Cic. de num: ‘jam omen atque initium adesse calamitatis, quæ devotum caput certa atque inevitabilis maneret.' Nam et Div. 11.40. fortuita in præsagium trahebantur; quod, imponente ex ercitum Crasso, quidam in portu caricas Cauno advectas Plin.xv.19. vendens 5 Cauneas proclamaverat : quasi disertis verbis monente Crassum solicito numine, 'caveret ire.' Dio. et de Prov. Cons. 36. Causam festinandi haud postremam A. Gabinii præbuerat insolentia, qui legato Crassi tradere exercitum, Cic. in Pis. quantumvis finito imperii tempore, spreverat. In biennium ille Syriam in consulatu, L. Piso collega Macedoniam lege Clodia acceperant: eratque in ordinandis provinciis decretum, ut successores utrique mitterentur. Et Piso quidem jam decesserat, redieratque in Urbem: Gabinius ultra tempus retinebat imperium eadem improbitate, qua ultra præfinitum legibus modum exercuerat. Dio. Joseph. Ant, xiv. 11. et de B. Jud. 1. 6. c. 3. Joseph. 37. Erat tum latrociniis infesta Syria: sed plus a proconsule patiebatur injuriarum, qui non aliam ob causam infestius videbatur prædones persequi, quam ne qua pars spoliorum ab aliis interciperetur. Elapsus e custodia, Romaque profugus Aristobulus, qui apud Judæos regnaverat, cum Antigono filio redierat in Palæstinam, et confluentibus ad eum quibus præsentia parum placebant, Alexandrium nuper a Romanis dirutum instaurare cœpePlut. Ant, rat. Gabinius, his auditis, partem equitatus Antonio præfecto misit, Sisenna et Servilio cum cohortibus subsequi jussis. Horum metu Aristobulus Machæruntem versus instituit cedere; octo millium agmen trahens, quod aliam inermium turbam, plus in ea impedimenti, quam auxilii, fore ratus, dimiserat. Sed Romani priusquam ad castellum pervenire posset assecuti, manus conserere coactum verterunt in fugam. Cum ad millia quinque cecidissent, Aristobulus cum mille admodum viris per objectam hostium aciem eruptione facta, Machæruntem; reliqui in collem quendam perfugerunt. Castellum biduo Dio. Plut. expugnatum : Aristobulus cum filio captus, ad Gabinium, Joseph. et ab hoc Romam remissus est. Senatus Aristobulum in 5 Verba intermedia Cauno adrectas, cum antea desiderentur, ex Cic. add. Crev. 6 Ita pro turmam ex Joseph. reposuit Crev. vincula dedit: filios dimisit, quia Gabinius ita cum matre eorum pepigisse scripserat, cum se et quæ tenebat in fidem Romanam dederet. Parthic. et Syriac. 38. Judæis ad hunc fere modum pacatis, expeditionem Appian. Gabinius in Arabas Nabatæos adornabat. Hi enim toto illo biennio, quo L. Marcius Philippus primum, deinde Cn. Lentulus Marcellinus, prætorio imperio rexerant Syriam, vicina incursantes, colorem P. Clodio præbuerant, ut consularem cum Macedonia provinciam Syriam face- Cic. pasret, et illam L. Pisoni, hanc A. Gabinio, præmium proditi Ciceronis, cum exercitu et pecunia daret. sim in Orat. 39. Forte per idem tempus Arsacidarum domus, discordiis atque parricidiis vexata, haud longo intervallo duo reges, Phraatem atque Mithridatem, amiserat. Phraates Dio. scelere filiorum interfectus erat: nec ipsis inter se plus pietatis et concordiæ. Orodes, qui patri successerat, Mi- Appian. thridatem Media, quam ille tenebat, expulit. Mithrida- Parth. et Syriac. tes cum Orsane nobilissimo Parthorum ad Gabinium pro- Joseph. fectus, venalem ducem muneribus et pollicitationibus magnis induxit, ut, omissis Arabibus, in Parthos arma Appian. converteret. C Pis. c. 21. 