Dio.

liore denuo fortuna depugnasset; ob nimiam multitudi-
Cic, de nem hostium (quod iis temporibus Hispania gentium om-
Har
. Resp. nium longe populosissima erat) satis deinceps habuit, si se

et exercitum præstare salvum posset. Hæc in Urbe au-
dita fuerant, cum nondum ornatæ provinciæ essent; mo-
veruntque senatum, ut Hispanias alteri consulum provin-
ciam lubentius decerneret, Pompeioque sortem illam ob-
venise lætaretur. His ferme rebus domi forisque circum-
actus annus est, quo Cn. Pompeius, M. Crassus consules
iterum fuerunt.

62. Sequens deinde, L. Domitio Cn. F. Ahenobarbo,
Ap. Claudio Ap. F. Pulchro Crasso consulibus, magnas
dissensiones in republica, magnas exercituum strages in
provinciis tulit.* In Urbe propter Gabinium, a quo con-
tra religiones reductus in regnum Ptolemæus fuerat, acri-
bus animis inter principes certabatur. Et Gabinii causam
Cn. Magnus hactenus utcumque sustinuerat : tum autem
duorum consulum inimicis accedente auctoritate, cæpit
labascere. Domitius semper adversus Pompeianæ fac-
tioni fuerat : Appium antea non alienum studia plebis
mutabant, et spes lucri ; accumulaturo mercedem patro-
cinii Gabinio, si prius in magnam adductus trepidationem

fuisset. Cæs, de B.

63. At Cæsar, obsides a Britannis missos non esse Gall, v.

causatus, ceterum insulæ si posset domandæ cupidus, et Dio, xl.

quolibet prætextu morem gesturus cupiditati, per hyemem
magnam navium multitudinem opera legatorum, quos
hybernis præposuerat, effici jussit : forma præscripta,
quam judicabat esse ad illius maris naturam consueta
commodiorem. Ipse, Pirustarum compressa natione,
Illyricum incursantium, et deinde in Galliis concitore
Trevirorum Indutiomaro, cum legionibus ad portum Itium

pervenit, inde, simul patiens navium oceanus foret, iterum Cellar.

in Britanniam trajecturus. Itium plerique fuisse putant, Geogr. Ant. ubi nunc Caletum est maritimum oppidum : sed hæc auc1. 11. c. 3.

toritate Ptolemæi refellitur opinio. Propius fidem est
juxta Bononiam quærendum huic nomini locum esse.

Cæs.

64. Dum ibi ventum expectat Cæsar, Dumnorix Æduo- Cæs.
rum princeps, qui cum equitibus suis ad Cæsarem venerat,
cum impetrare nequivisset ut in Gallia relinqueretur, in-
vito Cæsare, domum cæpit discedere. Cæsar motum
Galliarum veritus, postpositis rebus omnibus, mittit qui
Dumnorigem retrahant: ab his repugnans interficitur;
Ædui equites ad Cæsarem omnes revertuntur. Ceteris
hoc ad parendi necessitatem exemplum est.

65. Igitur legionibus quinque, duobus equitum Gallo-
rum millibus assumtis, eodem loco ubi nuper appulerat,
per summum otium exponit suos : quod multitudine na-
vium Britanni perterriti (nam ad mille navigia habebat)
prohibere exscensionem non audebant. Cæsar, cognito
per captivos, quo se recepisset hostis, quanquam munitis
locis se tenentem profligavit; fugientem propter locorum
ignorantiam insequi supersedit. Postridie, tripartito ag-
mine profectus in expeditionem, naves suas ea nocte tem-
pestatibus vehementer afflictas esse cognoscit. Hoc nuntio
revocatus ad classem, in reficiendis subducendisque navi-
bus, castrisque sic communiendis ut eadem munitione
naves quoque defenderentur, decem ferme dies consumsit.

66. Interea temporis Britanni, sociis passim evocatis,
majores contraxerunt copias, summæque rerum Cassivel-
launum præfecerunt, cujus inter regulos præcipua virtus
ac potentia erat. Cum his crebra prælia facta, nullo ad
summam belli profectu. Britannorum tamen exercitus,
revocantibus auxilia sua civitatibus, disparuit; quæren-
dumque Cæsari bellum fuit. Idcirco ad flumen Tamesin,
ubi Cassivellauni fines erant, exercitus ductus est.

67. Trans amnem hostium magnæ copiæ consederant,
munita præacutis sudibus ripa, et aliis in ipso alveo ita
defixis, ut aqua tegerentur. Sed, perruptis obstantibus
omnibus, virtus Romana patefecit viam : tanto ardore mi-
litum, ut licet solis capitibus extarent, tamen nec flumine,
nec sudibus, nec telis hostium terreri aut retardari possent.
Fertur et alia, nec absurda fabula, perculsos aspectu
elephanti Britannos equosque eorum fugisse : quod bel. Polyæn.
luam unam secum transportaverit Cæsar, eamque in flu- Strat. vir.
mine constituerit, armatis e turri, quam dorso elephantus

5074

LIBRI CV. SUPPLEMENTUM.

Cæs. portabat, tela spargentibus. Cassivellaunus adverso præ

lio, deinde Trinobantium defectione territus, quos statim
Cenimani, Segontiaci, aliæque nonnullæ nationes imitatæ

sunt, copia pugnandi minime facta, in oppida sua se receStrabo, iv. pit. Oppida Britanni tum vocabant, cum sylvas impeCæs. ditas vallo atque fossa munivissent. Ibi, dejectis arbori

bus, tuguria sibi et pecori stabula ponebant ad usum
exigui temporis. Interea quatuor ex Cantio reguli, Cas.
sivellauni nuntiis exciti, castra Cæsaris navalia de impro-
viso adoriuntur. His strenue occursum a Romanis qui
ibi præerant, subitaque eruptione magna cum clade re-
jectus hostis : dux quoque nobilis Lugotorix captus est.

