ex somno moliebantur;" pars vigilantes adhuc ad strepitum pugnantium in tenebris currunt. Hostes partim per ruinas jacentis muri transcendere conantur; partim scalis ascensus tentant. Adversus quos undique ad opem ferendam occurrunt 10 Ætoli. Pars una, in qua ædificia extra urbem erant, neque defenditur, neque oppugnatur: sed, qui oppugnarent, intenti signum expectabant; defensor nemo aderat. Jam dilucescebat, cum signum consul dedit; et sine ullo certamine partim per semiruta," partim scalis integros muros transcendere. Simul clamor, index capti oppidi, est exauditus, undique Ætoli, desertis stationibus, in arcem fugiunt. Oppidum victores permissu consulis diripiunt; non tam ab ira, nec ab odio, quam ut miles, coërcitus in tot receptis ex potestate hostium urbibus, aliquo tandem loco fructum victoria sentiret. Revocatos inde a medio ferme die milites cum in duas divisisset partes, unam radicibus montium circumduci ad rupem P jussit, quæ, fastigio altitudinis par, media valle velut abrupta ab arce erat ; sed adeo prope geminata cacumina eorum montium sunt, ut ex vertice altero conjici tela in arcem possint: cum dimidia parte militum "3 consul, ab urbe escensurus in arcem, signum ab iis, qui ab tergo in rupem evasuri erant, expectabat. Non tulere, qui in arce erant, Ætoli primum eorum, qui rupem ceperant, clamorem, deinde impetum ab urbe Romanorum, et fractis jam animis, et nulla ibi præparata re ad obsidionem diutius tolerandam; utpote congregatis 26 Ægre excitabant et movebant. 10 In quibusdam librr. vett. legitur concurrunt.—11 Vid. Not. Delph. inf. -12 Conj. Drak. ereptis. Mox ex potestate del. Crev.-13 Militum parte NOTE • Partim per semiruta [erutos] Ita est in Moguntino, ex quo Aldus aliique edidere: quæ tria verba in plerisque manu exaratis desiderantur: pro his scribit Gron. partim prorutos; refer ad verbum transcendere: sed quidni per erutos in urbem transcen sum fuerit? Nec novum apud Nos. trum idem verbum ad diversa referri, quæ non eandem constructionem desiderare viderentur. P Circumduci ad rupem] Ascendendo scilicet per circuitum eniti ad rupem. fœminis puerisque et imbelli alia turba in arcem, quæ vix capere, nedum tueri, multitudinem tantam posset. Itaque, ad primum impetum abjectis armis, dediderunt sese. Traditus inter ceteros princeps Ætolorum Damocritus est, qui principio belli decretum Ætolorum, quo arcessendum Antiochum censuerant, T. Quintio poscenti responderat: 'In Italia daturum, cum castra ibi Ætoli posuissent.' Ob eam ferociam majus victoribus gaudium traditus fuit.14¶ 25. Eodem tempore, quo Romani Heracleam, Philippus Lamiam ex composito oppugnabat, circa Thermopylas cum consule, redeunte ex Boeotia, ut victoriam ipsi populoque Romano gratularetur, excusaretque, quod morbo impeditus bello non interfuisset, congressus. Inde diversi ad duas simul oppugnandas urbes profecti. Intersunt septem millia ferme passuum; et quia Lamia cum posita est in tumulo, tum regionem eam maxime despectat, oppido qua breve intervallum videtur, et omnia in conspectu sunt. Cum enise,' velut proposito certamine, Romani Macedonesque diem ac noctem aut in operibus, aut in præliis essent, hoc major difficultas Macedonibus erat, quod Romani aggere et vineis et omnibus supra terram operibus, subtus Macedones cuniculis oppugnabant,' et in asperis locis silex sæpe impenetrabilis ... Gron. Doujat. Crev. Mox ascensurus Doujat. Crev.-14 Traditus fuit (se. Damocritus) ex emend. Freinsh. et primis edd. pro traditum fuit.' Rupert. 