I.

INTEREA,

NTEREA, cum inter crebras Italicorum defectiones, etiam domi omnia fufpicionibus & moerore follicita effent, appareretque, lege Varia multis innocentibus extrema intendi pericula, decrevit fenatus, ne judicia, dum tumultus Italicus effet, exercerentur. Huic fenatufconfulto tribuni plebis intercedebant. Idcirco in concionibus populi frequenter agitata res eft, atrociter in fenatum invehentibus tribunis. Quorfum enim, ajebant, legiones imperatorefque rebellibus opponitis, fi, quod longe majus eft periculum, domi non effe modo fautores hoftium, fed etiam præesse patimini, Quirites?

II. Nam externam vim forte pari robore non ægre caveas, aut repellas; at quod in ipfis quafi vifceribus venenum latet, id nifi mature ejeceris, fruftra poftmodo invocabis Deos: fine remedio, fine fpe falutis, ad extremam ufque perniciem grassabitur. Quid fenatus populufque Romanus in urbe, quid confules in caftris egerint, immo quid acturi fint, citius certiufad hoftes, quam ad cives perfertur. qua deinde spe geremus bellum, fi proditores confiliorum habemus, quos habere auctores debuimus, confcios vitare non poffumus?

que

III. Nuper a P. Rutilio confule funt all itæ litera: viri quidam nobiles haud obfcure proditionis arguebantur. Quid igitur factum eft? Cognatorum, affinium, fed plus etiam eorum, qui eadem in caufa funt, potentia in tantum valuit, ut omnis ea de re non inquifitio modo ceffaret, fed etiam fermo conticefceret, reique criminis pro his, qui fuerant indicati, nefcio qui viles ignotique homunciones nomine Marforum fubderentur. Scilicet aliquis ullius nominis locique in Marfis eft, ut apud hofles explorator idoneus, apud fuos fide dignus haberi debeat: qui Romanis in caftris fe fallere fperet: qui neminem in tanta multitudine fore putet, a quo agnofci, deprehendi, atque ind cari queat?

IV. Sed inter pabulatores latuerunt. narra igitur mihi, pabulatores ignotum & promifcuum in caftris genus funt: an vero, ut imperatori vifum eft, e legionibus & auxiliis delecti milites,

§ I. Pedian. in Corn.

interim etiam totæ cum fignis fuis cohortes emittuntur? Fac autem fuiffe. quid vero illi explorent, nifi quæ non amplius in fecreto habentur ? hic autem non modo, quæ palam fecerat edixeratque conful, fed confulta ejus omnia, quæ modo cum paucis communicaffet, & propemodum cogitata enuntiabantur.

V. Locum caftris conftituerat capere; mox vidit præceptum ab Italis. tentabat eorum præfidia; tenebat oppida ; ubi minime credebat exiftimaturos hoftes, dabat impetum: omnia tam accurata, tamque recenti cura fepta reperiebat, quam fi de induftria hoftibus in eum locum condixiffet. Et tamen hi pro innocentibus laudantur. quis enim unquam hac lege tam certus, tanquam evidenter nocens poftulatus reus eft, ut non ab iifdem hominibus acerrime defenderetur? An igitur fieri citra periculum veftrum & civitatis poteft, Quirites, ut cujufquam falus, aut hujus imperii majeftas, farta tectaque fint, donec hi homines, non dicam in urbe veftra, fed in imperiis & confilio publico erunt?

VI. En quibus reipublicæ fata, dignitatem Romani nominis, noftra denique noftrorumque liberorum ac conjugum facultates, corpora, libertatemque ac pudicitiam credimus! Hæc tam atrocia quamquam diu jam patimur, erat tamen nonnulla confolatio, quod adhuc dolere vicem noftram, & reipublicæ miferari, postremo accufare proditores licebat. nunc etiam hoc auxilium nobis ereptum eunt, Quirites, tam turpi confeffione noxa, ut quæ juffiflis lege reddi judicia, ifli vetent, vofque & hæc omnia perire malint, quam aut defiftere a perniciofis confiliis, aut judiciorum fubire difcrimen.

