, adnum erataque sunt tritici quadraginta millia modiûm, hordei ducenta septuaginta. Naves onerariæ cxIII in portu expugnatæ, captæque: quædam cum suis oneribus, frumento, armis, ære prætereà, ferroque, et linteis, et sparto, et navali aliâ materiâ ad classem ædificandam : ut minimum omnium, inter tantas opes belli captas, Carthago ipsa fuerit. NARRATION XXXVIII. The Continence of Scipio. (Rom. Hist. Titus L. book 26.) WHILST Scipio dismays his enemies by his skill and valour, he also gains the affections of all by his mildness, affability, and moderation. Though but a youth, he subdued his passions with an absolute sway, and made thereby his name as respectable as it was dear to all Spain. : CAPTIVA deindè à militibus adducitur ad eum adulta virgo; adeò eximiâ formâ, ut quàcumque incedebat, converteret omnium oculos. Scipio percunctatus patriam parentesque ; inter cætera accepit, desponsam eam principi Celtiberorum 1 adolescenti Allucio nomen erat. Extemplo igitur parentibus sponsoque ab domo accitis, quùm interìm audiret deperire eum sponsæ amore; ubi primùm venit, accuratiore sermone quàm parentes alloquitur. “Juvenis, inquit, juvenem appello: quò minor sit inter nos hujus sermonis verecundia. Ego, quùm sponsa tua capta à militibus nostris ad me ducta esset, audiremque eam tibi cordi esse, et forma faceret fidem; quia ipse, si frui liceret ludo ætatis, (præsertim recto et legiti mo amore) et non respublica animum nostrum occupasset, veniam mihi dari sponsam impensiùs amanti vellem: tuo, cujus possum, amori faveo. Fuit sponsa tua apud me eâdem, quâ apud soceros tuos parentesque suos verecundiâ: servata tibi est, ut inviolatum et dignum me teque dari tibi donum posset. Hanc mercedem unam pro eo munere paciscor; amicus populo Romano sis: et si me virum bonum credis esse, quales patrem patruumque meum 1 Celtiberorum. The Calteberians are a People of Arragon, near the river Iberus, or Ebro. They have their name from the Gallic Celti, who settled themselves upon its banks. jam antè hæ gentes norant, scias multos nostri similes in civitate Romanâ esse: nec ullum in terris populum hodiè dici posse, quem minùs tibi hostem tuisque esse velis, aut amicum malis." Adolescens, simul pudore et gaudio perfusus, dextram Scipionis tenens, Deos omnes invocare ad gratiam illi pro se referendam; quoniam sibi nequaquàm satis facultatis, pro suo animo atque illius erga se merito, esset. Parentes inde cognatique virginis appellati. Qui quoniam, gratis sibi redderetur virgo: ad quam redimendam satis magnum attulissent auri pondus; orare Scipionem, ut id ab se donum acciperet, cœperunt : haud minorem ejus rei apud se gratiam futuram esse, affirmantes, quam redditæ inviolatæ foret virginis. Scipio, quandò tanto opere peterent, accepturum se pollicitus, poni ante pedes jussit: vocatoque ad se Allucio, Super dotem, inquit, quam accepturus à socero es, hæc tibi à me dotalia dona accedent, aurumque tollere, ac sibi habere jussit. His lætus donis honoribusque dimissus domum, implevit populares laudibus meritis Scipionis: Venisse Diis simillimum juvenem: vincentem omnia quùm armis, tùm benigni tate ac beneficiis. Itaquè delectu clientium habito, cum delectis mille et quadringentis equitibus intrà paucos dies ad Scipionem revertit. |