Immagini della pagina
PDF
ePub

Att. XI.

21. et 22.

prohibere non poterant) ut, introducto in Urbem milite, cum reliquis tribunis, qui neutri partium se conjunxerant, rempublicam defenderet. Neque multum eo consilio profectum ad quietem erat, cum nihilo sequius duo tribuni suas quisque vires augendo, et inter sese, et cum Antonio patribusque decertarent: maxime postquam Antonius seditiose agere milites audiens, qui præmissi a Cæsare post Pharsalicam pugnam duces suos Syllam atque Messalam Cic. ad exegerant, ad illos excucurrit, novo exemplo L. Cæsarem avunculum Urbis præfectum declarans, qualem potestatem Dio. nullus unquam magister equitum habuerat. Tum vero, contemta senectute L. Cæsaris, atrocius inter se collisæ factiones, majore, quam unquam, tumultu atque sanguine concurrerunt. Sed audita C. Cæsaris victoria, qui, compositis Ægypti rebus, venire in Italiam nuntiabatur, paulisper continuit hominum audaciam: donec, decedente metu, cum adversus Pharnacem profectus Cæsar esset, pristinus furor rediit.

36. Inter hæc Antonius neutrarum partium studium præferens, Trebellium clam fovebat, potestatemque faciebat conciliandi assumendique militis. Sic tanquam e duobus castris debitores creditoresque ad pugnam prodibant e locis Urbis munitissimis, quæ præsidiis ceperant : cædesque et incendia patrabantur, eo terrore et tumultu, ut aliquando sacra Vestæ ex illius ædibus a virginibus efferrentur. Igitur alio senatusconsulto mandata est Antonio diligentior Urbis cura, majorque militum manus introducta.

37. Sed Dolabella, desperans veniam a Cæsare, hoc agebat ut claro aliquo facinore edito periret. Idcirco die dicta, qua de tabulis novis, et mercede habitationum abolenda (nam et hoc caput comprehenderat) perlaturus legem esset, paratos esse ad rogationem accipiendam suos jussit. Cum venisset tempus, et, occupato utrimque fori aditu, ligneisque turribus per opportuna loca erectis ad propugnandum, magna multitudo confluxiset; Antonius prima

Latinos pagani sunt ii qui non militant: quo sensu hæc vox usurpatur a Suetonio, Aug. c.

27. et Galb. c. 19. et passim a
jurisconsultis. Crev.

Liv. Epit.
Appian.
Civ. 11.
Dio.

et Cic. Phil. II. 24. et

25.

luce validam e Capitolio deduxit manum, interfectisque e plebe circiter octingentis, concidit tabulas legum, reliquos proposito locoque depulit, stationemque militum in foro collocavit.

38. Ne sic quidem solida quies ante Cæsaris adventum Plut. Ant. est Urbi reddita, quod Antonius auctoritatem dictatoris suamque potentiam magnitudine vitiorum debilitabat: cujus nocturnæ comessationes, diurnus somnus, totius vitæ turpitudo, sermonibus omnium notabatur: qui non erubesceret, quo tempore Cæsari sub dio esset sæpe contra ferocissimos hostes dimicandum, potare, scortari, alea, somno, luxu non ferendo tempus consumere. Erat enim, si quis alius, ingenio nequam et nepos, et paulo ante tribunus plebis in essedo lictoribus præeuntibus per Italiam vectus erat, mimam Cytheridem in aperta lectica secum portans, cum turpissimorum hominum comitatu: quacum aliquando et curru dicitur incessisse leonibus juncto. Sed et occasione præsentium turbarum ad rapinas abusus, magnam vim auri argentique, sed et vini diripiebat.

Plin. VIII. 16.

Cic.

Plut.
Dio.

II. 30.

39. Hæc altera fuisse putatur causa, cur promtius ignoverit Dolabellæ adveniens Cæsar, præter priora hominis merita, qui partibus ejus totum se dediderat ab initio, Cic. Phil. et in Thessalia quoque pro eo strenue pugnaverat. Et erat alioquin ad tribuendam veniam facilis: nec ignorabat, difficulter ferri posse delicta aliena severe exequentem, qui tam multa ipse peccasset. Interea, cum et pecunia indigeret infinita, et honores appeteret eminentissimos, nolebat multos offendere quo devincti beneficio suo, patientius jubenti quidlibet obsequerentur.