VII. Proh Deúm atque hominum fidem! esse in libèra civitate, qui hanc fibi potentiam arrogent, ut fuo arbitratu eludere leges, tollere judicia aufint! quorfum autem ifta licentia pertinet, Quirites? aliudne quæritur, quam ut nudata omni legum præfidio impune profternatur refpublica? Cur enim judicia fugiunt, fi tantorum fcelerum fibi non funt confcii: fin vero, cur vivunt in hoc populo, quem oderunt, in hac civitate, quam vendiderunt? Sed vereor, ne forte per calumniam vexare innocentes. videar. non enim abnuunt judicia, fed tantum ad res quietas differunt, & pacatiorem ftatum civitatis.

VIII. O ftulte fimplicem populum Romanum, fi patitur his tam craffis præftigiis fibi imponi, quibus ne fervilia quidem in genia circumveniri paterentur! In præfentibus prementibufque malis, & univerfæ ruina metu, celeribus remediis opus eft: quæ quifquis in illa tempora rejicit, ubi futuri amplius non funt, quibus adhibeantur, illum aut egregie fatuum effe, aut fumme improbum oportet. Incendio forte oborto ædibus, fi quis afferri aquam, & reftingui flammas prohiberet, donec tumultus conquiefceret, obfecro vos, Quirites, qualem effe diceretis?

IX. Jam pulcherrimum hoc ædificium imperii Romani flagrat bello: lambit ipfam urbem ignis, corporumque & fortunarum veftrarum omnium fedem atque domicilium afflat: & funt (proh fumme Juppiter, vofque Dii Deæque, quotquot urbem hanc incolitis!) qui refiftant reftinguere cupientibus, atque adeo incendiarios ipfos jubeant tolerari, donec fcilicet periculum prætereat. Sed quid opus eft pluribus? non difficilis, nec obfcura prædictio eft. & omen quidem Dii, avertant, fed nifi dum veftri juris eftis, Quirites, provideritis, ne prodamini : proditis ferum & alienum erit pœnas proditionis perfequi, cum & reliquarum rerum omnium poteftas, & ipfa judicia penes proditores erunt.

X. Non deerant tamen, qui pro fenatu loquerentur: In aqua omnium libertate plus tamen juris atque commodorum apud nobiles & locupletes effe. iifdem ingenitum inolitumque a majoribus longa temporum ferie, ut rempublicam ament, cui ultra communem affectum, tot fint pignoribus obligati, quot habeant præ aliis civibus eximia. Sic effe comparatum, ut pro confervatione cujufque rei plus fint folliciti, quibus ejufdem interitu plura fint peritura commoda. Neque credi poffe, majeftatem populi Romani cuiquam majori cura fore, quam fenatui, in quo majeftatis ejus univerfus ferme fplendor refulgeat.

XI. Scilicet, hos a proavis & atavis affuetos gerere magistratus, imperia, quidquid in urbe fit vel ad dignitatem præcipuum, vel ad rem familiarem expeditum, folos aut primos confequi, jus illud cum tota Italia cupide communicaturos, cujus in poffeffionem vix cives fuos poft longa & atrocia certamina recepif Lent! Non magis hos Patres quemquam admiffuros, nedum ac

cituros, quem arcere poffint, potentia focium, quam olim longe minoribus populi Romani opibus, Latinos idem petentes admififfent. Atque hæc tam effe certa & perfpicua veritatis, ut accurata defenfione non egeant, potiufque videndum fit iis, qui senatum tali criminatione vexent, quemadmodum fe a calumnia quam fenatui, quomodo fe tam inepta fufpicione liberet.

XII. Quod fi forte tam periculofis temporibus aliquid acceptum incommodi, vel adhuc timendum fit: ejus culpam non fe natui, fed potius his, qui de fenatu querantur, imputari debere. Hos enim nihil aliud agere, dum agram & fauciam rempubli cam neceffaria quiete defraudant, quam quod unice optare hofles, & ab his conducti facere atque procurare vellent. Tot illufirium virorum fimul deferre nomina, & in capitalem fraudem vocare multos innocentes, nec injuriam æquo animo laturos nihil aliud effe, quam inter flammas focialis belli, novum & atrocius civilis certaminis incendium excitare.

