Item, quod omnes et singuli armigeri, quos ego reperiam et de cetero presentabo pro adimplemento suprascripte mee conducte, acceptentur et scribantur de die in diem, et de tempore in tempus sicut eos presentabo et consignabo ab hodierno die in antea officialibus dicti dominii ad hoc depu tatis, et quod die eorum scriptionis et cujuslibet eorum incipiant lucrare stipendium, debeoque habere pro illis armi. geris quos reperiam et scribere volam de tempore in tempus in dicta conducta ad rationem ducatorum quinquaginta pro lancea per prestantiam, et ducatos decem facta scriptione,

Item, quod sit in arbitrio meo in dicta conducta mea familiares quot voluero, at pauciores pagios quam ordines dicti ducalis dominii disponunt, dummodo scribere faciam equos et familiares idoneos, et quod non teneor scribi facere nomina pagiorum.

Item, quod michi et comitive sive conducte mee non possit fieri monstram plusquam semel in mense, et quod postquam michi notificatum fuerit habeam terminum dierum trium ad ipsam faciendum, et si contigerit monstram plus uno mense differri, quod defectus qui in ea reperientur, non sint nisi pro uno mense tantum.

Item, quod aliquis caporalis vel saccomanus non teneatur portare vel consignare ad monstram gorsarinum et dagam, ipsis habentibus reliqua arma.

Item, quod aliquis armiger, famulus, vel equus de societate sive conducta mea non possit cassari, nisi de voluntate mea, sed possim ego cassare et remittere, augere et dimi nuere socialibus meis numerum equorum, prout michi videbitur.

Itėm, si contingat aliquem familiarem aut equum societatis sive conducte mee mori, fugere vel abduci, quod habeam terminum dierum XV ad remittendum sine aliqua perditione stipendii.

Item, quotiescumque contigerit quod ex armigeris aut familiaribus societatis mee, et aliarum societatum et gentium

suppositarum capitaneatui meo, causam vel opportunitatem habeant pro eorum agendis a suis stantiis discedendi, si ipsi tales armigeri aut familiares habuerint licentiam a me, seu a rectoribus et officialibus dicti dominii, non perdant stipen dium pro illis diebus, pro quibus habuerint licentiam, et absentes fuerint a servitiis suis, dummodo non exeant de territoriis dominii predicti; sed si ire vellent extra territoria dicti dominii pro aliquibus opportunitatibus suis, possint habere licentiam a me, seu a rectoribus et officialibus dicti dominii per dies viginti, tamen sine perditione stipendii, sed abinde supra perdunt stipendium, hoc tamen excepto, quod alicui ex conducteriis dicti dominii non possit concedi licentiam eundi in aliquas partes extra territoria dominii predicti per aliquem alium quam per dominium prelibatum.

Item, quod in illis locis et terris in quibus continget me, et comitivam meam allogiari, possint armigeri, familiares, et ragatii mei exire causa spatiandi, absque bulletino.

Item, quod comitiva mea in terris in quibus eam allogiari contingat, custodias facere non teneatur.

Item, quod captivi quod caperem, sive sotii mei, et similiter omnia bona mobilia que lucrarentur, sint mea, decla. rando quod civitates, terre, castra, fortilicia, et loca, et munitiones ipsarum civitatum, terrarum, castrorum, fortiliciorum et locorum, que lucrarentur, caperentur, vel aquirerentur, sint et esse debeant ducalis dominii predicti, exceptis illis munitionibus, que fortasse ponerentur ad saccomanum. Verum si aliquis dominus terre, vel aliquis ejus filius, sive filii, frater, aut fratres caperentur, teneor ipsum et ipsos dare dicto dominio pro talea, que sit conveniens et honesta; sed fiat per dictum dominium notitia michi, si eos dictum dominium voluerit infra terminum dierum XV postquam sib ino• tificatum fuerit, et transactis dictis XV diebus, habeat terminum, si eos voluerit, solvere taleam impositam que sit honesta ut supra infra alios XL dies. Capitaneos autem et alios conductores qui ferunt bastonum et caperentur ut supra, si

eos voluerit, pro illa talea que sit conveniens et honesta sibi dare et consignare similiter teneor, cum conditionibus et terminis suprascriptis. Rebellibus autem, et proditoribus qui caperentur possum et illi de societate mea imponere taleam et eam exigere. Verum si eos dominium voluerit, advisabit me infra terminum dierum XV ut supra, et exinde cum modis, terminis et conditionibus suprascriptis solvatur per dictum dominium talea illis imposita, que sit rationabilis et honesta.