Dio.

40. Igitur cum magnus in Urbe plurimorum metus adventu ejus fuisset, vindictam admissorum expectantium, eaque res sermonibus agitata toto eo tempore esset; repente receperunt animum, nihil de præteritis inquirente Cæsare. Sed is ad cogendos nummos mentem adjecerat, et præter magnam vim auri, quæ in coronas et statuas, et alia hoc genus, tanquam a volentibus offerebatur; ingentes summas mutui nomine congessit, cum neque negare quisquam auderet, nec ipse de restituenda cogitare pu

taretur.

41. Sed ego, Cæsaris natura diligentius expensa, non dubitem, redditurum omnino cum fide fuisse, si diutius frui vita potuisset. Nec enim in tantis imperii opibus. deesse, unde quantacumque debita quandoque expungerentur, poterat: et ipse solitus omnia famæ studiisque hominum postponere, ubi præsentium temporum angustias esset eluctatus, ob pecuniam profecto amittere ista noluisset. Habebat autem ejus rei hunc obtentum, ut ad hanc necessitatem reipublicæ temporibus adactum diceret, cujus utilitati facultates suas omnes impendisset. Ne tamen ad desperationem adigeret creditores, novas tabulas petente plebe constanter abnuit, se quoque obæratum esse dictitans. Jussitque contentum esse his quæ prius in ea causa statuisset.

Sueton. Cæs. c. 42.

Dio.

Dio.

42. Inde proscripsit bona judicatorum hostium, hasta Cic. Phil. pro æde Jovis posita : et cum ea cupide emta essent a qui- II. 26. busdam, qui nunquam fore putabant ut a se exigeretur, ideoque minus fuerant soliciti quanti licitarentur, nihil cuiquam remisit. Inter quos et M. Antonius, Cn. Pompeii Magni sector, cum tanti viri copiosas facultates brevi Cic. dilapidasset, appellatus est. Hanc offensam causari deinceps solitus est Antonius, cum Cæsarem ad bellum Afri- Plut. canum non sequeretur: quia sibi pro meritis prioribus non fuisset gratia reddita.

e

18.

Sueton. Cæs. 38.

Gronov.

43. Ceterum Cæsari non defuerunt artes, et plebem, et Dio. socios victoriæ aliis rationibus conciliandi. Plebem, præ- Cic. ad ter ludorum voluptates, remissis a tempore cœpti belli Fam. XII. usuris, et habitationum commodo. Qui enim duobus mil- Dio. libus nummum conductas habitationes haberent, iis Romæ unius anni mercedem, in Italia quadrantem ejus condonavit, quo tenuiores sublevarentur. Præterea publicatis multorum facultatibus, emendarum rerum copiam atque Dio. vilitatem effecerat. Ducibus amicisque suis honores distribuit, multa præter veterem morem, quo pluribus referendæ gratiæ locus esset, instituendo. Nam et prætoriis comitiis decem creavit primus, et pontificum augurumque et quindecimvirorum collegiis singulos addidit: et

e Duobus millibus nummum] unciis 6. semuncia 1. Crev. Mareis argenti nostratibus 7.

Vet. 11.2.

equites Romanos aliquot, quorum opera erat usus,3 itemque ordinum ductores, in senatum allegit. M. Brutum Plut. Brut. Cisalpinæ provinciæ præfecit: Decimum ei, quæ trans Appian. Alpes est, Galliæ.

Civ. 11. P.

497.

Dio.

Macrob.

Sat, 11. 3.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

44. Sed et in reliquam partem anni consules fecit quos diximus, Q. Fufium, P. Vatinium, cum pauci admodum dies superessent. Atque ea res facetis hominibus ridendi causam præbuit; querentique Vatinio, quod se ægrotantem non invisisset,' Cicero respondit, Venturus in consulatu tuo fui, sed nox me comprehendit.' Circumferebaturque notabilis ejusdem urbanitas, in consulatu Vatinii magnum ostentum factum: quod eo consule, nec bruma, nec ver, nec æstas, nec autumnus fuisset.' Hæc gratiora vulgo erant propter Vatinium, a quo consulatum pollui judicabant, obscurum et pravum hominem, stomachante Cat. Epig. etiam in versibus suis Catullo. Sed quantum iis consulibus potestatis auctoritatisve esse vellent, ipsi qui fecerunt, facto ipso demonstrarunt satis. Quanquam enim Cæsar Dio, XLV. dictatura se abdicaret, nullius jam appellationis egens, tamen M. Antonius magisterium equitum in totum eum annum retinuit.

