Immagini della pagina
PDF
ePub

Cic. de

Har. Resp.

c. 9. Dio.

Cæs. de B. Gall, v. Dio, XL.

liore denuo fortuna depugnasset; ob nimiam multitudinem hostium (quod iis temporibus Hispania gentium omnium longe populosissima erat) satis deinceps habuit, si se et exercitum præstare salvum posset. Hæc in Urbe audita fuerant, cum nondum ornatæ provinciæ essent; moveruntque senatum, ut Hispanias alteri consulum provinciam lubentius decerneret, Pompeioque sortem illam obvenise lætaretur. His ferme rebus domi forisque circumactus annus est, quo Cn. Pompeius, M. Crassus consules iterum fuerunt.

62. Sequens deinde, L. Domitio Cn. F. Ahenobarbo, Ap. Claudio Ap. F. Pulchro Crasso consulibus, magnas dissensiones in republica, magnas exercituum strages in provinciis tulit.* In Urbe propter Gabinium, a quo contra religiones reductus in regnum Ptolemæus fuerat, acribus animis inter principes certabatur. Et Gabinii causam Cn. Magnus hactenus utcumque sustinuerat: tum autem duorum consulum inimicis accedente auctoritate, cœpit labascere. Domitius semper adversus Pompeianæ factioni fuerat: Appium antea non alienum studia plebis mutabant, et spes lucri; accumulaturo mercedem patrocinii Gabinio, si prius in magnam adductus trepidationem fuisset.

63. At Cæsar, obsides a Britannis missos non esse causatus, ceterum insulæ si posset domandæ cupidus, et Cæs. quolibet prætextu morem gesturus cupiditati, per hyemem

magnam navium multitudinem opera legatorum, quos hybernis præposuerat, effici jussit: forma præscripta, quam judicabat esse ad illius maris naturam consueta commodiorem. Ipse, Pirustarum compressa natione, Illyricum incursantium, et deinde in Galliis concitore Trevirorum Indutiomaro, cum legionibus ad portum Itium pervenit, inde, simul patiens navium oceanus foret, iterum in Britanniam trajecturus. Itium plerique fuisse putant, Geogr.Ant. ubi nunc Caletum est maritimum oppidum: sed hæc auctoritate Ptolemæi refellitur opinio. Propius fidem est juxta Bononiam quærendum huic nomini locum esse.

Cellar.

1. II. c. 3.

*A. U. C. 698. A. C. 54.

64. Dum ibi ventum expectat Cæsar, Dumnorix Æduo- Cæs.
rum princeps, qui cum equitibus suis ad Cæsarem venerat,
cum impetrare nequivisset ut in Gallia relinqueretur, in-
vito Cæsare, domum cœpit discedere.
Cæsar motum

Galliarum veritus, postpositis rebus omnibus, mittit qui
Dumnorigem retrahant: ab his repugnans interficitur;
Edui equites ad Cæsarem omnes revertuntur. Ceteris
hoc ad parendi necessitatem exemplum est.

65. Igitur legionibus quinque, duobus equitum Gallorum millibus assumtis, eodem loco ubi nuper appulerat, per summum otium exponit suos: quod multitudine navium Britanni perterriti (nam ad mille navigia habebat) prohibere exscensionem non audebant. Cæsar, cognito per captivos, quo se recepisset hostis, quanquam munitis locis se tenentem profligavit; fugientem propter locorum ignorantiam insequi supersedit. Postridie, tripartito agmine profectus in expeditionem, naves suas ea nocte tempestatibus vehementer afflictas esse cognoscit. Hoc nuntio revocatus ad classem, in reficiendis subducendisque navibus, castrisque sic communiendis ut eadem munitione naves quoque defenderentur, decem ferme dies consumsit.

66. Interea temporis Britanni, sociis passim evocatis, majores contraxerunt copias, summæque rerum Cassivellaunum præfecerunt, cujus inter regulos præcipua virtus ac potentia erat. Cum his crebra prælia facta, nullo ad summam belli profectu. Britannorum tamen exercitus, revocantibus auxilia sua civitatibus, disparuit; quærendumque Cæsari bellum fuit. Idcirco ad flumen Tamesin, ubi Cassivellauni fines erant, exercitus ductus est.

67. Trans amnem hostium magnæ copiæ consederant, munita præacutis sudibus ripa, et aliis in ipso alveo ita defixis, ut aqua tegerentur. Sed, perruptis obstantibus omnibus, virtus Romana patefecit viam : tanto ardore militum, ut licet solis capitibus extarent, tamen nec flumine, nec sudibus, nec telis hostium terreri aut retardari possent. Fertur et alia, nec absurda fabula, perculsos aspectu elephanti Britannos equosque eorum fugisse : quod bel- Polyan. luam unam secum transportaverit Cæsar, eamque in flu- Strat. vIII. mine constituerit, armatis e turri, quam dorso elephantus

5074

Cæs.

Cæs.

LIBRI CV. SUPPLEMENTUM.

portabat, tela spargentibus. Cassivellaunus adverso prælio, deinde Trinobantium defectione territus, quos statim Cenimani, Segontiaci, aliæque nonnullæ nationes imitatæ sunt, copia pugnandi minime facta, in oppida sua se receStrabo, Iv. pit. Oppida Britanni tum vocabant, cum sylvas impeditas vallo atque fossa munivissent. Ibi, dejectis arboribus, tuguria sibi et pecori stabula ponebant ad usum exigui temporis. Interea quatuor ex Cantio reguli, Cassivellauni nuntiis exciti, castra Cæsaris navalia de improviso adoriuntur. His strenue occursum a Romanis qui ibi præerant, subitaque eruptione magna cum clade rejectus hostis: dux quoque nobilis Lugotorix captus est.

