Immagini della pagina
PDF
ePub

24. Supererat bellum integrum cum Tectosagis. Ad eos profectus consul, tertiis castris Ancyram, nobilem in illis locis urbem, pervenit, unde hostes paulo plus decem millia aberant. Ubi cum stativa essent, facinus memorabile a captiva factum est. Ortiagontis reguli uxor forma eximia custodiebatur inter plures captivos, cui custodia centurio præerat, et libidinis et avaritiæ militaris. Is primo ejus animum tentavit. Quem cum abhorrentem a voluntario videret stupro, corpori, quod servum fortuna erat, vim fecit. Deinde, ad leniendam indignitatem injuriæ, spem reditus ad suos mulieri facit, et ne eam quidem, ut amans, gratuitam. Certo auri pondere pactus, ne quem conscium suorum haberet, ipsi permittit, ut, quem vellet, unum ex captivis nuntium ad suos mitteret. Locum prope flumen constituit; quo duo, ne plus, necessarii captivæ cum auro venirent nocte insequenti ad eam accipiendam. Forte ipsius mulieris servus inter captivos ejusdem custodiæ erat. Hunc nuntium primis tenebris extra stationes centurio educit. Nocte insequenti et duo necessarii mulieris ad constitutum locum, et centurio cum captiva venit. Ubi cum aurum ostenderent, quod summam talenti Attici (tanti enim pepigerat) expleret; mulier lingua sua, 'stringerent ferrum, et centurionem pensantem aurum occiderent,' imperavit. Jugulati præcisum caput ipsa involutum veste ferens, ad virum Ortiagontem, qui ab Olympo domum refugerat, pervenit. Quem priusquam complecteretur, caput centurionis ante pedes ejus abjecit,

e

5 Rupert. tentat captivas; quod est in ed. Crev. et in codd. Victor. Lov. 6. -6 Vid. Not. Delph. inf.-7 Mulieri fecit conj. Gron. Facit. et... gratuitam; certo pactus. ne, &c. Gron. Doujat.-8 Nec plus Gron. Doujat.

...

NOTE

b Ancyram] Non modo Tectosagum, sed totius Galatiæ caput Ancyra, versus Paphlagoniæ confinia: Anguri nunc vel Enguri Turcis.

© Ortiagontis reguli uxor] Chiomara nomen habuit hæc Ortiagontis reguli uxor, auctore Plut. in lib. de Virtut.

Mulierum cap. 43. ejusque meminit
Valer. Maxim. lib. vi. cap. 1.

Quod servum fortuna erat] Placet ut Gronovio, ita mihi quoque, quod servum fortuna fecerat.

eQuo duo, ne [nec] plus] In melioribus scriptum est, quo duo, ne plus.

mirantique, cujusnam id caput hominis, aut quod id facinus haudquaquam muliebre esset, et injuriam corporis, et ultionem violatæ per vim pudicitiæ confessa viro est: aliaque (ut traditur) sanctitate et gravitate vitæ hujus matronalis facinoris decus ad ultimum conservavit.

9

25. Ad1 Ancyram in stativa Tectosagum oratores ad consulem venerunt, petentes, ne ante ab Ancyra castra moveret, quam collocutus cum suis regibus esset: nullas conditiones pacis iis non bello fore potiores. Tempus in posterum diem constituitur locusque, qui maxime medius inter castra Gallorum et Ancyram est visus. Quo cum consul ad tempus cum præsidio quingentorum equitum venisset, nec ullo Gallorum ibi viso, regressus in castra esset, oratores iidem redeunt, excusantes, religione objecta venire reges non posse: principes gentis, per quos æque res transigi posset, venturos. Consul se quoque Attalum missurum dixit. Ad hoc colloquium utrimque ventum est. Trecentos equites Attalus præsidii causa cum adduxisset, jactæ sunt pacis conditiones. Finis rei quia absentibus ducibus imponi non poterat, convenit, uti consul regesque eo loco postero die congrederentur. Frustratio Gallorum eo spectabat, primum ut tererent tempus, donec res suas, quibus 2 periclitari nolebant, cum conjugibus ac liberis

[ocr errors]

12

Ant ne plus, aut nec plures legendum.' Bauer.-9 Non video, quomodo Drak. (quem de hac vocis alius significatione vix fugere poterant exempla Liviana) Burmanno reliquaque pro aliaque legendum esse conjicienti, assentiri potuerit.' Doering.