15 Ita e plerisque Mss. et edd. antt. restitui auctore Benedicto in Obss. ad Livium Torg. 1804. Gelenius, Gron. [Doujat.] Drak. [Doer.] e cod. Mog. edidere et quia Lamia cum posita. ... ea maxime despectat oppidum, qua . sunt; cum enise cet. A nobis nondum perspicua ac vera lectio restituta; et forte leg. oppidis qua breve (vII. mill. pass.) intervallum panditur, (inter Lamiam Heracleamque) et (etiam) mania in conspectu sunt sc. Lamiæ Heracleensibus, et Heraclea Lamianis. Sic omnia referenda sunt ad situm et propinquitatem urbium.' Rupert. Apud Crev. legitur tum regionem eam maxime despectat, oppido quam breve intervallum videtur; et legitur apud Kreyssig. tum regionem maxime Eta spectat, oppido quam, &c. NOTE Traditus fuit] Sic recte Freinshemius, ut Damocritus traditus Romanis significet ipsis majus gaudium, seu majori gaudio fuisset, quam ipsa urbs Heraclea capta. ▾ Cuniculis oppugnabant] Ideo subterraneis cuniculis cogebantur Macedones uti, quod omnes eorum supra terram molitiones sub oculis essent oppidanorum, qui omnibus eorum S ferro occurrebat. Et, cum parum procederet inceptum, per colloquia principum oppidanos tentabat rex, ut urbem dederent; haud dubius, quin, si prius Heraclea capta foret, Romanis se potius, quam sibi, dedituri essent, suamque gratiam consul in obsidione liberanda facturus esset. Nec eum opinio est frustrata: confestim enim ab Heraclea capta nuntius venit, ut oppugnatione absisteret: æquius esse, Romanos milites, qui acie dimicassent cum Ætolis, præmia victoriæ habere.' Ita recessum ab Lamia est, et propinquæ clade urbis ipsi, ne quid simile paterentur, effugerunt. 26. Paucis, priusquam Heraclea caperetur, diebus Etoli, concilio Hypatam coacto, legatos ad Antiochum miserunt; inter quos et Thoas idem, qui antea,16 missus est. Mandata erant, ut ab rege peterent, primum, ut ipse, coac- . tis rursus terrestribus navalibusque copiis, in Græciam trajiceret; deinde, si qua ipsum teneret res, ut pecuniam et auxilia mitteret. Id cum ad dignitatem ejus fidemque pertinere, non prodi socios, tum etiam ad incolumitatem regni, non sinere, Romanos, omni cura vacuos, cum Ætolorum gentem sustulissent, omnibus copiis in Asiam trajicere.' Vera erant, quæ dicebantur: eo magis regem moverunt. Itaque in præsentia pecuniam, quæ ad usus belli necessaria erat, legatis dedit: auxilia terrestria navaliaque affirmavit missurum. Thoantem unum ex legatis retinuit, et ipsum haud invitum morantem, ut exactor præsens promissorum adesset. 27. Ceterum Heraclea capta fregit tandem animos Ætolorum; et post paucos dies, quam ad bellum renovandum • Lamienses per cladem Heraclea proprium damnum vitarunt. 16 Qui et antea Gron. Doujat. Crev. NOTE operibus facile occurrere potuissent. • Suamque gratiam consul] Gall. que le consul en voudroit avoir tout le gré, et voudroit que les assiégés lui eussent l'obligation de leur délivrance. 17 acciendumque '7 regem in Asiam miserant legatos, abjectis belli consiliis, pacis petendæ oratores ad consulem miserunt. Quos dicere exorsos consul interfatus, cum alia sibi prævertenda esse dixisset, redire Hypatam eos, datis dierum decem induciis, et L. Valerio Flacco cum iis misso, jussit; 18 ei, quæ secum acturi fuissent, exponere, et si qua vellent alia. Hypatam ut est ventum, principes Ætolorum apud Flaccum concilium habuerunt," consultantes, quonam agendum modo apud consulem foret. His parantibus antiqua fœderum ordiri 19 meritaque in populum Romanum, Absistere iis,' Flaccus jussit, quæ ipsi violassent ac rupissent. Confessionem iis culpæ magis profuturam, et totam in preces orationem versam." Nec enim in causa ipsorum, sed in populi Romani clementia spem salutis positam esse. Et se suppliciter agentibus iis affuturum,' et apud consulem, et Romæ in senatu. Eo quoque enim mittendos fore legatos.' Hæc una via omnibus ad salutem visa est, ut in fidem se permitterent Romanorum. Ita P Præsente et quasi præsidente Flacco. Proferre quæ ad vetera fœdera pertinebant. 