50.

p. 188. et
XLVI. P.
200.

Dio, XLII.
Liv. Epit.

Civ. II. P.

485. Dio.

45. Cum ista satis belle composita viderentur, præAppian. missi in Campaniam milites, quibus ad bellum Africanum usurus erat, seditione inita curam Cæsaris adverterunt. Promissa Pharsalico bello præmia omnes, veterani præterea missionem flagitabant. Cæsar ad hos C. Sallustium Crispum misit, qui senatorii recuperandi ordinis gratia prætura petita, designatus erat, ut doceret, hostium magno numero in Africa superstite nondum absolutam esse victoriam eo confecto bello Cæsarem, et promissa ante donativa, et millenos insuper denarios viritim rePlut. Cæs. præsentaturum.' Ad hæc adeo exarsit militum furor, ut Appian. Sallustium, vitandi exitii causa Romam refugientem, con

Appian.

Dio.

3 Usurus edd. ante Crev.

Equites Romanos] Nihil mirum aut inusitatum erat equites Romanos in senatum allegi. Dionis verba sunt, inπéas Toû Téλovs,

id est, ut existimamus, equites legionarios. Crev.

8 Millenos denarios] Marcas argenti 15. uncias 5. "Crev.

festim secuti, sine discrimine quibuslibet obviis afferrent manus. Duo quoque prætorii tum interfecti sunt, Cos- Plut. Cæs. conius et Galba.

46. Dubitavit tum Cæsar, num opponere prætorias Dio. cohortes tumultuantibus rectius foret. Sed contagium timens, has quidem secum retinuit, et milites, quos An- Appian. tonius nuper introduxerat, circum ædes suas et portas Dio. Urbis disposuit. Seditiosis jam appropinquantibus, misit obviam sciscitaturos, quid igitur sibi vellent. Atque ii cum ipso Cæsare collocuturos esse responderunt. Tum denuntiari Cæsar jussit, uti, positis armis, præter gladios, Sueton. ad Urbem accederent. Neque contatus est, licet dehor- Cæs. 70. Appian. tantibus vehementer amicis, adire tendentes in Campo Frontin. Martio, et tribunal erectum minaci vultu conscendere.

1. 9.

47. Hæc tam audax atque inopinata viri species ultro Appian. terruit militem, ut desideria sua exponere jussus, donativi mentionem facere non auderet, missionem tantum postularet et suberat spes, quod opera militum Cæsar indigeret, sponte daturum quæ esset pollicitus. Sed ille sicut profusus in obsequentes, ita minantibus inexpugnabilis erat. Idcirco uno verbo dimittere se dixit: et cum velut Sueton. fulminati hac voce silerent, adjecit, nihilo secius daturum Cæs. c. 69. Appian. stipendia et præmia, quamprimum esset cum aliis triumphaturus.'

sent.

6

48. Mordebat eos hoc quoque dictum, et pudor simul metusque intrabat animos, si ad alios perveniret suæ operæ debitus honor; ipsi adversis partibus exosi, suis fastiditi, vile vulgus, spectarent triumphum, quem ducere debuisSimul existimabant lenius acturum Cæsarem, sive suum ingenium ille, sive præsentem necessitatem sequeretur. Sed ille, tacente milite, amicis orantibus, ne cum tam tristibus dictis discederet, iterum exorsus, Quirites appellavit. Hoc illi non ferentes, responderunt se mili- Tac. I. tes esse,' pœnitentiaque priorum correpti, rogare cœpe- Plut. Dio. runt, ' ut sibi porro militare liceret: se solos, sine aliis Sueton. copiis, bellum Africanum eo imperatore profligare para- Dio.

tos esse.'

Ann. 42.

Appian.

49. At Cæsar, licet ei gratius accidere nihil potuisset, Appian. vultum servans, avertere se, et descendere de tribunali.

« IndietroContinua »