SUPPLEMENTUM

LIBRI CIII.

HISTORIARUM

T. LIVII PATAVINI.

1. TURBULENTUM et atrocem annum excepit D. Junii
M. F. Silani, L. Licinii L. F. Murenæ consulatus,* sicut
periculorum oppressa majori parte tutior, ita reliquo ad-
versus Catilinam bello, et gliscentibus in urbe discordiis
futurorumque expectatione, haud minus laboriosus et mi-
nax. Kalendis Januariis, cum senatum novi consules
convocassent, Q. Metellus tribunus plebis Ciceronem vel- Cic. ad

Fam, v. 2.
licans, vicissim acriter est ab illo reprehensus. Et c.
Cæsar primo præturæ die Q. Catulum de refectione Ca- Suet.Cæs.

c.15.et Dio, pitolii ad disquisitionem populi vocavit, promulgata roga- XXXVII. tione, qua curatio ea in alium transferretur, ut Catulum honore dedicationis depelleret.*

2. Sive enim quædam adhuc, ut ex tanto opere, imperfecta restabant, et depressæ sub area cellæ plures gradus, J. Ryck.

Comment. paremque fastigio suggestum fieri non erant passæ, sive de Capitol. hoc fingebat Cæsar; id certe agebatur, ut peculatus præ- Rom.

Dio. scriptione remoto Catulo, Pompeii nomen operi absoluto

A.V. C. 690. A. C. 62. di ab honore dedicationis Catuli.
• Ut Catulum honore dedicatio. Neque id jam fieri poterat, cum
nis depelleret) Hæc de suo adje. jamdiu Capitolium dedicasset,
cit Freinshemius. Certe neque ut supra memoravit ipse Frein.
Suetonius, neque Dio, Cæsari shemius, xcviii. 31.: Cryor
tribuunt hoc consilium depellen-
Delph. et Var. Clas.

Livius.

14 Q

præscriberetur. In ea contentione tam contumeliose tracCic, ad tavit primarium virum, ut purgare se volentem ex infeAtt, 11. 24.

riore loco juberet dicere. Sed optimates, relicto novorum Sueton. consulum officio, frequentes accurrisse videns ad resisten

dum, hanc quidem actionem deposuit : Metelli turbulenPlut. Cat. tissimas actiones pertinaciter coepit defendere, infimæ plebi Min.

totum se applicans, quæ res novare cupientibus in omni
magna civitate paratissima semper materies fuit.

3. Igitur M. Porcius Cato, minime alias largitor, ut

eriperet homini populum, auctor patribus dividendi in Plut. Cæs. egenos

cives frumenti fuit. Ea res licet constaret trecenet Cat.

ties sestertio ' b annui sumtus, tamen quietam eo anno rem-
publicam a formidata Cæsaris prætura præstitit. Atque
is, post aliquot experimenta, cum deseri se a turba vide-
ret, reliquum magistratus sui tempus modeste et civiliter
exegit. Sed hæc paulo post referentur, ubi Catilinæ, et

copiarum quas secum habebat, exitum tradidero. Sall. Cat.

4. Is jam ex omni numero hominum, quos aut ipse adduxerat, aut coactos repererat a Manlio, duabus expletis legionibus, eventum consiliorum suorum in Urbe expecta

bat. Ubi deprehensa ea disturbataque, et principes conDio. Sall

. jurationis supplicio affectos didicit, simul ob eam rem mulPlut. Cic. Jul. Obseq.

tis deficientibus, res suas quotidie fieri imbecilliores, priCassiod.

usquam relinqueretur ab omnibus, per montes arduos in
Chron. agrum Pistoriensem duxit, fugam in Galliam trans Alpes
Appian. moliens.
Sallust, 5. Sed, intellecto ejus consilio, Q. Metellus Celer,

castris ex agro Piceno propere motis, in radice montium,
qua descendendum Catilinæ erat, consedit. Interea et
C. Antonius affuit, qui, cum magno exercitu secutus fu-
gientem fuerat. Ibi Catilina, locorum ingenio, geminis-
que hostium castris clausus, quamprimum statuit decer-

nere, in Antonium versus : quanquam ille dignitate præDio, stabat, majoribusque et melioribus quam Metellus copiis

erat instructus. Sed quia non alienum a pravis consiliis

c. 56.

Civ. II.

i Sestertiu edd. ante Crev.

:D Tierenties sestertio] Marcis argenti nostratibus 117187. un-
cis 4: Creó.

internet restertio) Marcis argenti nostratibus 11187. aa

LIBRI CIUI. SUPPLEMENTUM.

4955

noverat, futurum aliquid sperabat, quo ille ultro victoriæ occasionem corrumperet. Neque dubitatum est, lentius Cic. pro

Sext, c. 5. periculosiusque futurum bellum fuisse, nisi M. Petreius et P. Sextius contanti Antonio stimulos ad rem gerendam admovissent.

