Immagini della pagina
PDF
ePub
[ocr errors]
[blocks in formation]

1. TURBULENTUM et atrocem annum excepit D. Junii M. F. Silani, L. Licinii L. F. Murenæ consulatus,* sicut periculorum oppressa majori parte tutior, ita reliquo adversus Catilinam bello, et gliscentibus in urbe discordiis futurorumque expectatione, haud minus laboriosus et minax. Kalendis Januariis, cum senatum novi consules convocassent, Q. Metellus tribunus plebis Ciceronem vel-Cic. ad licans, vicissim acriter est ab illo reprehensus. Et C.. Cæsar primo præturæ die Q. Catulum de refectione Ca- Suet. Cæs. pitolii ad disquisitionem populi vocavit, promulgata rogatione, qua curatio ea in alium transferretur, ut Catulum honore dedicationis depelleret."

Fam. v. 2.

c.15.et Dio,

xxxvII.

Comment.

2. Sive enim quædam adhuc, ut ex tanto opere, imperfecta restabant, et depressæ sub area cellæ plures gradus, J. Ryck. paremque fastigio suggestum fieri non erant passæ, sive de Capitol. hoc fingebat Cæsar; id certe agebatur, ut peculatus præ- Rom. scriptione remoto Catulo, Pompeii nomen operi absoluto

* A. U. C. 690. A. C. 62. a Ut Catulum honore dedicationis depelleret] Hæc de suo adjecit Freinshemius. Certe neque Suetonius, neque Dio, Cæsari tribuunt hoc consilium depellen-* Delph. et Var. Clas.

di ab honore dedicationis Catuli.
Neque id jam fieri poterat, cum
jamdiu Capitolium dedicasset,
ut supra memoravit ipse Frein-
shemius, XCVIII. 31. Crev

Livius.

Dio.

14 Q

Cic. ad

Att. 11. 24.
Sueton.

præscriberetur. In ea contentione tam contumeliose tractavit primarium virum, ut purgare se volentem ex inferiore loco juberet dicere. Sed optimates, relicto novorum consulum officio, frequentes accurrisse videns ad resistendum, hanc quidem actionem deposuit: Metelli turbulenPlut. Cat. tissimas actiones pertinaciter cœpit defendere, infimæ plebi totum se applicans, quæ res novare cupientibus in omni civitate paratissima semper materies fuit.

Min.

Plut. Cæs. et Cat.

Sall. Cat. c. 56.

magna

3. Igitur M. Porcius Cato, minime alias largitor, ut eriperet homini populum, auctor patribus dividendi in egenos cives frumenti fuit. Ea res licet constaret trecenties sestertio b annui sumtus, tamen quietam eo anno rempublicam a formidata Cæsaris prætura præstitit. Atque is, post aliquot experimenta, cum deseri se a turba videret, reliquum magistratus sui tempus modeste et civiliter exegit. Sed hæc paulo post referentur, ubi Catilinæ, et copiarum quas secum habebat, exitum tradidero.

4. Is jam ex omni numero hominum, quos aut ipse adduxerat, aut coactos repererat a Manlio, duabus expletis legionibus, eventum consiliorum suorum in Urbe expectabat. Ubi deprehensa ea disturbataque, et principes conDio. Sall. jurationis supplicio affectos didicit, simul ob eam rem mulJul. Obseq. tis deficientibus, res suas quotidie fieri imbecilliores, priCassiod. usquam relinqueretur ab omnibus, per montes arduos in Chron. agrum Pistoriensem duxit, fugam in Galliam trans Alpes Appian. moliens.

Plut. Cic.

Civ. II.
Sallust.

Dio.

MHOY

5. Sed, intellecto ejus consilio, Q. Metellus Celer, castris ex agro Piceno propere motis, in radice montium, qua descendendum Catilinæ erat, consedit. Interea et C. Antonius affuit, qui, cum magno exercitu secutus fugientem fuerat. Ibi Catilina, locorum ingenio, geminisque hostium castris clausus, quamprimum statuit decernere, in Antonium versus: quanquam ille dignitate præstabat, majoribusque et melioribus quam Metellus copiis erat instructus. Sed quia non alienum a pravis consiliis 1 Sestertiu edd. ante Crev.

•Trecenties sestertio] Marcis argenti nostratibus 117187. unclis 4. Creu.

noverat, futurum aliquid sperabat, quo ille ultro victoriæ occasionem corrumperet. Neque dubitatum est, lentius Cic. pro periculosiusque futurum bellum fuisse, nisi M. Petreius Sext. c. 5. et P. Sextius contanti Antonio stimulos ad rem gerendam

admovissent.

6. Quæstor Antonii Sextius erat; Petreius legatus, vir Sallust. mirifico rei militaris usu, qui amplius annos triginta tribunus, aut præfectus, aut legatus, aut prætor cum magna gloria in exercitu fuerat. Unde summa ipsi apud milites auctoritas; simul amor, quod noverat plerosque, et fortia eorum facta subinde commemorabat. Is igitur, exploratis omnibus, (nam Antonius pedibus æger, aut simulato mor- Dio. Sall. bo, prælio non affuit) signum pugnæ proposuit.

