Argolico nondum aequa tuis vice dicta reporta:
Quae sors iusta mihi, quae non indebitus annis
Sceptra dicavit honos, teneo longumque tenebo.
Te penes Inachiae dotalis regia dono
Coniugis et Danaae (quid enim maioribus actis
Invideam?) cumulentur opes: felicibus Argos
Auspiciis Lernamque regas; nos horrida Dirces
Pascua et Euboicis artatas fluctibus oras
Non indignati miserum dixisse parentem
Oedipoden.
Stat., Theb., ii. 415-136.
98. A Passionate Outpouring of Grief.
Hosne ego complexus, genitrix, haec oscula, nati,
Vestra tuor? sic vos extremo in fine ligavit
Ingenium crudele necis? quae vulnera tractem,
Quae prius ora premam? vosne illa potentia matris,
Vos uteri fortuna mei? qua tangere divos
Rebar et Ogygias titulis anteire parentes.
At quanto melius dextraque in sorte iugatae,
Quis steriles thalami nulloque ululata dolore
Respexit Lucina domum; mihi quippe malorum
Causa labor; sed nec bellorum in luce patenti
Conspicui factis aeternaque gentibus ausi
Quaesistis miserae vulnus memorabile matri:
Sed mortem obscuram miserandaque funera passi.
Heu quantus furto cruor et sine laude iacetis!
Quin ego non dextras miseris complexibus ausim
Dividere et tanti consortia rumpere leti !
Ite diu fratres indiscretique supremis
Ignibus et caros urna confundite manes.
Stat., Theb., iii. 151-169.
99. Bacchus intercedes for Thebes.
Exscindisne tuas, divum sator optime, Thebas?
Saevo adeo coniux? nec te telluris amatae,
Deceptique laris miseret cinerumque meorum?
Esto, olim invitum iaculatus nubibus ignem,
Credimus; en iterum atra refers incendia terris,
Nec Styge iurata, nec pellicis arte rogatus.
Quis modus? an nobis pater iratusque bonasque
Fulmen habes? sed non Danaeia limina talis,
Parrhasiumque nemus Ledaeasque ibis Amyclas.
Scilicet e cunctis ego neglectissima natis
Progenies ego nempe tamen qui dulce ferenti
Pondus eram cui tu dignatus limina vitae
Praereptumque iter et maternos reddere menses.
Adde, quod imbellis rarisque exercita castris
Turba meas acies, mea tantum proelia norunt,
Nectere fronde comas et ad inspirata rotari
Buxa timent thyrsos nuptarum et proelia matrum;
Unde tubas martemque pati? Quin fervidus ecce
Quanta paret? quid si ille tuos Curetas in arma
Ducat, et innocuis iubeat decernere peltis?
Quin etiam invisos (sic hostis defuit?) Argos
Elicis o ipsis, genitor, graviora periclis
Iussa, novercales ruimus ditare Mycenas.
Anne triumphatos fugiam captivus ad Indos!
Da sedem profugo. Potuit Latonia frater
Saxa (nec invideo) defigere Delon et imis
Commendare fretis; cara submovit ab arce
Hostiles Tritonis aquas; vidi ipse potentem
Gentibus Eois Epaphum dare iura, nec ullas
Cyllene secreta tubas, Minoave curat
Ida; quid heu tantum nostris offenderis aris?
Hic tibi (quando minor iam nostra potentia) noctes
Herculeae, placitusque vagae Nycteidos ardor,
Hic Tyrium genus, et nostro felicior igne
Taurus: Agenoreos saltem tutare nepotes.
Stat., Theb., vii. 155-177, 181-192.
100. Statius commends his Poem to the Approbation of Posterity.
Non ego, centena si quis mea pectora laxet
Voce deus, tot busta simul, vulgique ducumque
Tot pariter gemitus, dignis conatibus aequem :
Turbine quo sese caris instraverit audax
Ignibus Evadne, fulmenque in pectore magno
Quaesierit; quo more iacens super oscula saevi
Corporis infelix excuset Tydea coniux :
Ut saevos narret vigiles Argia sorori :
Arcada quo planctu genitrix Erymanthia clamet,
Arcada consumto servantem sanguine vultus,
Arcada, quem geminae pariter flevere cohortes.
Vix novus ista furor, veniensque implesset Apollo,
Et mea iam longo meruit ratis aequore portum.
Durbisane procul, dominoque legere superstes,
O mihi bissenos multum vigilata per annos
Thebai? iam certe praesens tibi fama benignum
Stravit iter, coepitque novam monstrare futuris.
Iam te magnanimus dignatur noscere Caesar,
Itala iam studio discit memoratque iuventus.
Vive, precor: nec tu divinam Aeneida tenta,
Sed longe sequere, et vestigia semper adora.
Mox, tibi si quis adhuc praetendit nubila livor,
Occidet, et meriti post me referentur honores.
Stat., Theb., xii. 797 to end.
Aversa caeli Pietas in parte sedebat,
Non habitu, quo nota prius, non ore sereno,
Sed vittis exuta comam, fraternaque bella,
Ceu soror infelix pugnantum aut anxia mater,
Deflebat, saevumque Iovem Parcasque nocentes
Vociferans, seseque polis et luce relicta
Descensuram Erebo et Stygios iam malle penates.
Quid me, ait, ut saevis animantum ac saepe deorum
Obstaturam animis, princeps Natura, creabas?
Nil iam ego per populos, nusquam reverentia nostri.
O furor, o homines, diraeque Prometheos artes!
Quam bene post Pyrrham tellus pontusque vacabant!
