bellum conficere, quo neque vincere neque vinci sine tuo peri17 culo possumus. an ignoras Romanos, postquam ad occidentem pergentibus finem Oceanus fecit, arma huc convortisse? neque quicquam a principio nisi raptum habere, domum coniuges agros imperium? convenas olim sine patria parentibus, peste 5 conditos orbis terrarum: quibus non humana ulla neque divina obstant, quin socios amicos procul iuxta sitos, inopes potentisque trahant excindant, omniaque non serva et maxume regna 18 hostilia ducant. namque pauci libertatem, pars magna iustos dominos volunt: nos suspecti sumus aemuli et in tempore vin- 10 19 dices adfuturi. tu vero, cui Seleucea, maxuma urbium, regnum

que Persidis inclutis divitiis est, quid ab illis nisi dolum in prae20 sens et postea bellum expectas? Romani arma in omnis habent, acerruma in eos, quibus victis spolia maxuma sunt; audendo et 21 fallundo et bella ex bellis serundo magni facti. per hunc morem 15 extinguent omnia aut occident: quod haud difficile est, si tu Mesopotamia, nos Armenia circumgredimur exercitum sine frumento, sine auxiliis, fortuna aut nostris vitiis adhuc incolumem. 22 teque illa fama sequetur, auxilio profectum magnis regibus latro23 nes gentium obpressisse. quod uti facias moneo hortorque, neu 20 malis pernicie nostra tuam prolatare quam societate victor fieri.

1 quo Gerlach, quō V, quando Aldus, quo modo alii || 4 raptum Ciacconius, partum || 5 sine ante parentibus iteravit Aldus || parte conditor orbis terrarum Servius Aen. 7, 303

C. SALLUSTI CRISPI

HISTORIARUM

RELIQUIAE

E CODICIBUS SERVATAE.

A sunt fragmenta codicis palimpsesti inserta codici Aurelianensi 169

f. 15-18. 20.

B eiusdem palimpsesti folii unius particula nunc Berolinensis.

R sunt schedae codicis veteris insertae codici Vaticano Reginensi 1283.

In codicibus ABV quae notis perscripta sunt uncis inclusa plene perscripsi q(ue) = q., -b(us) b., m et n post vocales = ; cursiva scriptura expressi quae aut absunt a codicibus aut aliter ibi scripta sunt, stellulis litteras evanidas

HISTORIARUM LIBRI II RELIQUIAE COL. I-VI] palimpsesti AB, ter scripti (v. Hauler St. 8 p. 323, cf. infra ad IV 3 VI 13), binis columnis versuum XXI exarati binio hic continet superiores partes columnarum I II folii primi recti, I II eiusdem versi, I secundi recti, II eiusdem versi. primum fuisse illud, hoc secundum esse et rerum ordo evincit et genus plicaturae, quae visitur inter col. I et VI col. IV et V. praeterea veri simile est hunc binionem non fuisse intimum par fasciculi quaternionis puto si quidem orationis Cottae, cuius initium in columna IV extat, vestigia nulla in columna V agnoscantur (ita recte Hauler St. 8 p. 318)

I 1 QUEM] [apud] quem Hauler || exercitus] E(I?L?T?)X(N?)E(1?) RCI(E?)TUS || fuerat] ullimam T esse testatur Mommsen, E legimus Pertz et ego 2 DE vel DI || 3 IDQUAE || 4 quarta I vel T 5 tta con] TACO (non SQ, ut dederam pr.) || 7 LANGU DAE || 8 fuit] egit Wölfflin Hartel || prom Hauler, ERO legit Pertz || 10 INGENIO (vel INGENITA) LARGITC agnoscere sibi visus est Hauler: inde ingenio

?

largitore cupi effecit. ingenti a largitione Mommsen || 11 GRATIASING. ORI: gratiam singulorum Mommsen

**

II 1 P. (hoc est Publius: v. Hermes 5, 399) Q. cum punctis codex (vidi): v. Hermes 2, 81 || 2 ACTORE: corr. Kreyssig || 4 Q ull. dimidiata ||5 API (vidi): suppl. Pertz || 7 [illas] per gentis Kreyssig, [inde] pergentis Pertz 9 suppl. Kreyssig | 11 extat superior elementorum pars (vidi)

III Pleraque lecta sunt et a Studemundo et a me (v. Hermes 2, 82 ss.) 1 pes I elementi superest (vidi): [annonae intolerabil]is Roth || 4 cognome] deest n elementi nota (vidimus) || 5 ante fuit extat (A vel M): itaque recte Heerwagen quae supra s. s. supplevit, non recte cognome[n] | [fu]it vel Pertz || 7 {CTIS codex (vidi): unde Q. Metellum - de [te]ctis Pertz, Q(uintum)[que] Metellum de [te]ctis Mommsen et similiter I. B. de Rossi Giorn. arcad. 136, 207 ss., quae ferri non possunt; recte Dietsch quae supra s. s. || 8 ULTUM prima dimidiata || 10 MQ. PRORIOREERAT codex (vidi) || 11 proPUGNACULUM PER venit Pertz omissa hasta, quae in tabula inter U et L comparet: extant summi apices litterarum, quibus bis accurate examinatis Studemundus (v. Hermes 2, 82 s.) haec statuit: PU plane incertae; G(C, O?); N(AI, AE?); A paene certa; C(G, O?); U dubia, item hasta quam dixi in tabula extare; UM PERUE certae; Pertzii supplementa videri iusta esse. ferri non possunt haec in|[genti] pugna civium pervenit (ita Huschkius et Rossius l. s. s.); cenaculum Dietsch, in [de in Ia]n[i]culum per Vellabrum] Mommsen. res incerta

IV 1 PAUC (vidimus) dimidiata C, cuius infima pars videtur extare in A: v. Hauler St. 8 p. 320 conl. eod. Rev. 119 || 2 ULTER Pertz (non vidimus: L et R cur dubias esse dixerit Hauler St. l. s. s. nescio): ve[s]te p❘ermoestus Wölfflinius || 3 A elementi hasta in B (vidi), alter ductus in A extat: cupida Hartel || UOLUTATE A, sed ut sub OL vestigia antiquioris scripturae GI comparere, paenultima vel T vel E esse visa sit Haulero St. 8 p. 326 s. || PLEUISA A || 4 UALIA, sed ut ultima A vel N (vel M) esse possit, non D, tabula: in valid[e] Wölfflin || FU.N. ERA, super A minore T (vel' D) adscripta: unde fuerat Hauler St. 8 p. 327, alienata (vel albalienata) erat Buecheler, iam | ualerent funera Hartel, parauerat funera Mommsen || 5 INCO codex (vidi) || NTIONE] N prior dimidiata || 6-11 certa omnia (vidi): 6 SERU codex, IERU falso tabula, item 9 ËREQ, ubi primam om. tabula, 10 BI, 11 X: superior pars extat: sunt verba orationis Cottae v. supra P. 116

Fragmentorum V et VI apographum dedit Hauler in Studiis Vindobonensibus 8 p. 321 (cf. 9 p. 28 et Revue de philologie 1886 p.118