Immagini della pagina
PDF
ePub

Cœl. c. 24.

Dom.c. 13.

et 14.

Cic. pro qui fortissime proposito Clodii restiterat, morte subductus erat, tam opportune et velociter, ut scelus uxoris, quæ fratri et in aliis nimis dicebatur esse morigera, plerique suspicarentur. Tum vero, agente Cæsare, inventus est Cic. pro P. Fonteius quidam ex plebe Romana, qui lege Curiata Clodium adoptaret, statimque emitteret manu: quod per se evidens erat elusarum legum commentum, et sanequam rationi et juri repugnans, quod major natu Clodius a minori adoptabatur. Exhinc multa injecta sunt in rempubSext. c. 7. licam, et integerrimos quosque custodes ejus fulmina, paPlut.Cæs. tefacto ad tribunatum aditu, quem mox petiit Clodius; et designatus est.

Cic.

et Cic.

pro

Appian.
Cic. ad

Cic. pro

107. Petierat et M. Laterensis egregius adolescens. Att. II. 18. Sed quia lex de agro Campano execrationem habebat in coitione candidatorum,'' si mentionem fecerint, quo aliter ager possideatur, atque ex legibus Juliis,' petere destitit, ne juraret. Post Antonii damnationem reus ex Asia L. Flac. c. 38. Valerius Flaccus ab eodem Cicerone apud T. Vettium Macrob. felicius est defensus, et opportunitate joci cujusdam absoSat. II. 1. lutus. Eodem quoque patrono bis hoc anno judicum sufFlac. c. 39. fragiis liberatus est A. Minucius Thermus. Inito deinde tribunatu P. Clodius M. Bibulum verba facere in depo

Id. ib. c.34.

Cic. pro

Dio.

nendo magistratu incipientem prohibuit, et solenni jurejurando jussit esse contentum.

Plin.11.67. 108. Eodem anno Q. Metello Celeri," cum in Galliam et Pomp. proconsule profectus esset, rex Suevorum Ariovistus hoMela, 11.5. mines quosdam ex India dono dedit, qui cum e patria commercii causa navigarent, tempestatibus erant in GerAppian. maniam abrepti. Marcius Philippus, qui Syriam ex Syriac. prætura obtinebat, cum Arabum prædonibus, provinciam

In coitione candidatorum] Explodit hanc scripturam Grævius in nota ad hunc Ciceronis locum; et ex uno codice edidit in concione candidatorum. Nempe ille vult intelligi concionem in qua profitebantur candidati apud populum, se petituros esse hunc vel illum magistratum. In illa ipsa concione, antequam

admitterentur in eorum numerum quibus petere liceret magistratum, cogebantur jurare se nihil novaturos circa illam Campani agri divisionem, quam Cæsar instituerat in suo consulatu. Crev.

m Q. Metello Celeri] Cujus mors supra, c. 106. per anticipationem memorata est. Crev.

incursantibus, parum prospere bellum gessit : alioquin etiam haud optima fama agendo, ut clarissima C. Octa- Cic. ad Q. vius, qui Macedoniæ non minore justitia, quam fortitu- Fratr. 1. 2. dine præerat. Atque is Bessis, ferocissimis Thracum, Aug. c. 3. magno prælio fusis, imperator appellatus est.

6

Sueton.

Vell. 11.59.

Pis. c. 9.

Dio. Cic.

109. At Clodius, omni ad opprimendum Ciceronem Marmor. intento nisu, favorem sibi ordinum prius parandum roga- Plut. Cic. ap. Pigh. tione ratus, annonariam legem, itemque aliam de instau- Dio. randis collegiis tulit, triduo postquam L. Calpurnius L. Cic. in F. L. N. Piso Cæsoninus, A. Gabinius A. F. consulatum et ibi Asc. inissent.* Erant hæc summe popularia. Nam frumentum populo, quod antea semissibus et trientibus in singulos modios dabatur, gratuitum fiebat: et collegia non tantum quæ senatus sustulerat, restituebantur; sed multa præterea, quæ nunquam fuerant, ex fæce plebis constituebantur. Ut autem senatu placato uteretur (nam con- Cic. passules, Pisoni Macedonia, Gabinio Syria, datis provinciis, sim in Orat. emerat) tulit, ne quem censores in senatu legendo præ- passim. terirent, neve notarent, nisi qui apud eos accusatus, et Asc. in Pis. utriusque censoris sententia damnatus esset.' Ne autem cum plebe acturo de cœlo servantium obnuntiatio noceret, unam maximam perniciosarum legum remoram, Fusiam et Æliam leges, quæ erant de auspiciis latæ, abrogavit ; cauto, ne quis magistratus, per eos dies quibus tribunus plebis cum populo ageret, de cœlo servaret.' Nam antiquitus obtinuerat, ut, cum 20 plurimum auguriis ominibus- Dio. que Romani tribuerent, infinita haberent singulis negotiis, ut putabant, significantia eventum. Sed augurium de cœlo præcipuum habebatur, idque semel captum in totam. eam diem et ad omnia negotia valebat. Eadem rogatione Cic. post Clodii comprehensum, ut omnibus fastis diebus legem et de Har.