40. Jam ad Euphratem Gabinius cum exercitu venerat, Joseph. Ptolemæus occurrit, literas a Pompeio afferens. Dio. Gabinius et litteris movebatur, quod auctore Pompeio faceret, impune facturum sperans; et, cum Ptolemæus Plut. Ant. talentorum decem millia promitteret, magnitudine merCic. pro Rabir. cedis. Sed quia provinciæ finibus egredi, bellumque in- Post, c. 8. jussu populi gerere legibus vetabatur, magnaque asseve- Cic. in ratione nuper ex Sibyllinis libris erat decretum, 'ne ex- et Dio. ercitus in Ægyptum duceretur,' trepidabat. Re in consilio proposita, cum plerique tutiora suaderent, M. Anto- Plut. nius auctor suscipiendæ expeditionis fuit; juvenili audacia, et quod Ptolemæo cupiebat gratificari. Gabinius igitur, negotio ita decreto, majoris prædæ spem secutus, cum et ipsi et militibus multa statim dilargiretur Ægyp- Appian. tius, plura promitteret; rebus Mithridatis insuper habitis, in Ægyptum properavit, dum adhuc idoneo defensore reg num careret. • Talentorum decem millia] Marcas argenti nostrates 937500. Crev. Dio. Supra, CIV. 74. Porph. ap. Euseb. p. 227. Strabo, et XII. p. 558. 41. Nam, occiso Cybiosacte, cum Alexandrini maritum reginæ suæ Philippum Grypi et Tryphænæ filium e Syria evocassent; deinde Archelaum, filium Archelai, sed qui se Mithridate ferebat genitum: Gabinius quid XVII.p.796. ageretur suspicatus, Philippum ire prohibuerat; Archelaum, expeditionis Parthicæ comitem, in custodiam dedePorph. Dio. rat. Sed ille paulo post elapsus, ignaro Gabinio, an disStrabo, simulante conscientiam, incertum nisi quod hominis mores fidem astruunt tradentibus, metu ne pauciora Ptolemæus daret, si citra negotium esset restitutus, simul acceptis ab Archelao magnis muneribus, Gabinium sponte passum ut in Ægyptum ille perveniret. XVII. 7 Joseph. 42. Archelao dimisso, Gabinius cum Judæis pecunias armaque et frumentum imperasset, per eorum regionem Heg.1.21. ad Pelusium et Ægypti claustra processit. Magno illi Joseph. tum usui Antipater fuisse traditur, Herodis pater, cum ad cetera pleraque strenuus administer, tum ad aperiendas itineris difficultates unicus. Cum enim haud minus viaPlut. Ant. rum impedita, quam belli adversa timerentur, (quippe per altum sabulum et sitientes arenas, sub quibus crebri serpentes occultabantur, Serbonitis circumeunda palus erat, Typhonis formidata nomine, cujus esse spiramenta dicebantur) Antipater Judæos Ægyptiorum milites auctoritate sua permovit, ut aditus quos custodiebant, seque ipsos Dio. Plut. traderent Romanis. Ita, nemine arma opponente, M. Joseph. Dio. Plut. Dio. Antonius, qui præmissus cum equitatu fuerat, non modo occupavit angustias, sed etiam Pelusium, amplam urbem præsidioque munitam, recepit. Ea res saluti fuit Pelusiotis, quibus et Romani pepercerunt, et cum sævire. Ptolemæus vellet, non est ab Antonio situs. 43. At postquam Gabinius supervenit, rebus Pelusii constitutis, bipartito exercitu Alexandriam petentibus Ægyptii occurrerunt. Acriter aliquamdiu certatum est : mox quia M. Antonius necopinato terga hostium invaserat, victoria penes Romanos fuit. Crebra deinde et magna certamina variis commissa locis: donec duobus magnis præliis, quorum alterum in flumine classibus depugnatum est, Alexandrinorum temeritas comprimeretur. Ante Crev. præpositum invenitur 74 Antipater verbum sed. Erat enim id ei populo ingenium, ut projectus ad audendum, seditionibus continuis ad vilitatem corporis, et spernenda pericula exercitus, nihil non promtissime susciperet: idem mutabilis et laboris moræque impatiens, ubi primus impetus deferbuisset, qualibet conditione redimebat tam contemtam antea pacem. Narrant eductas ex urbe co- Val. Max. pias, cum vallo et fossa cingere castra juberentur, succla- Ix.1.6.ext. masse universas, ut id opus pecunia publica locaretur. Igitur et Alexandriam Gabinius, et totum Ægypti reg- Cic. in num paucis mensibus cepit, cum magnam eorum homi- Pis. c. 21. Appian. num multitudinem cum Archelao rege occidisset. Corpus Liv. Epit. tamen Archelai requisitum ab Antonio propter jus hos- Josephi. pitii, et regio sumtu funeratum est. Dio. Strab. XII. p. 558. 