Item, debeo et teneor cum comitiva mea sive conducta equitare simul et divisim ad omnem locum et partem sicut fuerit opportunum, et sicut videbitur dicto dominio.

Item, non possim, nec aliquis de familia et societate mea, conveniri pro aliquo debito contracto antequam venirent ad stipendia dicti dominii, donec steterint ad dicta stipendia, nec per duos menses postquam cassi fuerint.

Item, juravi, et sic jurare debent socii mei, non esse ne que ire contra dictum dominium, nec contra loca sua in aliqua parte per tempus et terminum mensium sex computan. dorum a die quo cassus et cassi fuerint ab eodem dominio.

In fidem autem et robur premissarum mandavit prefatus magnificus Comes michi Jacobo Michaelo de Venetiis can. cellario suo, ut in presenti folio capitula suprascripta cum quibus ad stipendia prelibati incliti ducalis dominii Venetiarum se refirmavit scriberem, et jussit suo solito sigillo communiri inferius.

JACOBUS cancellarius.

NOTA XVII. (B)

Notificanza del doge Francesco Foscarini.

Capitula cum quibus Illustrissimum Ducale Dominium conduxit ad sua servitia

magnificum comitem Carmignolam.

Nos Franciscus Foscari, Dei gratia, dux Venetiarum, etc. Notum facimus tenore presentium universis, quod servatis consiliorum nostrorum solemnitatibus opportunis conduximus et firmavimus seu raffirmavimus ad stipendia et servitia nostri dominii magnificum comitem Franciscum dictum Carmignola de Vicecomitibus, nobilem civem nostrum dilectum, omnium gentium nostrarum armigerarum capitaneum generalem, cum pactis, modis, capitulis et conditionibus infrascriptis, videlicet:

Primo. Quod ipse magnificus comes Carmignola, habeat capitaneatum generalem quarumcumque gentium equestrium et pedestrium nostri dominii presentium et futurarum ac habentium provisionem a nostro dominio, pro qua provisione forent obligati facere facta armorum, etc. etc.

(Segue la ripetizione di tutti i capitoli riferiti nel documento anteriore).

NOTA XVII. (C)

(a Parte IV. c. 1. §. III. pag. 25).

Diploma concesso dalla Signoria di Venezia
al Carmagnola.

Franciscus Foscari, Dei gratia, dux Venetiarum etc. Magnifico nobili civi nostro dilecto Francisco, dicto Carmignola, de Vicecomitibus, comiti Clarii et Castrinovi, omnium gentium nostrarum armigerarum capitaneo generali, salutem et sincere dilectionis affectum.-Ut et Vestre Magnificentie et ceteris omnibus per rerum experientiam innotescat quantum fides et sinceritas nostra vestraque magnifica gesta nobis nostroque dominio sunt accepta, utque nostram magnificentiam multis modis intelligatis, ultra ceteros honores, concessiones, et gra. tias vobis hactenus tam liberaliter quam libenter indultas, harum serie vestre Magnificentie pollicemur, quod si terras, castra, fortilicia, possessiones, et bona, quas et que tenebatis et possidebatis in Lombardia ad manus nostras nostrique dominii, ac in nostra potestate contingerit devenire, illas et illa vobis dabimus eo modo quo tenere consuevistis, cum hac etiam ampliori conditione, quod filii et heredes masculi legittimi fratris vestri de legittimo matrimonio procreati ac eorum descendentes masculi legittimi etiam de legittimo matrimonio procreati venire possint ad successionem predictorum bonorum, que, ut profertur, in Lombardia possidebatis. Data in nostro ducali palatio, die primo mensis martii, indictione VII. MCCCCXXVIIII.

(Ex libro XII Commemorialium ad pag. 67 et seq.)