[ocr errors]

20 Quam pro cum legebatur ante Crev.

n C. Octavius] Augusti pater. Ei suum prænomen hoc loco restituimus, cum male ederetur Q. Octavius. Crev.

A. U. C. 694. A. C. 58.

• Fusiam et Æliam leges] De harum legum, quas sæpissime appellat Cicero, vi ac sensu latissime disserit Manutius libro de Legibus Romanis. Crev.

red. in Sen.

Resp. et pro Domo, &c.

Dio.

Cic. in

Pis. c. 4. et ibi Ascon.

Dio.

Cic. ad

Sext. c. 7.

I

ferre liceret,' etiam intercessione sublata: ne quid divini humanive juris morari præcipitem hominis furorem posset.

[ocr errors]

110. Nec fallebat Ciceronem adversus se omnes istas machinas comparari; quapropter L. Mummium Quadratum tribunum plebis invenit, qui Clodianis actionibus omnibus intercederet. Hic et Kalendis Januariis, cum in id tempus Compitalitiorum dies incidisset, Sex. Clodium, operarum Clodianarum ducem, prohibere tentaverat, ne ludos faceret : et P. Clodio se adversarium ubique intendebat.

111. Idcirco Clodius, et qui occulte in perniciem CiceVell. 11. 54. ronis conspiraverant, Pompeius atque Cæsar, dolum inAtt. II. 19. struunt. Pompeius, cui Cicero fidem habebat, ⚫ Clodium et 20. et pro a se, uti ne in tribunatu contra Ciceronem faciat quicquam, omni cautione, fœdere, execratione devinctum,' confirmat; præterea præclare atque magnifice omnia pollicetur. His uti color constaret, ipse jam Clodius remisDio. Plut. sius leniusque incessere Ciceronem: magis incusare Terentiam; sæpe desiderium instaurandæ gratiæ profiteri. Ita decepto Cicerone, et quiescente Mummio, leges istæ perferuntur.

Cic.

Dio. Plut.
Vell.

Dio.

112. Continuo promulgatur, uti aqua ignique interdiLiv. Epit. ceretur eis qui civem indemnatum occiderent, occidissent.' Hoc crimine, si crimen esset, totus senatus tenebatur: sed Cicero solum se aut primum peti gnarus, qui Lentulum ceterosque Catilinariæ conjurationis antesignanos de sententia senatus supplicio affecerat, priusquam cum eo nominatim agi cœptum esset, vestitu mutato, populum rogare cœpit: quod consilium, sejuncta causa sua, perniciosum fuisse postea ipse agnovit.

Plut.
Appian.
Cic. ad

Att. 11. 15.

Plut.

113. Mutavit cum eo vestem omnis pæne Romanorum equitum multitudo: nec minus viginti millia juvenum,

1 Liberet edd. ante Crev.

P L. Mummium] Hic tribunus vocatur Ninnius a Dione. Sed et in Ciceronis ipsius vel accura

tissimis editionibus, modo Mummius, modo Ninnius legitur. Crev.

red, ad

Plut. Cic.

promisso capillo, cum eo circumibant rogabantque, P. Cic. post Crasso M. F. auctore ac duce. Sed omnibus viis qua Quir. c. 3. incederet, Clodius cum ingenti perditorum hominum ag- Plut. Cras. mine occurrebat, perculso insultantium, lapidesque et cœ- Appian. num in eum jactantium. Senatus quoque vestem mutare populum, velut in publico luctu,' jubebat: sed consules refragabantur, et cum armatis curiam obsidens Clodius. Sic quoque erupit magna pars patrum, scissis vestibus, invidiam adversariis cum clamore cientes.

Att. 11. 18.

