oris aurum liquefactum infuderunt Parthi cum exprobra-
tione avaritiæ, 'ut satiaret se tandem eo, quod infinitis
modis sitisset.' Erat enim appetentissimus pecuniæ, quan- Dio.

Cicero, quam tantas haberet opes, ut eum pro paupere miseraretur,

Paradox. 6. qui ex suis facultatibus exercitum alere non posset. Hic Vell. 11. 46. fuit opum et potentiæ tam laboriose ac nequiter comparatz Crasso terminus : cujus etiam interitus, tanquam remoto quem ambo respicerent, socios tyrannidis inter se Flor. Iv. 2. commisit, ut et hos velox pæna comprehenderet : et tres terrarum partes, Crassus in Asia, Pompeius in Africa, Cæsar in Europa interfecti, pro imperio, quod contra fas partiti fuerant, cadaveribus, et vix sepulcris, obtinerent. Sed neque Parthis impunita perfidia et crudelitas fuit. Surenam paulo post invidia gloriæ ejus Orodes interemit: Plut, Orodes, procedente tempore, a Phraate filio est sublatus.

Delph. et Var, Clus.

Livius.

15 B

1. Dum ad orientem hoc vulnus accipit respublica,

non minore in metu legiones erant, quæ per Gallias sub
Cæs. de B. imperatore C. Cæsare merebant. Quanquam enim de-
Gall. v.
Dio, XL.

fensa
nuper

Ciceronis castra, defensa T. Labieni erant;
Flor. Ill.

non ideo terror omnis exoleverat : quin ad Cæsarem quo10. Oros.vr.10.

tidie veniebant nuntii, diversis Galliæ partibus parari Cæs. arma, cogi juventutem, conjurare inter se principes, et

magnos ubique motus esse.' Tasgetium a Cæsare sibi
regem impositum Carnutes nuper interfecerant. Id ex-
emplum secuti Senones, valida civitas, Cavarinum ejece-
runt, et vocatus ad imperatorem senatus eorum dicto au-
diens non fuit. Nervii Atuaticique, sed ante omnes in
Treviris Indutiomarus omni conatu instruebat bellum : et
quanquam permovere Germanos nequiverat, ut denuo
Rhenum transirent, Gallorum undique venientibus ad se
nuntiis, excitabatur.

2. Initium belli facere ab oppugnatione castrorum La-
bieni, quæ erant in Remis, constituerat: sed idem etiam
finis ei tumultuandi simul et vivendi fuit. Quippe Labi-
enus, utili consilio, quanquam munitione castrorum tutus,

1 Nequiverant edd. ante Crev,

metum eo usque simulavit, donec nihil metuentes Tre-
viros, et, post convicia conjectaque suo more intra val-
lum tela, secure sparsimque abeuntes, immisso repente
equitatu turbavit. Sed quia præceperat suis, ut nemo
prius peteretur, quam interfectus Indutiomarus esset, in
hunc tota vis omnisque contentio persequentium versa,
in ipso fluminis vado intercepit transiturum. Caput in
castra relatum. Ea res cognita non modo repressit Tre-
viros ; sed Nerviorum etiam et Eburonum disjecit jam
contractas copias, pauloque quietiorem ad tempus Gal-
liam præstitit.

3. Hoc Cæsar intervallo ad sarcienda detrimenta usu- Cæs, de B. rus, per M. Silanum, C. Antistium, et T. Sextium lega- Gall, 1. vI.

Plut. Cæs. tos delectum habet: simul ad Cn. Pompeium mittit, ut Dio. Oros. quos ex Cisalpina Gallia consul is sacramento rogasset, Cæs. ad Cæsarem juberet proficisci. Ita ante exactam hyemem tres ad eum legiones venerunt: una recens conscripta ; reliquas Pompeius commodabat. His copiis auctus, ut inferret potius bellum quam expectaret, per hyemem adhuc contendit in Nervios, imparatosque venire in deditionem et obsides dare cogit. Primo deinde vere Senones, deinde Carnutes, illos #duis, hos Remis deprecatoribus, quæ solæ Cæsari per ea tempora fidæ civitates fuisse videbantur, in gratiam recepti, obsides dederunt.

4. Cæsar, hac parte curarum exoneratus, omnes deinde cogitationes ad opprimendum Ambiorigem vertit. Is post Indutiomari mortem, cum propinquis ejus, ad quos delatum a Treviris erat imperium, fædere facto, Menapios, qui uni Gallorum ad Cæsarem de pace nunquam miserant legatos, in societatem asciverat: Germanosque cis et ultra amnem solicitare non desinebat. Igitur Cæsar Menapios primum tripartito exercitu intrat : magnisque detrimentis affectos ad pacem petendam cogit, obsides imperat: Ambiorigem et legatos ejus suis finibus recipere vetat.