10 Præpositio ad, quæ in quibusd. librr. vett. omittitur, haud superflua est.' Doering.-11 Sigon. notat in veteribus libris aliis fuisse icta, aliis jaċtæ; sed se malle dicta. In edd. ante Sigon. actæ legebatur. J. F. Gron. legendum esse autumabat jactatæ.-12 Cum quibus Gron. Doujat. Crev. im

NOTE

Jacta sunt pacis conditiones] Sic scripti plerique melioris notæ : et jacta idem est ac jactatæ seu ventilatæ præstatque lectioni quam profert ex quibusdam libris Sigon. ictæ : quod non convenit, nec multo magis placet quod ipse substituit, dicta: significatur enim potius leges pacis

propositas et agitatas fuisse, quam datas acceptasque nec ita conditiones icere Latine dicitur, opinor, ut fœdus icere.

Res suas, [cum] quibus periclitari nolebant] Retinenda meo judicio hic præpositio, quam rejicit Gron. licet enim recte dicatur quis periclitari

trans Halyn flumen trajicerent; deinde quod" ipsi consuli, parum cauto adversus colloquii fraudem, insidiabantur. Mille ad eam rem ex omni numero audaciæ expertæ delegerunt equites. Et successisset fraudi, ni pro jure gentium, cujus violandi consilium initum erat, stetisset fortuna. Pabulatores lignatoresque Romani in eam partem, in qua colloquium futurum erat, ducti sunt; tutius id futurum tribunis ratis, quia consulis præsidium et ipsum pro statione habituri erant, hosti oppositum. Suam tamen alteram stationem propius castra sexcentorum equitum posuerunt. Consul, affirmante Attalo, venturos reges et transigi rem posse, profectus e castris, cum eodem, quo antea, præsidio equitum quinque millia fere processisset, nec multum a constituto loco abesset, repente concitatis equis cum impetu hostili videt Gallos venientes. Constituit agmen, et, expedire tela animosque equitibus jussis,1 primo constanter initium pugnæ accepit, nec cessit. Dein, cum prægravaret multitudo, cedere sensim, nihil confusis turmarum ordinibus, cœpit. Postremo, cum jam plus in mora periculi, quam in ordinibus conservandis præsidii esset, omnes passim in fugam effusi sunt. Tum vero instare dissipatis Galli, et cædere; magnaque pars oppressa foret, ni statio pabulatorum, sexcenti equites, occurrissent. Ii, procul clamore pavido suorum exaudito, cum tela equosque expedissent, integri profligatam pugnam acceperunt. Itaquo versa extemplo fortuna est, versus in victores a victis terror, et primo impetu fusi Galli sunt; et ex agris concurrebant pabulatores, et undique obvius hostis Gallis erat,

prob. Doer.-13 Tò quod non est Livii, qui persæpe causam sine causali particula explicat; Gron. quem vide ad 1. 40. Abesse quidem, sed et retineri posse, monent Duk. et Drak. Mihi vero Latinitas postulare vide. tur Frustratio Gallorum eo spectabat, primum ut tererent tempus ...deinde ut ipsi consuli... insidiarentur.' Rupert.-14 Excepit malebat Periz. et eques jussus Gron. at Drak. equitibus dictum putabat pro cum equitibus.' Rupert.

NOTE

·

capite, vel pecunia: aliud tamen est lum rerum amittendarum, hoc vero periclitari rebus, aliud periclitari rerum secum periturarum. cum rebus illud significat pericuDelph. et Var. Clas.

Livius.

10 A

ut ne fugam quidem facilem aut tutam haberent, quia recentibus equis Romani fessos sequebantur. Pauci ergo effugerunt: captus est nemo; major multo pars per fidem violati colloquii poenas morte luerunt. Romani, ardentibus ira animis, postero die omnibus copiis ad hostem perveniunt.

