b perturbatio facta est. Neque enim naves erant aliae, quibus reportari possent, et omnia deerant, quae ad reficiendas naves erant usui, et, quod omnibus constabat hiemare in Gallia oportere, frumentum his in locis in hiemem provisum non erat. 5 XXX. Quibus rebus cognitis, principes Britanniae, qui post proelium [factum] ad Caesarem convenerant, 1inter se collocuti, quum equites et naves et frumentum Romānis deesse intelligerent et paucitatem militum ex castrorum exiguitate cognoscerent, quae hoca erant etiam angustiora, quod sine im- 10 pedimentis Caesar legiones transportaverat, optimum factu esse duxerunt, rebellione facta, frumento commeatuque nostros prohibere et rem in hiemem producere, quod, iis superatis aut redītu interclusis, neminem postea belli inferendi caussa in Britanniam transiturum confidebant. Itaque rursus conjura- 15 tione facta, paullatim ex castris discedere ac suos clam 3ex agris deducere coeperunt. XXXI: At Caesar, etsi nondum eorum consilia cognoverat, tamen et 'ex eventu navium suarum, et ex eo, quod obsides dare intermiserant, fore id, quod accidit, suspicabatur. Itaque 20 ad omnes casus subsidia comparabat. Nam et frumentum ex agris quotidie in castra conferebat, et, quae gravissime afflictae erant naves, earum materia atque aere ad reliquas reficiendas utebatur, et, quae ad eas res erant usui, ex continenti comportari jubebat. Ităque, quum summo studio a 25 militibus administraretur, duodecim navibus amissis, reliquis ut navigari commode posset, effecit. XXXII. Dum ea geruntur, legione 1ex consuetudine una b 565 & 1. -d390, 2. H.-XXIX. 501, I. V. I. 39, n. 1. — 1414 & 4.-$549. A. & S.-XXIX. 445, 6. — 390, 2. b 4414 & 3.301, 3. 264, 7. — o 227, R. 4. — a 227. XXX. 247, 1. — 276, III. — • V. R. H. —d 251. XXXI. 206, (3), & (a). — 206, (4).—227, R. 4.-4247, 2.-184, d 8 frumentatum* missa, quae appellabatur septima, neque ulla ad id tempus belli suspicione interposita, quum pars 3hominum in agris remaneret, pars etiam in castra ventitaret, ii, qui pro portis castrorum in statione erant, Caesari nunciaverunt, pul5 verem majorem, 'quam consuetudo ferret, in ea parte videri, quam in partem legio iter fecisset. Caesar id, quod erat, suspicatus, 'aliquid novi a barbăris initum consilii, cohortes, quae in stationibus erant, secum in eam partem proficisci, 'ex reliquis duas in stationem cohortes succedere, reliquas armarie 10 et confestim sese subsequi jussit. Quum paullo longius a castris processisset, suos ab hostibus premi atque aegre sustinere et, conferta legione, ex omnibus partibus tela conjici animadvertit. Nam quod, omni ex reliquis partibus demesso frumento, pars una erat reliqua, suspicati hostes, huc nostros 15 esse venturos, noctu in silvis delituerant; tum dispersos, depositis armis, in metendo occupatos subito adorti, paucis interfectis, reliquos, 10incertis ordinibus, perturbaverant : simul equitātu atque essèdis circumdederant. XXXIII. Genus hoc est ex essèdis pugnae: primo per 20 omnes partes perequitant et tela conjiciunt, atque 1ipso terrore equorum et strepitu rotarum ordines plerumque perturbant, et, quum se inter equitum turmas insinuaverunt, ex essĕdis desiliunt et pedibus proeliantur. Aurīgae interim paullatim ex proelio excedunt, atque ita currus collocant, ut, si illi a 25 multitudine hostium premantur, expeditum ad suos receptum habeant. Ita mobilitatem equitum, stabilitatem peditum in proeliis praestant, ac tantum usu quotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere, et brevi moderari ac flectere, et per temonem percur30 rere, et in jugo insistere, et inde se in currus citissime recipere consuerint. H. XXXII. *569.—332, I. & 2.—°551, I. — a 396, 2 & 3), (3). -551, II.—430. XXXIII. 414 & 3. A. & S. - XXXII. 276, II. — b 187, II. 1, (a & c). 270, R. 3. — 4212, R. 3.248, R. 1, (2).—257, R. 7. XXXIII. 247, 2. a XXXIV. 'Quibus rebus perturbatis nostris novitate pugnae, tempore opportunissimo Caesar auxilium tulit; namque ejus adventu hostes constiterunt, nostrid se ex timore receperunt. Quo facto, ad lacessendum et ad committendum proelium aliēnum esse tempus arbitratus suo se loco continuit, 5 et, brevi tempore intermisso, in castra legiones reduxit. Dum haec geruntur, nostris omnibus occupatis, qui erant in agris reliqui, discesserunt. Secutae sunt continuos complures dies tempestates, quae et nostros in castris continerents et hostem a pugna prohiberent. Interim barbări nuncios in 10 omnes partes dimiserunt paucitatemque nostrorum militum suis praedicaverunt, et, quanta praedae faciendae atque in perpetuum 'sui liberandi facultas daretur, si Romānos castris expulissent, demonstraverunt. His rebus celeriter magna multitudine peditatus equitatusque coacta, ad castra venerunt. 