5. Inter hanc expeditionem Treviri Labienum cum una legione, quæ iis locis hybernaverat, petierant. Sed edocti duas missu Cæsaris supervenire legiones alias; donec Ger

manorum auxilia accessissent, castra intra spatium quin-
decim millium a Romanis castris posuerant. Horum
consilio cognito, Labienus, occasionem dimicandi se in-
venturum sperans, cum quinque et viginti cohortibus,
magnoque numero equitum, obviam egressus, non am-
plius mille passuum relicto spatio, consedit.

6. Inter utraque castra flumen præruptis ripis intererat.
Mosellam fuisse consentaneum est. Id flumen tam pro-
pinquo hoste neque ipse erat transiturus, nec Gallos re-
batur. Idcirco ut eliceret hostem, convocato consilio,
palam in hunc sensum disseruit: ' cum propediem affu-
turi Germani nuntientur, se rem in tantum discrimen
commissurum non esse, Parati intentique ad signum
omnes essent, ut postridie prima luce proficiscantur.'
Quod magna Gallorum equitum multitudo in castris La-
bieni erat, res cito defertur ad hostes. Sed Labienus
noctu tribunis militum primique pili centurionibus con-
silium suum exponit : sibi in animo esse, simulatione
timoris fallere hostem, ut, non expectatis Germanis trans-
eat flumen, alieno loco congressurus.'

7. Igitur, majore, quam opus aut consuetudo esset, strepitu motis castris, cum id quoque subito nuntiatum hostibus esset, ad insequendum eos illiciunt. Spe victoriæ prædæque, et ne fugienti scilicet Romano spatium evadendi darent, flumen transgrediuntur. Id ubi ex voto atque expectatione Labieni factum : Habetis, inquit, * milites, quam postulastis pugnandi copiam, et ut locus pro nobis esset feliciter curatum est. Vos modo, quam soletis, operam præstare memineritis.' Sic converso agmine, cum impetus in Treviros fieret; illi, novitate rei attoniti, ne primam quidem impressionem tulerunt. Equi

tatus immissus ad sylvas fugientium ingentem cædem ediLiv. Epit. dit. Ita motus Trevirorum repressus, civitas a Labieno Cæs.

recepta. Germani, qui auxilio veniebant, audita re, ut
erat gesta, domum regressi sunt. Cum iis propinqui In-
dutiomari trans Rhenum abiverunt. Civitatis imperium
Cingetorigi, quem ob studium erga Romanos socer Indu-
tiomarus nuper expulerat, est traditum.

8. Victis ad hunc modum Treviris, Cæsar de Rheno

iterum transeundo deliberabat, duplici stimulatus utilitate: altera, ut puniret, qui contra se auxilia Treviris miserant; altera, ne receptus apud eos Ambiorigi esset. Idcirco in finibus Trevirorum, haud multo supra quam prius erat transgressus, pontem paucis diebus effecit; nota tum militibus ratione, sed ad hodiernam segnitiem nunc prorsus incredibili. Quippe non in præliis modo, sed Lips. de magis in opere Romani militis invicta durities erat.

Mil. Rom. In

1. v. Dial. ter cetera pontibus struendis ita erat exercitus, ut quam- 11.et 13. libet latum et profundum amnem facillimo negotio trans- Suid, in

Ζεύγμα. mittere posset. Cujus rei per illa et sequentia tempora, Lips. in Danubio, in Rheno, in Euphrate frequentia documenta Poliorc. II.

Dial, 5. dederunt.

9. Ratio autem jungendorum pontium hæc fuit usitata. Lato alveo naves superiore, quam ubi pons

destinaretur, loco constituebantur. Signo dato primum una earum secundo Aumine demissa, quantum poterat applicabatur citimæ ripæ. Deinde storea saxis repleta mergebatur fundo, anchoræ vicem firmatura deligatam valido rudente navem. Continuo materia, cujus ipsa navis copiam præbebat, tota consternebatur. Eadem ceterarum deinde navium adjungendarum erat ratio, quas et demissæ in amnem moles, et vicinis utrimque navibus innexa vincula retinebant. Cum ad alteram ripam deductus pons erat, in extrema nave turres cum machinis et catapultis, et ad egrediendum porta struebatur.

10. Ceterum nihil ultra gloriam bis transcensi fluminis Dio. hac expeditione quæsitum est. Paucos dies moratus in Cæs. Germania Cæsar, cum Suevi se in sylvas recepisse dicerentur; 'inopiam,' ut ipse ait,' frumenti veritus;' ut Dio, • Suevos timens,' (nam et frumentum ex Gallia subvehi nullo negotio potuisset,) pontem in longitudinem pedum ducentorum rescindit, atque in extremo turrim tabulatorum quatuor constituit: præsidiumque tuendo ponti relinquit in Treviris, ut Germanis sæpius transituri speciem faceret.

11. Sed ipse capiendi Ambiorigis causa per sylvam Arduennam, quæ per quingenta millia passuum a ripis

• Quingenta millia passuum]' Leucas nostrates plus 166. Cres.