6. Quæstor Antonii Sextius erat; Petreius legatus, vir Sallust. mirifico rei militaris usu, qui amplius annos triginta tribunus, aut præfectus, aut legatus, aut prætor cum magna gloria in exercitu fuerat. Unde summa ipsi apud milites auctoritas; simul amor, quod noverat plerosque, et fortia eorum facta subinde commemorabat. Is igitur, exploratis omnibus, (nam Antonius pedibus æger, aut simulato mor- Dio. Sall. bo, prælio non affuit) signum pugnæ proposuit.

7. Nunquam certatum est pertinacius. Catilinæ exercitus quanquam viribus impar, cum perire unusquisque prælio quam supplicio mallet, fugæ immemor, vita citius Appian.

Flor. quam loco depelli potuit. Manlius in primo dimicans, Sallust, post insignem editam pugnam cecidit. Catilina, post expletas boni militis imperatorisque omnes partes, ubi se relictum cum paucis vidit, in confertissimos hostes impetu facto, longe a suis occisus est. Ceteri quoque omnes, tria Liv. Epit. circiter hominum millia, ad unum pugnando interfecti : Plut. Dio. neque quisquam ingenuus civis aut inter præliandum, aut Sallust. in fuga captus est. Ex Antonianis quoque haud

paucos pugna tam pertinax absumsit. Antonius ex eo prælio, Dio. licet minore hostium interfecto numero, quam ob quem

hic honor dari consueverat, imperator est appellatus ; tri. Val. Max. umphum tamen non petiit.

8. At Q. Cæcilius Metellus Creticus ex Apulia rever- Eutrop. vi. sus, ante diem Kalendas Junias triumphans Urbem iniit : FastiCapit. serius

Sall. Cat, quam meruerat, ob ejusdem Pompeii invidiam, qua et Luculli fuerat triumphus retardatus. Quin et Panarem Vell. 11. 34. Lasthenemque præcipuos Cretum duces, ne in triumpho et 40.

Dio, currum Metelli præcederent, per quendam tribunum ple- xxxvi. bis eripuit Pompeius, suos dedititios esse causatus.

9. Ceterum in Urbe capite Catilinæ viso, (nam illud Dio,

II, 8. 7.

c. 30.

XXXVII.

. Quanquam viribus impor] voluerat, quanquam et numero et
Priores editiones, Quanquam et viribus impar. Crev.
viribus. Fortasse Freinshemius

certæ securitatis pignus Antonii jussu allatum fuerat,) sup-
plicatio decreta, quod alias ex civili bello fieri non sole-

bat : et sagis positis ad priorem vestitum civitas rediit. C. Jul. Obseq. Antonius statim in provinciam suam Macedoniam ; reliqui Pigh. Ann. etiam in suas provincias sunt profecti. Galliam cis Al

pesd Metellus Celer habebat; Transalpina C. Pontinio
cessit. Hispaniam C. Cosconius, Q. Pompeius Africam

sortiti sunt. L. Valerius Flaccus in Asiam est missus. Dio. 10. Reliquiæ deinde conjurationis, cum, ne quiescere

possent, metu suppliciorum præcipites agerentur, diversis Oros. vi. 6. Italiæ regionibus sunt extinctæ. Præcipui in his Caii

Marcelli fuerunt, pater et filius. Sed alterum in Pelig

nis, alterum in Bruttiis, M. Bibulus, Q. Cicero prætores Dio. oppresserunt. De his motibus L. Vettii equitis Romani

Cic. ad indicio fuerat cognitum : quod ab initio salutare, mox va-
Alt. 11. 24. rie corruptum, magnas et ipsum in civitate turbas excita-

vit. Multi enim affines conjurationi protracti sunt, par-
Dio.
Sall. in Cic. timque morte, alii pecunia condemnati.

Quod tempus ab inimicis Ciceroni postea objectum est, quasi .domi

suæ judicia legis Plautiæ exercuisset cum uxore TerenPlut. Cic. tia :' cujus alioquin id erat ingenium, ut cupide se publi

cis negotiis ingereret. Sed Vettius cum tabulam senatui Dio.

exhibuisset, qua socios Catilinæ dicebat contineri, ex in-
tervallo eam repetiit, plures ascripturus. Enimvero pa-
tres hoc anceps et fraudibus opportunum rati, tabulam, ne
forte etiam nomina quorundam expungeret, non reddide-
runt: ipsum, si quos præterea indicaturus esset, voce jus-
serunt edere. Sic ille, pudore et metu perfusus, pauca

addidit nomina.
Sueton. 11. Sed apud Novium Nigrum quæstorem ab eodem
Cæs. c. 17. Vettio C. Cæsar erat compellatus: quem etiam Q. Cu-

rius, cui primo Catilinariæ conjurationis indici decreta
præmia erant, in senatu nominaverat. Id vero intolera-
bile Cæsari visum. Idcirco Ciceronem in senatu testatus,

c. 36.

d Galliam cis Alpes] Hæc pro. Quæ quoniam plura sunt, quam
vinciarum ordinatio fuse expo it ea marginis angustiæ facile
nitor in Pighii Annalibus, allan capere possint, ad solum Pig-
tis vetustorum scriptorum, ac hium remisimus. Crev.
maxime Ciceronis, festimoniis.