nisset, ni, signo sublato ex prætoria nave, (quo dispersam classem in unum colligi mos erat,) omnes, quæ in dextro cornu vicerant,8 naves ad opem ferendam suis concurrissent. Tum et Hannibal, quæque circa eum erant naves, capessunt fugam; nec insequi Rhodii, ex magna parte ægris, et ob id celerius fessis remigibus, potuerunt. Cum in alto, ubi substiterant, cibo reficerent vires, contemplatus Eudamus hostes, claudas mutilatasque? naves apertis navibus remulco trahentes, viginti paulo amplius integras abscedentes, e turri prætoriæ navis silentio facto, Exsurgite,' inquit, et egregium spectaculum capessite oculis!' Consurrexere omnes, contemplatique trepidationem 10a fugamque hostium, prope una voce exclamavere omnes, ut sequerentur. Ipsius Eudami multis ictibus vulnerata navis erat. Pamphilidam et Chariclitum insequi, quoad putarent tutum, jussit. Aliquamdiu secuti sunt: postquam terræ appropinquabat Hannibal, veriti ne includerentur vento in hostium ora, ad Eudamum revecti, hepterem captam, quæ primo concursu icta erat, ægre Phaselidem pertraxerunt. Inde Rhodum, non tam victoria læti, quam alius alium accusantes, quod, cum potuisset," non omnis summersa aut capta classis hostium foret, redierunt. Hannibal ictus 2 uno prælio adverso, ne tum quidem prætervehi -8' Periz. Anim. Hist. c. 8. p. 336. et Drak. putabant legendum esse qua in altero cornu vicerant, vel quæ dextrum cornu vicerant; posse etiam verba in dextro cornu ex margine in contextum invecta videri; sed potius Livium cornua confudisse.' Rupert.-9 Mutilasque Gron. Doujat. Crev.-10 Vid. Not. Delph. inf.-11 All. potuissent.—12' Victus cod. Mog. Sed sic Livins non addidisset adverso.' Drak. Mox Ne tum quidem p. L. audebat, verba absarda et corrupta, quasi clades accepta Hannibali animos facere debuisset ad peragendum inceptum.' Crev. Equidem Crevierio assentior, et vitium, quod ille subodoratus est, tolli posse puto, si pro audebat legatur ambigebat.' Doering. Lyciam audebat, cum conjungi veteri regiæ classi quam primum cuperet. Et, id ne ei facere liberum esset, Rhodii Chariclitum cum viginti navibus rostratis ad Patara et Megisten portum miserunt. Eudamum cum septem navibus maximis ex ea classe, cui præfuerat, Samum redire ad Romanos jusserunt, ut, quantum consilio, quantum auctoritate valeret, compelleret Romanos ad Patara oppugnanda. 25. Magnam lætitiam Romanis jam prius nuntius victoriæ, deinde adventus attulit Rhodiorum: et apparebat," si ea cura Rhodiis demta esset, vacuos eos tuta ejus regionis maria præstaturos. Sed profectio Antiochi ab Sardibus, ne opprimerentur urbes maritimæ, abscedere custodia Ioniæ atque Æolidis prohibuit.14 Pamphilidam cum quatuor navibus tectis ad eam classem, quæ circa Patara erat, miserunt. Antiochus non civitatium modo, quæ circa se erant, contrahebat præsidia; sed ad Prusiam, Bithyniæ regem, miserat legatos literasque, quibus transitum in Asiam Romanorum increpabat: 'Venire eos ad omnia regna tollenda, ut nullum usquam orbis terrarum,* nisi Romanum, imperium esset. Philippum et Nabin expugnatos; se tertium peti. Ut quisque proximus ab oppresso sit, per omnes velut continens incendium pervasurum. Ab d ... C 13 Desidero quædam ante et apparebat. in hanc fere sententiam, ‘Ante omnia autem Eudamus obtestabatur Romanos, ut Patara oppugnando Rhodios magna cura liberarent;' tum sane bene responderent verba, et apparebat, si ea cura cett.' Doering.