En mortale genus! Dixit: speculataque tempus
Auxilio, Tentemus, ait, licet irrita coner,
Desiluitque polo: niveus sub nubibus altis
Quanquam maesta deae sequitur vestigia limes.
Vix steterat campo, subita mansuescere pace
Agmina, sentirique nefas; tunc ora madescunt
Pectoraque, et tacitus subrepsit fratribus horror.
Arma etiam simulata gerens cultusque viriles,
Nunc his, nunc illis, Agite, ite, obsistite, clamat,
Quis nati fratresque domi, quis pignora tanta.
His quoque (nonne palam est, ultro miserescere divos?)
Tela cadunt: cunctatur equi: Fors ipsa repugnat.
Nonnihil impulerat dubios, ni torva notasset
Tisiphone fraudes, caelestique ocior igne
Adforet increpitans: Quid belli obverteris ausis,
Numen iners, pacique datum? cede, improba: noster
Hic campus nosterque dies; nunc sera nocentes
Defendis Thebas: ubi tunc, quum bella cieret
Bacchus et armatas furiarent orgia matres?
Aut ubi segnis eras, dum Martius impia serpens
Stagna bibit? dum Cadmus erat? dum victa cadit sphinx?
Dum rogat Oedipoden genitor? dum lampade nostra
In thalamos Iocasta venit? Sic urget, et ultro
Vitantem adspectus, etiam, pudibundaque longe
Ora reducentem, premit adstridentibus Hydris
Intentatque faces: deiectam in lumina pallam
Diva trahit magnoque fugit questura Tonanti.
Tunc vero accensae stimulis maioribus irae:
Arma placent, versaeque volunt spectare cohortes.
Stat., Theb., xi. 458-498.
102. Quintilian's Affection for his Wife and Child.
Ego vel hoc uno malo sic eram afflictus, ut me iam nulla fortuna posset efficere felicem. Nam quum omni virtute, quae in feminas cadit, functa, insanabilem attulit marito dolorem: tum aetate ea puellari, praesertim meae comparata, potest et ipsa numerari inter vulnera orbitatis. Liberis tamen superstitibus obluctabar: et, quod nefas erat, sed optabat ipsa, me salvo, maximos cruciatus praecipiti via effugit. Mihi filius minor quintum egressus annum, prior alterum ex duobus eruit lumen. Non sum ambitiosus in malis, nec augere lacrimarum causas volo: utinamque esset ratio minuendi. Sed dissimulare qui possum, quid ille gratiae in vultu, quid iucunditatis in sermone, quos ingenii igniculos, quam substantiam placidae, et (quam scio vix posse credi tantam) altae mentis ostenderit? qualis amorem quicunque alienus infans mereretur. Illud vero insidiantis, quo me validius cruciaret, fortunae fuit, ut ille mihi blandissimus, me suis nutricibus, me aviae educanti, me omnibus, qui sollicitare illas aetates solent, anteferret. Quapropter illi dolori, quem ex matre optima, atque omnem laudem supergressa, paucos ante menses ceperam, gratulor. Minus enim est, quod flendum meo nomine, quam quod illius gaudendum est. Quint., vi., Prooem:, 5-8.
103. Quintilian bewails the early Death of his Son.
Iuro per mala mea, per infelicem conscientiam, per illos manes, numina mei doloris, has me in illo vidisse virtutes ingenii, non modo ad percipiendas disciplinas, quo nihil praestantius cognovi plurima expertus, studiique iam tum non coacti (sciunt praeceptores), sed probitatis, pietatis, humanitatis, liberalitatis, ut prorsus posset hinc esse tanti fulminis metus, quod observatum fere est, celerius occidere festinatam maturitatem: et esse nescio quam, quae spes tantas decerpat, invidiam, ne videlicet ultra, quam homini datum est, nostra provehantur. Etiam illa fortuita aderant omnia, vocis iucunditas claritasque, oris suavitas, et in utracunque lingua, tanquam ad eam demum natus esset, expressa proprietas omnium literarum. Sed haec spes adhuc illa maiora, constantia, gravitas, contra dolores etiam ac metus robur. Nam quo ille animo, qua medicorum admiratione, mensium octo valetudinem tulit? ut me in supremis consolatus est? quam etiam deficiens, iamque non noster, ipsum illum alienatae mentis errorem circa solas literas habuit? Tuosne ego, o meae spes inanes, labentes oculos, tuum fugientem spiritum vidi? Tuum corpus frigidum exsangue complexus animam recipere, auramque communem haurire amplius potui? dignus his cruciatibus, quos fero, dignus his cogitationibus. Tene consulari nuper adoptione ad omnium spes honorum patris admotum, te avunculo praetori generum destinatum, te omnium spe Atticae eloquentiae candidatum, superstes parens tantum ad poenas, amisi? Quint., vi., Prooem., 10-13.
104. The Power of Pathos.
Qui vero iudicem rapere, et in quem vellet habitum animi posset perducere, quo dicto flendum et irascendum esset, rarus fuit. Atqui hoc est, quod dominatur in iudiciis; haec eloquentiam regunt. Namque argumenta plerumque nascuntur ex causa; et pro meliore parte plura sunt semper: ut, qui per haec vicit, tantum, non defuisse sibi advocatum, sciat. Ubi vero animis iudicum vis afferenda est, et ab ipsa veri contemplatione abducenda mens, ibi proprium oratoris opus est. Hoc non ducet litigator: hoc libellis non continetur. Probationes enim efficiunt sane, ut causam nostram meliorem esse iudices putent: affectus praestant, ut etiam velint: sed id, quod volunt, credunt quoque. Nam quum irasci, favere, odisse, misereri coeperunt, agi iam
|