15 XXXV. Caesar, etsi idem, quod superioribus diebus acciderat, fore videbat, ut, si essent hostes pulsi, 'celeritate periculum effugerent; tamen nactus equites circiter triginta, quos Commius Atrebas, de quo ante dictum est, secum transportaverat, legiones in acie pro castris constituit. Commisso 20 proelio, diutius nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt, ac terga verterunt. Quos tanto spatio secuti, quantum cursu et viribus efficere potuerunt, complures ex iis occiderunt; deinde omnibus longe lateque aedificiis incensis, se in castra receperunt. XXXVI. Eodem die legāti ab hostibus missi ad Caesarem de pace venerunt. His Caesar numĕrum obsidum, quem 1antea imperaverat, duplicavit eosque in continentem addūci jussit, quod, propinqua die aequinoctii, infirmis navibus, H.-XXXIV. *414 & 2. & 1.-1378.-8501, I. 378, 2. 384.430. 25 430.—°414 & 2.704, I. 1. —⚫422 - XXXIV. *247, 1. —3 257. — * 247, 1; or 253, N. 1. — * 223. — 257, R. 7. hiemi navigationem subjiciendam non existimabat. Ipse idoneam tempestatem nactus paullo post mediam noctem naves solvit, quae omnes incolumes ad continentem pervenerunt; sed ex iis onerariae duae eosdem, quos reliquae, portus ca5 pere non potuerunt, et paullo 'infra delatae sunt. XXXVII. Quibus ex navibus quum essent expositi milites circiter trecenti, atque in castra contenderent, Morini, quos Caesar in Britanniam proficiscens 2pacatos reliquerat, spe praedae adducti primo non ita magno suorum numèro circum10 steterunt, ac, si sese interfici nollent, arma ponere jusserunt. Quum illi, orbe facto, sese defenderent, celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt. Qua re nunciata, Caesar omnem ex castris equitatum suis auxilio misit. Intěrim nostri milites impetum hostium sustinuerunt atque amplius 15 horis quattuor fortissime pugnaverunt, et paucis vulneribus acceptis, complures ex his occiderunt. 3Postea vero quam equitatus noster in conspectum venit, hostes, abjectis armis, terga verterunt, magnusque eorum numerus est occisus. XXXVIII. Caesar postero die Titum Labiēnum legātum 20 cum his legionibus, quas ex Britannia reduxerat, in Morínos, qui rebellionem fecerant, misit. Qui quum propter siccitates paludum, 'quo se reciperent, non haberent, quo perfugio 'superiore anno fuerant usi, omnes fere in potestatem Labieni pervenerunt. At Q. Titurius et L. Cotta legāti, qui in Menapio25 rum fines legiones duxerant, omnibus eorum agris vastatis, frumentis succisis, aedificiis incensis, quod Menapii se omnes in densissimas silvas abdiderant, se ad Caesarem receperunt. Caesar in Belgis omnium legionum hiberna constituit. Eo duae omnino civitates ex Britannia obsides miserunt: reli30 quae neglexerunt. His rebus gestis, ex literis Caesaris dierum viginti supplicatio a senātu decreta est. C. SALLUSTII CRISPI CATILINA. ARGUMENT. THE INTRODUCTION, 1-4. The character of Catiline, 5. Virtues of the ancient Romans, 6-9. Degeneracy of their posterity, 10-13. Catiline's associates and supporters, and the arts by which he collected them, 14. His crimes and wretchedness, 15. His tuition of his accomplices, and resolution to subvert the government, 16. His convocation of the conspirators, and their names, 17. His concern in a former conspiracy, 18, 19. Speech to the conspirators, 20. His promises to them, 21. His supposed ceremony to unite them, 22. His designs discovered by Fulvia, 23. His alarm on the election of Cicero to the consulship, and his design in engaging women in his cause, 24. His accomplice Sempronia characterized, 25. His ambition for the consulship, his plot to assassinate Cicero, and his disappointment of both, 26. His mission of Manlius into Etruria, and his second convention of the conspirators, 27. His second attempt to kill Cicero his directions to Manlius well observed, 28. His machinations induce the senate to confer extraordinary power on the consuls, 29. His proceedings are opposed by various precautions, 30. His effrontery in the senate, 31. He sets out for Etruria, 32. His accomplice Manlius sends a deputation to Marcius, 33. His representations to various respectable characters, 34. His letter to Catulus, 35. His arrival at Manlius's camp: he is declared an enemy by the senate: his adherents continue faithful and resolute, 36. The discontent and disaffection of the populace in Rome, 37. The old contentions between the patricians and plebeians, 38. The effect which a victory of Catiline would have produced, 39. The Allobroges are solicited to engage in the conspiracy, 40. They discover it to Cicero, 41. The incaution of Catiline's accomplices in Gaul and Italy, 42. The plan of his adherents at Rome, 43. The Allobroges succeed in obtaining proofs of the conspirators' guilt, 44. The Allobroges and Volturcius are arrested by the contrivance of Cicero, 45. The principal conspirators at Rome are brought before the senate, 46. The evidence against them, and their consignment to custody, 47. The alteration in the minds of the populace, and |