Tac. Agric.

c. 13. Strabo. Cæs.

68. Hæc tot adversa (nam et munitissimum interea oppidum amiserat) perpulerunt Cassivellaunum, ut per Comium Atrebatem legatos ad Cæsarem de pace mitteret. Cæsar, qui propter repentinos Galliæ motus in continenti hyemare constituerat, magna hostium multitudine interfecta, parte aliqua insulæ, qua littus attingit, accepta in deditionem, satis pensatum expeditionis laborem ratus, haud gravatim pacem dedit; obsidibus imperatis, adjectoque, ne quid Cassivellaunus Trinobantibus noceret. Præsidium imponi feris gentibus, et oceano divulsis, metus amittendorum militum prohibuit: tributa, si non essent, per quos exigerentur, jubere vanum erat. Igitur his abstinere Cæsar maluit, modico vectigali contentus, cum Dio. Plut. et merces minime pretiosæ essent, quæ inter Gallos ac Cæs. Strab. Britannos permutabantur.

Strabo.

Diod. v.21.

SUPPLEMENTUM

LIBRI CVI.

HISTORIARUM

T. LIVII PATAVINI.

1. RERUM ita gestarum gloria, et perpetua indulgentia fortunæ (namque tot navigationibus, nullam omnino navem quæ milites portaret, amiserat) exultantem Cæsaris animum luctu repleverunt urbanæ literæ, nuntiato Julia obitu, quam Pompeio Magno collocaverat. Obierat ex partu: moxque duplicatus est dolor, decedente puella, quam enixa fuerat.

a

Cæs. de B.

Gall. I. v.

Plut. Cæs. et Pomp.

XXXIX.
Liv. Epit.
Plut. et

Dio.

2. Corpus matronæ cum in foro propositum esset, post Dio, funebrem laudationem rapuit populus, et in campo Martio sepelivit, tribunis incitantibus, qui ad hoc ab amicis Cæsaris atque Pompeii conducti fuerant, aut sponte captabant hac adulatione præpotentium virorum gratiam. L. Domitius reclamabat, in locum sacrum inferri mortuum nefas esse' dictitans: neque tamen ratio valuit apud occupatos affectibus; et consulis auctoritatem pro nihilo haberi translatitium erat. Sed prudentiores, et quibus Plut. aliqua publicæ aut etiam suæ rei cura erat, gravis incessit Appian. Civ. II. metus, fore, ut hoc inter duos sublato concordiæ pignore, Vell. 11. 47.

• Tribunis incitantibus] De tribunis hoc loco silet Dio. Plutarchus, invitis tribunis, Bią tv quáρxwv, a multitudine raptum

esse Juliæ corpus, et in Campo
sepultum memorat. Itaque hic
paulum hallucinatus est, præter
morem, Freinshemius. Crev.

Lucan. I. 111.

Val. Max. ambitio æmulorum civilibus armis collidatur. Nec frau-
Iv. 6.
dandus virtutis et gravitatis suæ laude Cæsar, qui intra
Senec.
Consol. ad tertium diem, quam hæc nuntiata erant, ad imperatoria
Marc.c. 14. munia rediit.

Dio.

Cic. ad Q. Fratr.

III. 1. et 2.

VIII. 1.

3. Inter hæc A. Gabinii causa vario et pudendo judiciorum eventu agitabatur. Ille periculi sui non ignarus, cum magnam vim auri ad conciliandos sibi homines præmisisset, exeunte Septembri noctu introivit in Urbem; paucosque post dies a C. Memmio tribuno plebis ad poVal. Max. pulum acriter est accusatus. Cum damnaretur reus, Sisenna Gabinii filius ad pedes Memmii procubuit, pro patre deprecabundus. Eum Memmius truci vultu aversatus, aliquamdiu humi jacere sivit. Hæc species, et quod excussus e manu adolescentis annulus visebatur, ita mutavit animos, ut, approbantibus cunctis, a tribuno Dio,etCic. plebis Lælio Gabinius dimitteretur. Postea quoque ad Q. Fratr. tanta in judicibus rogandis contentio Cn. Pompeii fuit, et ad Att. Cæsaris etiam amicis enixe opitulantibus, ut a L. Lentulo Flaminis filio apud C. Alfium prætorem majestatis postulatus Gabinius, summo dedecore judicum absol

III. 3. et 4.

IV. 16.

Dio.

veretur.

4. Permoleste rem eam populus tulit: adeo quidem concitatus, ut parum abfuerit, quin ipso in judicio discerperet reum, et inter diribendas tabellas judicibus ipsis mortem minaretur. Igitur, frustra obnitente Pompeio, Sibyllinum carmen denuo invulgari pervicerunt: et sub idem tempus fortuita res, sed velut ex compacto in illum temporum articulum veniens, tam valide commovit homines, ut licet nulla statuta in libris pœna fuerat, atrocissimo supplicio Gabinius voluntate singulorum et seCic. ad Q. natus destinaretur. Forte sub eosdem dies Romæ et Fratr.111.7. maxime Appia ad Martis mira proluvies, exundante Tiberi fluvio, et usque ad piscinam publicam magna vis aquæ fuit: oppletisque partibus inferioribus omnibus, ne editiora quidem intentata fluctibus manserunt. Magna ædificiorum strages secuta, quæ lateritia cum essent, vi

Dio.

1 Eam pro etiam legebatur ante Crev.

2 Pridem edd. ante Crev.

2

« IndietroContinua »