44. Libet Alexandrinæ temeritatis, cum fœda super- Diod. I. p. stitione conjunctæ, documentum hoc tempore editum in 53. re haud satis per se memorabili, exponere. Nondum erat certum, quo animo accepturus ista populus Romanus esset, nec ab senatu amicus adhuc appellatus Ptolemæus erat,a cum a Gabiniano milite forte felis occisa immensam populi turbam concivit. Nihil tum erat Ptolemæo, atque ipsis etiam Alexandrinis antiquius, quam ne quis Romanus offenderetur; et animal non voluntate militis, sed casu interfectum esse constabat. Attamen neque Romanorum terror, neque hospitii necessitudo, ne missi quidem a solicito rege magistratus compescere populum potuerunt, quominus a furentibus miser discerperetur. Strabo, 45. Porro Ptolemæus, recuperato regno, ante omnia Dio. filiam Berenicen, deinde splendidissimum quemque sup- XVII.p.796. plicio affecit: multos per iram et odium; plerosque divi- Porph. ap. Euseb. p. tiarum causa, quibus ad mercedem Gabinio præstandam indigebat. Interea Judæus Alexander, recuperato per Dio. vim principatu, Romanis quotquot adipisci potuerat oc- Joseph. ₫ Nec ab senatu amicus adhuc appellatus Ptolemæus erat] Ita Diodorus. Sed Ptolemæus socius et amicus populi Romani appellatus erat, consule Cæsare: supra civ. 41. Unde sequitur ad anteriora tempora pertinere exemplum hoc furiosæ Ægyptiorum superstitionis. Nec vero Delph. et Var. Clas. Diodorus aut a Gabiniano milite, Livius. 226. 14 2 Dio. Joseph. Dio. Cic. in Dio et cisis reliquos in monte Garizeno obsidebat. Nec obviam ire Sisenna poterat, cui admodum adolescenti Syriam pater Gabinius commiserat, nec usum rerum, nec auctoritatem rebus tantis parem habenti. Idcirco Gabinius raptim ex Ægypto reductis copiis, Alexandrum triginta millibus hominum stipatum offendit; quanquam præmissus ad populares Antipater, haud paucos a defectione retraxisset. Ad Itabyrium montem ingenti prælio concursum est: decem millia Judæorum cæsa. 46. Gabinium, rebus Hierosolymitanis ex Antipatri voluntate constitutis, ne victoriam consummaret, Arabicum bellum avertit. Id quoque feliciter ab eo gestum est, fusis prælio Nabatæis; neque confectum, quod jam Crassus aderat, provinciam et exercitum a Gabinio accepturus. Cupiebat et Parthos exules: sed illos sive pecunia accepta, sive Crasso invidens, clam dimisit Gabinius, fuga subductos ementitus. 47. Restituto hunc ad modum Ptolemæo, cum Romam rem fama pertulisset, quod Gabinius ad senatum scribere metuebat; indignatio dolorque civitatis in immensum exarsit. Spretæ haud dubie religiones, neglectæ leges, conculcata senatus, conculcata populi Romani auctoritas Pis. c. 21. erat: eaque provinciæ etiam et equitum Romanorum querelis aggravabantur. Syri spoliatos se a latronibus, spoliatos a proconsule; publicani jus sibi non dictum, pactiones rescissas, vectigales multos liberatos, iisque rebus rationes suas remque familiarem afflictam eversamque esse, quiritabantur. Gabinius enim, ut Judæis atque Syris se venditaret, a quibus multas accipiebat pecunias, ita se durum publicanis præbuerat, ut, quo in oppido ipse esset, aut quo veniret, ibi publicanum, aut publicani servum esse non pateretur. Inter fremitus plurimorum judicia et poenas legum poscentium, Ciceronis maxime tonitrua audiebantur. Is in rempublicam studio, adversus inimicum ira, cum nihil eorum quæ ad irritandos animos pertinebant intactum omitteret, præcipue institit, ' ut Sibyllini libri denuo inspicerentur, et ex iis carmen de regis Alexandrini restitutione rursum ederetur.' Adjunctum enim ibi sperabat aliquid de pœna spretæ religionis esse. Dio. |