XIII. Nondum oblitos effe majores natu, cum dirutis Fregellis in focios confiliorum attentius quæreretur, eaque fufpicione C. Gracchus afflatus effet, quanti inde exftiterint tumul tus, viêtrici tum & robufta reipublicæ vix tolerabiles, & exitio futuros, fi debili & aliunde impedite incubuiffent. Sed bono urbis Romanæ nullum tum Q. Varium, aut ei fimilem fuiffe: quem propitii tum Dii, nunc irati populo Romano, in hac potius tempora fervaffent, ut exulceratum civitatis flatum ad extremum periculi adduceret homo non Hifpanienfis, fed Hifpanus, & fi quid forte Romani fanguinis haberet, ambiguus hybrida.

XIV. Hunc fcilicet reipublicæ cura duci, quæ nihil ad il lum pertineret; aut ulla honefta caufa, cujus in tota vita nihil non fœdum atque probrofum effet: quique ipfe criminis hujus, per quod negotium aliis facefferet, multis & bonis teftibus argui poffet! Ceterum tali aliquo, hoc eft, vili, impudente, & perdito homine fuiffe opus: nec enim alium reperiri potuiffe, qui fe Romanis equitibus venditaret, ad horum confirmandam impotentiam tam infami famulatu.

XV. Fruftra incufari alios: equitum hanc intemperiem effe, regno judiciorum exfultantium, vel ufque ad interitum civitatis.

Non poffe diffimulari, aut nefciri, quæ in confpectu populi Ro mani fint acta. hoc infpiciente, cupidiffime damnatos, quicunque aut publicanorum fraudes feverius vindicaffent, aut judicia ftu duiffent emendare, aut quacunque de caufa iratum hunc ordinem habuiffent.

XVI. Quem enim comminifci causam aliam poffe, quod M. Scaurus princeps fenatus, quamquam annis & corpore invalidus, fit poftulatus: nifi quia & alias femper obftiterit iniqua flagitantibus, & nuper auctor Drufo fuerit, judicia ad fenatum transferendi? M. Cottam, difertiffimum adolefcentem, quo alio crimine cecidiffe, quam quod P. Rutilium avunculum fuum imitatus, rectum animum, & ambitioni impenetrabilem prætulisset. ideo nimirum tantis in illum animis iviffe iratos equites, ne fuam quidem infamiam, nedum publicam veritos, fi Rutiliani judicii turpitudinem recens invidia renovaret. His tam velocibus ad vindictam hominibus judicia tradi perinde effe, ac fi fuTiofo gladius detur inter inermes & imbecillos.

XVII. Tam brevi tempore plures confilio & virtute præflantes cives amiffos effe, quam fortaffis longo bello abfumere hoftilia arma potuiffent. Neque finem fore, donec eadem accufandi licentia duret. Quem enim effe non senatorem tantum, fed omnino honeftiorem aliquem civem, cui non fuerit cum his, aut illis fo ciorum multa familiaritas, & inde fufpicionum materies, & criminandi occafio? Jam antea fatis in urbe irarum, fatis invidiæ & amulationum effe. hæc tam inimica publicæ faluti opprimenda potius & excidenda effe, quam ut ultro corrobores & augeas.

XVIII. Unicum præfentium malorum levamentum, unicam meliorum temporum fpem effe' in concordia civium repofitam. hanc `qui ftudeant abrumpere, quibuslibet hoftibus pejus timendos atque abominandos esse. Quid enim futurum, fi ex fenatu aut legatione exciti, quam reipublicæ curam operamque neceffario tempore navaturi fuerint, fuis periculis cogantur impendere? perituras rei bene gerenda plurimas occafiones, donec, qui in confilio publico aut curatione aliqua fint pofiti, follicitis mentibus, plus de civium fuorum injuriis, quam de hoftium armis cogitarent.