C. PLINI SECUNDI

NATURALIS HISTORIAE

LIBRI XXXVII.

POST LUDOVICI IANI OBITUM

RECOGNOVIT ET SCRIPTURAE DISCREPANTIA ADIECTA

EDIDIT

CAROLUS MAYHOFF.

VOL. V. LIBRI XXXI-XXXVII.

LIPSIAE

IN AEDIBUS B. G. TEUBNERI.

MDCCCLXXXXVII.

LIPSIAE: TYPIS B. G. TEUBNERI.

PRAEFATIO

In quinto hoc volumine longiore non opus est praefatione. criticum munus qua ratione administraverim, ex ipsa editione et ex appendice satis apparet. locos parallelos sive auctorum excerptorumque testimonia, quotquot inveni, sedulo adnotavi, adiutus in iis partibus, quae ad artes earumque historiam spectant, plurimum Overbeckii diligentia, non nihil etiam amplo volumine Londinensi, quo nuper Eugenia Sellers has partes seorsum edidit instruxitque commentario copioso et H. L. Urlichsii, Furtwängleri, Münzeri, Traubii, aliorum Germanorum doctrina locupletato. quae editio peropportune ad me perlata est, antequam libri XXXIII et sequentium plagulas pridem perscriptas tradi typographo necesse esset. praeterea de rebus archaeologicis mihi, ubi visum est, per litteras consulenti prompta voluntate responderunt amici Ricardus Förster Vratislaviensis et Henricus Ludovicus Urlichs Monacensis. codicum scripturas collatione accuratius exploranti faverunt bibliothecarum regiarum, quae sunt Bambergae et Dresdae, praefecti, Fridericus Leitschuh, qui eximia liberalitate nobilem illum librum Bambergensem iussit Dresdam mitti, et Franciscus Schnorr de Carolsfeld, studiorum adiutor numquam non paratissimus. his viris debita observantia gratum animum hoc quoque loco testificari et decet et iuvat. Scribebam Dresdae cal. Sept. MDCCCLXXXXVII.

CONSPECTUS CODICUM

De codicum manu scriptorum, quorum lectiones discrepantes in hoc volumine adnotatae sunt, origine et auctoritate uberrime disputavit Detlefsen a. 1869 in philologi vol. XXVIII p. 284-337; quae scripserat partim retractavit a. 1870 in praef. edit. vol. IV p. V sqq. et in diurn. litt. Ienens. 1874 n. 26 p. 395 sqq. praeterea cfr. quae exposuerunt Carolus Welzhofer in progr. gymn. Ludov. Monac. a. 1878, quod inscribitur 'Ein Beitrag zur Handschriftenkunde der nat. hist. des Plinius', et Urlichs in Bursiani annal. litt. antiqu. 1878 II p. 267-272.

I. Ac vetustiorem quidem codicem in quinto hoc volumine habemus unum eumque praestantissimum et qui ex omnibus solus operis finem servaverit

B: codicem Bambergensem (M. V. 10), membranaceum, sae-
culo X in Italia transcriptum ex archetypo ceteris et
puriore et multis locis pleniore. continet libros XXXII
usque ad XXXVII, indicibus suo quoque libro praemissis.
constat foliis 166 binarum columnarum, quarum quaeque
26 versus 25 fere litterarum complectitur. folia per
quaterniones composita sunt, nisi quod folia 145, 146,
163, 164 singularia sunt et folia 165 et 166 inter se
cohaerent. ultimum folium vacuum est; in folii 163 B
columna altera media lacuna magna fugit librarium,
qui a fummo ochrum (XXXVII 183) transiit ad [lig]ni
modo ardet (§ 188), sive quod totum folium errore
omisit sive quod archetypi quaternio ultimus ut
Detlefseno praef. vol. V p. IV videtur
uno folio
carebat. minores lacunae librariorum errore ortae in
omnibus libris inveniuntur. scripserunt plures librarii
inter se excipientes; semel duo eodem tempore suam
uterque partem absolverunt: nam folii 146 A columnae
alterius ultima pars post verba talif inuentio (XXXVII
60) et tota pagina B vacuae relictae sunt, lacuna nulla,
cum in folio 147 A recte continuentur eft & hoc munus
omne. de scripturae genere et de vitiis correctionibus-
que fusius in appendice disputavi. detexit codicem
Ian a. 1831 et identidem in usum Silligii contulit;

eodem postea ad vindicias Plinianas' adhibito Urlichs errores aliquot sustulit; totum denuo contulit a. 1871 Detlefsen, in correctiones potissimum cura intenta, sed cum is quoque interrogationis nota lectionibus aliquot adposita dubitationem reliquisset et nonnullae cum Silligiana editione discrepantiae suspicionem moverent, ipse a. 1893 Bambergae quadringentos fere locos dubios inspexi et a. 1896 Dresdae totum codicem ad bibliothecam regiam missum ita contuli, ut lectionum eius a me editarum veritatem mihi non dubiam esse affirmare possim.

II. Recentiores autem codices, qui totum opus Plinianum plus minusve integrum continent et toti aut maximam partem perpetuo collati sunt, variis gradibus, qui certo definiri vix posse videntur, redeunt omnes ad archetypos duos, ut duae sint familiae discernendae.

1. Prioris familiae sunt

1) V: codex Leidensis Vossianus fol. n. LXI, saeculo XI in Gallia septentrionali maioribus litteris Gothicis scriptus. continet XXXI-XXXVI 97 correctus videbatur cetera, exceptis duabus lacunis his: XXXV 176 faciei cum terebinthi resina 194 infirmior tantum bitumini et XXXVI 62 igni funditurque 66 fecisse dicuntur (cfr. infra R). praeterea sub finem libri XXXI cum traiectione archetypi foliorum ordo turbatus et errore postea cognito ita correctus esset, ut partes traiectae iterum describerentur (Va, Silligio y), factum est, ut genuina et iterata deinceps hoc ordine scripta inveniantur: XXXI 118 addita et resina 131 redegere afri | XXXII 17 inserendis praebent 43 saepius uero quantum | XXXI 131 canas quarum XXXII 17 ora hiantia manibus | XXXII 43 benefici in menstruis 58 pastinaca contra suum || XXXI 118 addita et resina 131 redegere afri | XXXII 17 inserendis praebent 31 priuatim contra uiscum || XXXII 58 ictum remedio e. alio errore factum est, ut XXXIII 106 propter vocem plerumque in archetypo iterarentur XXXIII 95-98 hoc modo: 106 qua molypditim & pleruq. 95 replerit & eodem 98 aeris uena infra ab (pro alumen) | 106 omnes hi colores. (cfr. infra R et à et Detlefs. mus. Rhen. XV p. 374-376). codicem post Nautam denuo contulit Detlefsen.

Ubicumque V deest aut scriptura legi iam non potest, eius locum obtinet

2) F: codex Leidensis [Lipsii] n. VII, saeculo XI ex V nondum ab altera manu correcto transcriptus, qui continet