114. At ubi ne ista quidem tam lamentabilis facies ad movendum aut misericordiam' plebis, aut pudorem, satis efficax fuit; cedendumque Urbe Ciceroni, aut pugnandum armis apparuit: tum Cicero, crescente anxietate, inten- Dio. tius etiam rogabat primores civitatis, noctu atque interdiu circumiens domos. Sed ceteris plus voluntatis quam potentiæ aderat Crassus palam oppugnabat eum: Pom- Plut. Dio. peius atque Cæsar scelestius tegebant odia quam fovebant, certique illum perdere, quo magis illicerent in fraudem, quanquam ipsi unanimes, discordia consilia dabant. Cæsar secum ire jubebat in Gallias, legatione oblata, sic Cic. ad honeste declinaturum pericula. Pompeius id quidem et 19. magnopere dissuadebat, fugam appellando, neque consi- Plut. Dio. lium aliunde quam ab inimico animo profectum subinnuens. 'Quin ille pro se atque senatu fortiter propugnaret. Nec suum ei, nec ceterorum bonorum auxilia defutura, quibus haud ægre superaturus Clodium esset.' Accessit haud invitus huic sententiæ Cicero, semper in Pompeium pronior. Præterea opes ejus, quibus supra omnes emine- Flor, 1v. 2. bat, intuitus, per hunc maxime retineri Clodium posse Dio. putabat, qui affinis ei per Muciam, et sub ejus imperio diu in exercitu fuerat. Consules autem, Gabinium quidem, Cic. ad totum noverat esse Pompeii; Pisonem non inhumanum, et propter affinitatem sui studiosum rebatur.

Fam. v. 2.

Dio.

Fratr. 1. 2.

115. Ergo, resumta fiducia, se parabat ad pugnam, mul- _Cic. ad Q torum adjutus insignibus studiis. Nam per ea tempora ad Att. et equites Romani frequentes in Capitolio congressi, depre- in Pis. 5. catores ad consules et senatum cum alios ex suo ordine, et pro Sext. tum principes civitatis Q. Hortensium, C. Curionem, mi

c. 11. Dio.

Cic. in Pis. c. 8.

Dio.

Cic. in

Pis. c. 27. et pro Sext.

c. 12. et pro Mil. c. 14. Dio.

Plut. Cic.

Cic. in

Pis. c. 31,

Plut.

Cic. in

Pis. Dio.

serunt. L. Mummius tribunus plebis, præter alia quæ studiose pro Cicerone factitaverat, etiam plebem ad vestem mutandam est adhortatus: quod senatores itidem plerique fecerunt, donec edicto consulum ad vestitum redire compulsi sunt. Major enim adversariorum potentia fuit: et, intercessione sublata, parum L. Mummii valebat auctoritas et equites per Gabinium consulem aditu curiæ sunt prohibiti: Lucius etiam Ælius Lamia, quod vehementius institerat, relegatus: Hortensius et Curio, ad populi concionem a Clodio rapti, per homines ad id præparatos contumelias et verbera, susceptæ legationis præmium, retulerunt.

116. Igitur, rebus ad extrema deductis, Cicero ipse, aut per amicos Pompeio supplicabat. Ille, quo pudorem improbe deserti amici saltem absentia tegeret, in Albano degebat. Eo primum Ciceronis gener C. Piso, deinde ipse quoque Cicero venit; cum ille hominis ante amicissimi, et qui pro se multas contentiones suscepisset, vultum non sustinens, ne in conspectum veniret, per alias fores se subduxit. Postremo accesserunt ad eum L. Lentulus tum prætor, Q. Fabius Sanga, et ex consularibus L. Torquatus, M. Lucullus. Sed remissi sunt ad consules, negante Pompeio, 'se, nisi relatum ea de re, senatusqueconsultum factum esset, arma capturum.' Itur ad consules, quorum non erat ignota Pompeio sententia. Gabinius duriter respondet: lenius in speciem, sed eodem animo L. Piso, nihil opus esse contentione: posse iterum a Cicerone servari rempublicam, si cedat. Ni faxit, infinitam cædem, et ipsi inevitabile periculum fore.'

[ocr errors]

117. Jam dies a Clodio perferendæ legi dicta aderat, et concio, quo Cæsar, qui jam paludatus profectus ex Urbe fuerat, interesset, extra pomœria habebatur. Ibi producti ad populum consules, et interrogati, quid de lege sentirent;' Piso respondit, nunquam sibi placuisse crudelitatem: Gabinius non Ciceronem modo, sed etiam Cic. post equites ac senatum incusavit. Cæsar deinde jussus dicere, red, in Sen. Lentulum, Cethegumque, et ceteros jure necatos videri' negavit: neque obscurum cuiquam esse, quid de ea causa

Cic. in

Pis. c. Dio.

c. 5.

Dio.

6.

[ocr errors]
« IndietroContinua »