NARRATION XV. Battle of Issus,1 A. C. 333. (Anc. Hist. Q. Cur. book 3.) DARIUS in place of waiting for the Greeks in the plains of Assyria, where he might have employed all his troops, advances imprudently to the combat, and engages in a defile of Cilicia, where the greatest part of his army cannot be brought into action. Alexander avails himself of this capital fault and completes his victory. JAM in conspectu, sed extra teli jactum, utraque acies erat; quum priores Persæ inconditum et trucem sustulêre clamorem : redditur et à Macedonibus major, exercitûs impar numero, sed jugis montium vastisque saltibus repercussus: quippe semper circumjecta nemora petræque quantamcumque accepêre vocem, multiplicato sono referunt. Alexander ante prima signa ibat, identidem manu suos inhibens ne suspensi, acriùs ob nimiam festinationem concitato spiritu, capesserent bellum : quumque agmen obequitaret, variâ oratione, ut cujusque animis aptum erat, 1 Issus, a city of Cilicia, in Asia minor, close to the confines of Syria, where was a defile called Syria Pyla, the entrance of Syria. This place is now called Laiazzo, in Caramania in Natolia. milites alloquebatur. Macedones, tot bellorum in Europâ victores, ad subigendam Asiam atque ultima Orientis, non ipsius magis, quàm suo ductu profecti, inveteratæ virtutis admonebantur. Illos terrarum orbis libera tores, emensosque olim Herculis et Liberi patris terminos, non Persis modò, sed etiam omnibus gentibus imposituros jugum, Macedonum Bactra et Indos fore; minima esse quæ nunc intuerentur, sed omnia victoriâ parari : non in præruptis petris Illyricorum et Thraciæ saxis sterilem laborem fore; spolia totius Orientis offerri vix gladio futurum opus; totam aciem, suo pavore fluctuantem, umbonibus posse propelli. Victor ad hæc Atheniensium Philippus pater invocabatur; domitæque nuper Bootiæ, et urbis in ea nobilissimæ ad solum dirutæ, species repræsentabatur animis jam Granicum amnem, jam tot urbes aut expugnatas aut in fidem acceptas, omniaque quæ post tergum erant, strata et pedibus ipsorum subjecta memorabat. Quum adierat Græcos; admonebat, ab iis gentibus illata Græciæ bella, Darii priùs, deinde Xerxis insolentiâ aquam ipsam terramque postulantium, ut neque fontium haustum nec solitos cibos relinquerent: dein deûm templa ruinis et ignibus esse deleta, urbes eorum expugnatas, fœdera humani divinique juris violata referebat, Illyrios verò et Thracas, rapto vivere assuetos, aciem hostium auro pur : purâque fulgentem intueri jubebat, prædam, non arma gestantem: irent, et imbellibus feminis aurum viri eriperent; aspera montium suorum juga, nudosque colles et perpetuo rigentes gelu, ditibus Persarum campis agrisque mutarent. Jam ad teli jactum pervenerant, quum Persarum equites ferociter in lævum cornu hostium invecti sunt; quippe Darius equestri prælio decernere optabat, phalangem macedonici exercitûs robur essè conjectans: jamque etiam dextrum Alexandri cornu circumibatur. Quod ubi Macedo conspexit, duabus alis equitum ad jugum montis jussis subsistere, ceteros in medium belli discrimen strenuè transfert. Subductis deindè ex acie Thessalis equitibus, præfectum eorum occultè circumire tergum suorum jubet, Parmenionique conjungi, et quod is imperasset impigrè exsequi. Jamque ipsi, in medium Persarum undique circumfusi, egregiè se tuebantur; sed conserti et quasi cohærentes, tela vibrare non poterant: simul erant emissa, in eosdem concurrentia implicabantur; levique et vano ictu pauca in hostem, plura in humum innoxia cadebant. Ergo cominùs pugnam coacti conserere, gladios impigrè stringunt. Tùm verò multum sanguinis fusum est : duæ quippe acies ita cohærebant, ut armis arma pulsarent, mucrones in ora dirigerent. Non timido, non ignavo cessare tum licuit. Collato pede quasi singuli inter se dimicarent, in eodem vestigio stabant, donec vincendo locum sibi facerent; tum demùm ergo promovebant gradum, quum hostem postraverant, at illos novus excipiebat adversarius fatigatos; nec vulnerati, ut alias solent, acie poterant excedere, quum hostis instaret à fronte, à tergo sui urgerent. Alexander non ducis magis quàm militis munera exsequebatur, opimum decus cæso rege expetens; quippe Darius curru sublimis eminebat, et suis ad se tuendum, et hostibus ad incessendum, ingens incitamentum. Ergo frater ejus Oxathres, quum Alexandrum instare ei cerneret, equites quibus præerat ante ipsum 'currum regis objecit, armis et robore corporis multùm super ceteros eminens; animo verò et pietate, in paucissimis, illo utique prælio, clarus, alios improvide instantes prostravit, alios in fugam avertit. At Macedones, ut circa regem erant, mutuâ adhortatione firmati, cum ipso in equitum agmen irrumpunt. Tum verò similis ruinæ strages erat. Circa currum Darii jacebant nobilissimi duces, ante oculos regis egregia morte defuncti, omnes in ora proni sicut dimicantes procubuerant, adverso corpore vulneribus acceptis: inter hos Atyzies, et Rheomithres, et Sabaces prætor Ægypti, magnorum exercituum præfecti noscitabantur; circa eos cumulata erat peditum equi tumque obscurior turba. Macedonum quoque non quidem multi, sed promptissimi tamen, cæsi sunt; inter quos Alexandri dextrum femur leviter mucrone perstrictum est. Jamque qui Darium vehebant equi, confossi hastis et dolore efferati, jugum quatere, et regem curru excutere cœperant; quum ille, veritus ne vivus veniret in hostium potestatem, desilit, et in equum, qui ad hoc sequebatur, imponitur; insignibus quoque imperii, ne fugam proderent, indecore abjectis. Tum verò ceteri dissipantur metu, et quâ cuique patebat ad fugam vià erumpunt, arma jacientes quæ paulò ante ad tutelam corporum sumpserant: adeò pavor etiam auxilia formidat! Instabat fugientibus eques a Parmenione missus, et fortè in id cornu omnes fuga abstulerat. At in dextro Persæ Thessalos equites vehementer urgebant, jamque una ala ipso impetu proculcata erat; quum Thessali, strenuè circumactis equis dilapsi, rursùs in prælium redeunt, sparsosque et incompositos victoriæ fiduciâ barbaros ingenti cæde prosternunt. Equi pariter equitesque Persarum, serie laminarum graves, agmen, quod celeritate maximè constat, ægrè moliebantur; quippe in circumagendis equis suis Thessali multos occupaverant. Hâc tam prosperâ pugnâ nunciatâ, Alexander, non ante ausus persequi barbaros, utrimque jam victor, instare fugientibus cœpit. Haud am |