-14 Præstituros. Sed profecto Antiocho prohibue NOTE b Si ea cura] Metus scilicet et solicitudo a Pataris urbe hostili, quæ in proximo continentis princeps. c Ad Prusiam] Filius et successor erat Prusias Zielæ, qui mortuo Lysimacho Bithyniam occupaverat, atque a Gallis acie cæsus fuerat. Is Romanis addictus adeo fuit, ut sumto pileo libertum se populi Romani diceret. d Bithyniæ regem] Minoris Asiæ regio, Thraciæ Europæ regioni opposita, est Bithynia, Propontide intermedia et Bosphoro Thracio: hodie Turcis Bursia, et ex parte Bec. sangil. e Orbis terrarum] Refer ad imperium: ut nempe nulli per orbem terrarum imperent, vel orbis terrarum imperium obtineant, præter populum Romanum. se gradum in Bithyniam fore, quando Eumenes in voluntariam servitutem concessisset.'" His motum Prusiam literæ Scipionis consulis, sed magis ejus fratris Africani, ab suspicione tali averterunt; qui, præter consuetudinem perpetuam populi Romani augendi omni honore regum sociorum majestatem, domesticis ipse exemplis Prusiam ad promerendam amicitiam suam compulit. 'Regulos se acceptos in fidem in Hispania reges reliquisse. Masinissam non in patrio modo locasse regno, sed in Syphacis, a quo ante expulsus fuisset, regnum imposuisse: et esse cum non Africæ modo regum longe opulentissimum, sed toto in orbe terrarum cuivis regum vel majestate, vel viribus parem. Philippum et Nabin, hostes bello's superatos ab T. Quintio, tamen in regno relictos. Philippo quidem anno priore etiam stipendium remissum, et filium obsidem redditum: et quasdam civitates extra Macedoniam, patientibus Romanis imperatoribus, recepisse eum. In eadem dignitate et Nabin futurum fuisse, nisi eum suus primo 16 furor, deinde fraus Ætolorum absumsisset.' Maxime confirmatus est animus regis, postquam ad eum C. Livius, qui prætor ante classi præfuerat, legatus ab Roma venit, et edocuit, quanto et spes victoriæ certior Romanis, quam Antiocho, et amicitia sanctior firmiorque apud Romanos futura esset. 26. Antiochus, postquam a spe societatis Prusiæ decidit, Ephesum ab Sardibus est profectus ad classem, quæ per aliquot menses instructá ac parata fuerat, visendam ; magis quia terrestribus copiis exercitum Romanum et duos Scipiones imperatores videbat sustineri non posse, quam quod res navalis ipsa per se aut tentata sibi unquam feliciter, aut tunc magnæ et certæ fiducia esset. Erat tamen momentum in præsentia spei, quod et magnam partem Rho Quandoquidem Eumenes, qui medius est inter ipsum Antiochum et Prusiam, ultro servitutem Romanorum amplexus est; post se (Antiochum devictum) ituros in Bithyniam Romanos adversus Prusiam ipsum. rant Gron. Doujat. Crev.—15 Mavult Sigon. ut bello, cum olim fuerit et bello. -16 Primum Kreyssig. diæ classis circa Patara esse, et Eumenem regem cum omnibus navibus suis consuli obviam in Hellespontum profectum audierat. Aliquid etiam inflabat animos classis Rhodia, ad Samum per occasionem fraude præparatam absumta. His fretus, Polyxenida cum classe ad tentandam omni modo certaminis fortunam misso, ipse copias ad Notium ducit; (id oppidum Colophonium, mari imminens, abest a vetere Colophone duo ferme millia passuum;) et ipsam urbem suæ esse potestatis volebat, adeo propinquam Epheso, ut nihil terra marive ageret, quod non subjectum oculis Colophoniorum, ac per eos notum extemplo Romanis esset; quos, audita obsidione, non dubitabat ad opem ferendam sociæ urbi classem a Samo moturos: eam occasionem Polyxenidæ ad rem gerendam fore. Igitur, operibus oppugnare urbem aggressus, et ad mare partibus duabus pariter munitionibus deductis, utrimque