Flor.

7. Nunquam certatum est pertinacius. Catilinæ exercitus quanquam viribus impar, cum perire unusquisque prælio quam supplicio mallet, fugæ immemor, vita citius Appian. quam loco depelli potuit. Manlius in primo dimicans, Sallust. post insignem editam pugnam cecidit. Catilina, post expletas boni militis imperatorisque omnes partes, ubi se relictum cum paucis vidit, in confertissimos hostes impetu facto, longe a suis occisus est. Ceteri quoque omnes, tria Liv. Epit. circiter hominum millia, ad unum pugnando interfecti: neque quisquam ingenuus civis aut inter præliandum, aut Sallust. in fuga captus est. Ex Antonianis quoque haud paucos pugna tam pertinax absumsit. Antonius ex eo prælio, Dio. licet minore hostium interfecto numero, quam ob quem hic honor dari consueverat, imperator est appellatus ; tri- Val. Max. umphum tamen non petiit.

Plut. Dio.

II. 8.7.

Sall. Cat. c. 30.

8. At Q. Cæcilius Metellus Creticus ex Apulia rever- Eutrop. VI. sus, ante diem Kalendas Junias triumphans Urbem iniit: FastiCapit. serius quam meruerat, ob ejusdem Pompeii invidiam, qua et Luculli fuerat triumphus retardatus. Quin et Panarem Vell. 11. 34. Lasthenemque præcipuos Cretum duces, ne in triumpho Dio, currum Metelli præcederent, per quendam tribunum ple- xxxvi. bis eripuit Pompeius, suos dedititios esse causatus.

et 40.

9. Ceterum in Urbe capite Catilinæ viso, (nam illud Dio,

e Quanquam viribus impar] voluerat, quanquam et numero et Priores editiones, Quanquam et viribus impar. Crev.

viribus. Fortasse Freinshemius

XXXVII

certæ securitatis pignus Antonii jussu allatum fuerat,) supplicatio decreta, quod alias ex civili bello fieri non solebat: et sagis positis ad priorem vestitum civitas rediit. C. Jul. Obseq. Antonius statim in provinciam suam Macedoniam ; reliqui Pigh. Ann. etiam in suas provincias sunt profecti. Galliam cis Alpes d Metellus Celer habebat; Transalpina C. Pontinio cessit. Hispaniam C. Cosconius, Q. Pompeius Africam sortiti sunt. L. Valerius Flaccus in Asiam est missus.

Dio.

Dio.

Cic. ad

Dio.

10. Reliquiæ deinde conjurationis, cum, ne quiescere possent, metu suppliciorum præcipites agerentur, diversis Oros. VI. 6. Italiæ regionibus sunt extinctæ. Præcipui in his Caii Marcelli fuerunt, pater et filius. Sed alterum in Pelignis, alterum in Bruttiis, M. Bibulus, Q. Cicero prætores oppresserunt. De his motibus L. Vettii equitis Romani indicio fuerat cognitum : quod ab initio salutare, mox vaAtt. II. 24. rie corruptum, magnas et ipsum in civitate turbas excitavit. Multi enim affines conjurationi protracti sunt, parSall. in Cic. timque morte, alii pecunia condemnati. Quod tempus ab inimicis Ciceroni postea objectum est, quasi 'domi suæ judicia legis Plautiæ exercuisset cum uxore TerenPlut. Cic. tia' cujus alioquin id erat ingenium, ut cupide se publicis negotiis ingereret. Sed Vettius cum tabulam senatui exhibuisset, qua socios Catilinæ dicebat contineri, ex intervallo eam repetiit, plures ascripturus. Enimvero patres hoc anceps et fraudibus opportunum rati, tabulam, ne forte etiam nomina quorundam expungeret, non reddiderunt: ipsum, si quos præterea indicaturus esset, voce jusserunt edere. Sic ille, pudore et metu perfusus, pauca addidit nomina.

c. 36.

Dio.

Sueton.

11. Sed apud Novium Nigrum quæstorem ab eodem Cæs. c. 17. Vettio C. Cæsar erat compellatus : quem etiam Q. Curius, cui primo Catilinariæ conjurationis indici decreta præmia erant, in senatu nominaverat. Id vero intolerabile Cæsari visum. Idcirco Ciceronem in senatu testatus,

d Galliam cis Alpes] Hæc pro- Quæ quoniam plura sunt, quam vinciarum ordinatio fuse expo- ut ea marginis angustiæ facile nitur in Pighii Annalibus, alla- capere possint, ad solum Pigtis vetustorum scriptorum, ac hium remisimus. Crev. maxime Ciceronis, testimoniis.

« IndietroContinua »