68. Hæc tot adversa (nam et munitissimum interea
oppidum amiserat) perpulerunt Cassivellaunum, ut per
Comium Atrebatem legatos ad Cæsarem de pace mitteret.

Cæsar, qui propter repentinos Galliæ motus in continenti Tac. Agric. hyemare constituerat, magna hostium multitudine inter

fecta, parte aliqua insulæ, qua littus attingit, accepta in
Strabo.
Cæs.

deditionem, satis pensatum expeditionis laborem ratus,
haud gravatim pacem dedit; obsidibus imperatis, adjec-
toque, ne quid Cassivellaunus Trinobantibus noceret.
Præsidium imponi feris gentibus, et oceano divulsis, me-

tus amittendorum militum prohibuit: tributa, si non esStrabo.

sent, per quos exigerentur, jubere vanum erat. Igitur his

abstinere Casar maluit, modico vectigali contentus, cum
Dio. Plut. et merces minime pretiosæ essent, quæ inter Gallos ac
Diod. v.21.
Cæs. Strab. Britannos permutabantur,

c. 13.

1. Rerum ita gestarum gloria, et perpetua indulgentia
fortunæ namque tot navigationibus, nullam omnino na-
vem quæ milites portaret, amiserat) exultantem Cæsaris Cæs.de B.

Gall. I. v.
animum luctu repleverunt urbanæ literæ, nuntiato Juliæ Plut. Cæs.
obitu, quam Pompeio Magno collocaverat. Obierat ex et Pomp.
partu: moxque duplicatus est dolor, decedente puella,
quam enixa fuerat.

2. Corpus matronæ cum in foro propositum esset, post Dio, funebrem laudationem rapuit populus, et in campo Martio xxxix. sepelivit, tribunis incitantibus, qui ad hoc ab amicis Cæ- Plutet saris atque Pompeii conducti fuerant, aut sponte cap- Dio. tabant hac adulatione præpotentium virorum gratiam. L. Domitius reclamabat, in locum sacrum inferri mortuum nefas esse' dictitans : neque tamen ratio valuit apud occupatos affectibus ; et consulis auctoritatem pro nihilo haberi translatitium erat. Sed prudentiores, et quibus Plut. aliqua publicæ aut etiam suæ rei cura erat, gravis incessit Appian, metus, fore, ut hoc inter duos sublato concordiæ pignore, Vell. 11.47.

Lucan. a.

111.
• Tribunis incitantibus] De tri- esse Juliæ corpus, et in Campo
bunis hoc loco silet Dio. Plu- sepultum memorat. Itaqne bic
tarchus, invitis tribunis, Blộ Tôv. paulum hallucinatus est, præter
Smudpxwv, a multitudine raptam morem, Freinshemius. Creo.

Postea quoque

Val. Mas, ambitio æmulorum civilibus armis collidatur. Nec frau-
iv. 6,

dandus virtutis et gravitatis suæ laude Cæsar, qui intra
Senec.
Consol. ad tertium diem, quam hæc nuntiata erant, ad imperatoria
Marc.c. 14. munia rediit.
Dio.

3. Inter hæc A. Gabinii causa vario et pudendo judi-
ciorum eventu agitabatur. Ille periculi sui non ignarus,

cum magnam vim auri ad conciliandos sibi homines præCic. ad misisset, exeunte Septembri noctu introivit in Urbem ; Q. Fratr., paucosque post dies a C. Memmio tribuno plebis ad po

Val. Max. pulum acriter est accusatus. Cum damnaretur reus, Si-
VII. 1. senna Gabinii filius ad pedes Memmii procubuit, pro

patre deprecabundus. Eum Memmius truci vultu aver-
satus, aliquamdiu humi jacere sivit. Hæc species, et
quod excussus e manu adolescentis annulus visebatur,

ita mutavit animos, ut, approbantibus cunctis, a tribuno
Dio, etCic. plebis Lælio Gabinius dimitteretur.
· ad Q. Fratr, tanta in judicibus rogandis contentio Cn. Pompeii fuit,
UI. 3. et 4.
et ad Att. Cæsaris etiam' amicis enixe opitulantibus, ut a L. Len-
iv. 16.

tulo Flaminis filio apud C. Alfium prætorem majestatis
postulatus Gabinius, summo dedecore judicum absol-

veretur. Dio.

4. Permoleste rem eam populus tulit: adeo quidem concitatus, ut parum abfuerit, quin ipso in judicio discerperet reum, et inter diribendas tabellas judicibus ipsis mortem minaretur. Igitur, frustra obnitente Pompeio, Sibyllinum carmen denuo invulgari pervicerunt: et sub idem tempus fortuita res, sed velut ex compacto in illum temporum articulum veniens, tam valide commovit homines, ut licet nulla statuta in libris pæna fuerat, atro

cissimo supplicio Gabinius voluntate singulorum et seCic. ad Q. natus destinaretur. Forte sub eosdem dies Romæ et Fratr. 111.7. maxime Appia ad Martis mira proluvies, exundante

Tiberi fluvio, et usque ad piscinam publicam magna vis
Dio. aquæ fuit : oppletisque partibus inferioribus omnibus, ne

editiora quidem intentata fluctibus manserunt. Magna
ædificiorum strages secuta, quæ lateritia cum essent, vi

1 Eam pro etiam legebatur ante Crev.
2 Pridem edd. ante Crev.