20 X 17 Accipiendumque edd. ante Gron.-18 Post jussit excidisse videtur et.' Rupert.-19 In aliis libris legitur parantibus iis; et e cod. Mog. post antiqua additur jura: sed hoc abest a Mss. et vett. edd., poëticaque amat Livius. Quo etiam pertinet rò ordiri; quod tamen cum parantibus junctum non satis fortasse placebit. Ablativi, quamvis jussit sequatur, nos minus offendunt, quam Bauer.' Rupert. Parantibus iis Gron. Doujat. Crev.-20 Et suppliciter agentibus iis se affuturum Gron. Doujat. Crev. Vid. Not. Delph. inf. NOTE 1 Prævertenda esse] Gallice, Leur ayant dit qu'il avoit bien d'autres choses à faire avant cela. Et totam in preces orationem versam] Magisque ipsis profuturum, si orationem suam omnem verterent in preces. * Et se suppliciter [Et suppliciter] agentibus iis [se] affuturum] In scriptis qui penes me, Regiis duobus et Colb. constanter legitur absque pronomine, et suppliciter agentibus iis pro futurum, et apud consulem, et Roma in Ut in fidem se permitterent Roma- Γ enim et illis violandi supplices verecundiam se imposituros; et ipsos nihilominus suæ potestatis fore, si quid melius fortuna ostendisset.' 28. Postquam ad consulem ventum est, Phæneas legationis princeps longam orationem et varie ad mitigandam iram victoris compositam ita ad extremum finivit, ut diceret, Ætolos se suaque omnia fidei populi Romani permittere.' Id consul ubi audivit: 'Etiam atque etiam videte,' inquit, Ætoli, ut ita permittatis. Tum decretum Phæneas, in quo id diserte scriptum erat, ostendit. Quando ergo,' inquit, ita permittitis, postulo, ut mihi Dicæarchum civem vestrum et Menestam Epirotam,' (Naupactum is cum præsidio ingressus ad defectionem compulerat,) 'et Amynandrum cum principibus Athamanum, quorum consilio ab nobis defecistis, sine mora dedatis.' Prope dicentem interfatus Romanum Phæneas, Non in servitutem,' inquit, 'sed in fidem tuam nos tradidimus ; et certum habeo,3 te imprudentia labi, qui nobis imperes, quæ moris Græcorum non sint.' Ad hæc consul, Nec, Hercle,' inquit, 'magnopere nunc curo, quid Ætoli satis ex more Græcorum factum esse censeant; dum ego more Romano imperium inhibeam in deditos 42 modo decreto suo, ante armis victos. Itaque, ni propere fit, quod impero, vinciri vos jam jubeo :' afferrique catenas, et circumsistere lictores jussit. Tum fracta Phæneæ ferocia Ætolisque aliis est; et tandem, cujus conditionis essent, sensere, et, 'se quidem,' Phæneas, 'et qui adsint Ætolorum, scire facienda esse, quæ imperentur,' dixit; 'sed ad decernenda ea concilio Ætolorum opus 1 Menetam et Menestem quidam Mss. et edd. inter quos Gron. Doujat. Crev. habent Menetam.-2 Edd. ante Sigon. carent & Phaneas.-3 All. per NOTE ■ More Romano imperium inhibeam [id habeam] in deditos] Gron. scribit, imperium inhibeam, id est, exerceam: sed sufficit quod imperium habeat, ut eo uti possit: mos autem vetustus Romanorum hac in re explicatur a Nostro lib. XXVII. c. 24. 'mos vetustus erat Romanis, cum quo nec fœdere nec æquis legibus jungeretur amicitia, non prius imperio in eum tanquam pacatum uti, quam omnia divina humanaque dedidisset.' |