vineas et aggerem muro injunxit, et testudinibus arietes admovit. Quibus territi malis Colophonii oratores Samum ad L. Æmilium, fidem prætoris populique Romani implorantes, miserunt. Æmilium et Sami segnis diu mora offendebat," nihil minus opinantem, quam Polyxenidam, bis nequicquam ab se provocatum, potestatem pugnæ facturum esse; et turpe existimabat, Eumenis classem adjuvare consulem ad trajiciendas in Asiam legiones, se Colophonis obsessæ auxilio, incertam "7 finem habituro, alligari. Eudamus • Egre ferebat Æmilius se otiosum Sami tamdiu morari. 17 Incertum Doujat. Crev. Mox pro Eudamus est Eudorus apud Appi NOTE Et ipsam urbem] Colophonem, opinor, aut certe Notium, coloniam scilicet veteris Colophonis, quæ urbs fuit Ioniæ, hodie Italis Altobosco secundum Nardum, aut Belvedere ex Nigro, medio ferme itinere inter Smyrnam et Ephesum ad quindecim milliaria, huic paulo propior, una ex septem urbibus, quæ Homeri natales sibi vindicabant. Ad mare partibus duabus, &c.] Gallice, après avoir fait des retranchemens, qui de deux cotés aboutissoient à la mer, il approcha du mur par des galleries de bois, et des terrasses de chaque coté ; il fit approcher les béliers à couvert sous les planchers des machines couvertes de cuir, qu'on appelloit tortues. Rhodius, qui et tenuerat eum Samì, cupientem proficisci in Hellespontum, cunctique instare et dicere, ' Quanto satius esse, vel socios obsidione eximere, vel victam jam semel classem iterum vincere,18 totamque maris possessionem hosti eripere, quam, desertis sociis, tradita Antiocho Asia terra marique, in Hellespontum, ubi satis esset Eumenis classis, ab sua 19 parte belli discedere?'" 27. Profecti ab Samo ad petendos commeatus, consumtis jam omnibus, Chium parabant trajicere. Id erat horreum Romanis, eoque omnes ex Italia missæ onerariæ dirigebant cursum. Circumvecti ab urbe ad aversa insulæ (objecta i aquiloni ad Chium et Erythras sunt) 20 cum pararent trajicere, literis certior sit prætor, frumenti vim magnam Chium ex Italia venisse, vinum portantes naves tempestatibus retentas esse. Simul allatum est, Teios regiæ classi benigne commeatus præbuisse ; quinque millia vasorum vini esse pollicitos. Teum ex medio cursu classem repente avertit, aut volentibus iis usurus commeatu parato hostibus, aut ipsos pro hostibus habiturus. Cum direxissent ad terram proras, quindecim ferme eis naves circa Myonnesum apparuerunt, quas primo ex classe regia prætor esse ratus, institit sequi. Apparuit inde, piraticas celoces et lembos › Deserere stationem seu belli partem sibi mandatam. ¶ Ut aut vinum paratum classi Antiochi acciperet a Teiis, si modo consentirent ; aut Teios ipsos tanquam hostes persequeretur. an. ut testatur Sigon.-18 Vincere iterum Gron. Doujat. Crev.-19 A sua edd. ante Sigon. 20 Glarean. delet rò sunt, scribitque ad Chium, et Erythras cum pararent.— NOTE Eudamus Rhodius] Hic Appiano Eudorus dicitur: is distinuerat Æmilium apud Samum, cum reliqui omnes eum urgerent ad solvendam obsidionem Colophonis, aut ad hostium classem expugnandam. Ad aversa insulæ, objecta] Intellige insula Sami partem aversam ab urbe Samo, quæ ad meridiem insulæ ; unde quæ ei aversa aquilonem respiciunt. Æmilius itaque cum suis circumvectus est Samum insulam, et Chium, atque Erythras versus navigavit, urbes freto discretas, quarum illa insulæ Chii caput, hæc in Ioniæ peninsula. k Vasorum vini] Argillacea forte vasa fuerunt. 1 Celoces] Exigua erant navigia celeritatis eximiæ; unde et nomen : |