26. Biduum natura montis per se ipsum exploranda,'s ne quid ignoti esset, absumsit consul: tertio die, cum auspicio operam dedisset, deinde immolasset, in quatuor partes divisas copias educit; duas ut medio monte duceret, duas ab lateribus ut adversus cornua Gallorum erigeret. Hostium quod roboris erat, Tectosagi 16 et Trocmi mediam tenebant aciem, millia hominum quinquaginta. Equitatum (quia equorum nullus inter inæquales rupes usus erat) ad pedes deductum, decem millia hominum, ab dextro locaverunt cornu. Ariarathis Cappadoces et Morzi '7 auxiliares in lævo quatuor ferme millium numerum explebant. Consul, sicut in Olympo monte, prima in acie locata levi armatura, telorum omnis generis ut æque magna vis ad manum esset, curavit. Ubi appropinquarunt, omnia eadem utrimque, quæ fuerant in priore prælio, erant præter animos, et victoribus ab re secunda auctos, et hostibus fractos; quia, etsi non ipsi victi erant, suæ gentis hominum cladem pro sua ducebant. Itaque a paribus initiis cœpta res eundem exitum habuit. Velut nubes levium telorum conjecta obruit aciem Gallorum: nec aut procur

16 All. naturam ... explorando et ad naturam... explorandam.—16 Vet. lib. apud Sigon. Tectosage ut supr.-17 Morzis Sigonio videtur esse legen

NOTE

h Ariarathis Cappadoces] Hic Ariarathes quintus eo nomine in Cappadocia regnavit, Ariarathe et Stratonice Antiochi eoû Syriæ regis filia natus: Antiochiden Antiochi Magni filiam uxorem duxit, atque ob ṣocerum Romanorum primum hostis fuit, deinde socius.

Et Morzi auxiliares] Legendum

Morzis: fuit enim Morzes rex Paphlagoniæ, et Morzis auxiliares sunt Paphlagones. Id probat Sigon. ex Strab. lib. XII. qui tradit ejus regiam Gangra, ipsiusque regnum pervenisse ad Deiotarum Philadelphuin Castoris filium, qui postremus fuerit Paphlagoniæ regum.

rere quisquam ab ordinibus suis, ne nudarent undique corpus ad ictus, audebant; et stantes, quo densiores erant, hoc plura, velut destinatum petentibus, vulnera accipiebant.18 Consul, jam per se turbatis si legionum signa ostendisset, versuros extemplo in fugam omnes ratus, receptis inter ordines velitibus et alia turba auxiliorum, aciem promovit.

27. Galli, et memoria Tolistoboiorum cladis territi, et inhærentia corporibus gerentes tela, fessique et stando et vulneribus, ne primum quidem impetum et clamorem Romanorum tulerunt. Fuga ad castra inclinavit; sed pauci intra munimenta sese19 recepere: pars major, dextra lævaque prælati,* qua quemque impetus tulit, fugerunt. Victores, usque ad castra secuti, ceciderunt terga: deinde in castris cupiditate prædæ hæserunt, nec sequebatur quisquam. In cornibus Galli diutius steterunt, quia serius ad eos perventum est: ceterum ne primum quidem conjectum telorum tulerunt. Consul, qui ingressos in castra ab direptione abstrahere non poterat, eos, qui in cornibus fue rant, protenus ad sequendos hostes misit. Per aliquantum spatium secuti, non plus tamen octo millia hominum in fuga (nam pugna nulla fuit) ceciderunt: reliqui flumen Halyn trajecerunt. Romanorum magna pars ea nocte in hostium castris mansit; ceteros in sua castra consul re

* Gallogræci castra sua prætergressi.

[ocr errors]

dum. Vid. Not. Delph. inf.-18 Manca b. I. videtur oratio. Forte leg. telis ut destinatum petentibus, aut velut destinatum Rom. (Romanis) petentibus : nisi ab ante destinatum inserendum esse recte suspicatus est Gron. qui etiam monuit jam frigere explicationem Schelii ad Polyb. c. 14. ut destinatum erat petentibus.' Rupert.

19 Se Gron. Crev. Mox qua quemque tulit impetus, fugerant edd. ante Grou. 'And. Romæ paluti fuerant ; all. post illum palati fugerunt. Admitto prælati: nam et in scriptis vidi: sed fugerunt videtur esse inane supplementum.' J. F. Gron.

NOTE

Velut destinatum petentibus] Hic destinatum idem est ac scopus, ut explicat Turn. sed Gron. putat excidisse præpositionem ad, ut sit, velut

ad destinatum petentibus (Romanis) vulnera accipiebant: quo magis perspicua fit Livii sententia.

« IndietroContinua »