Quoillei vita defecit], non honos, honore Ho||spes, gratum est quom apud meas] restitistei seedes] In hoc theses paenultimae antepaenultimis anacrusibusque sunt similes, neque ab illis thesibus differunt, quibus scenici poetae utuntur. Sed et saturnii versus et illius in eo loci proprium est, quod theses paenultimae omnino omitti possunt. Arses scilicet quae praecedunt extenduntur usqué ad terna tempora atque solae per se pro integris trochaeis. sunt; tum eas perspicuum est numquam solvi posse, quo fit ut singulae syllabae totos pedes expleant. Frequentior thesis paenultimae detractio in posteriore hemistichio quam in priore; perrara in utroque simul : Sacpe: Taurasia Cisaura] Samnijo cepit posildet hoc saxsum] Perraro Res divas] eldicit], praedicit castus] Eo intellegitur Caesium Bassum, inter saturnios qui schema a se propositum aequarent, invenisse etiam alios breviores. Nusquam saturnius reperitur, in quo arsis et thesis vel thesis et arsis deinceps solvantur. Nullum igitur exemplum est pedis proceleusmatici. Hic tamen in versibus. poetarum scenicorum admittitur, nec dubium videtur quin in saturnio quoque recipi potuerit. Quaternae vel quinae breves deinceps positae pedem et semipedem efficiunt, ut Sillüicolae homines bellique inertes. Amnem, Troljugena, fuge Canļņam, ne te alienigenae. 1. Cur parua scribam, non parva, ex 33 c intellegetur. 2. Incerta enim, immo falsa haec sunt: Decemviri graeco ritu hostiis sacra faciant (sacra dele); Romane aquam Albanam cave lacul contineri (feri Alba nam calve); Quantam statuam faciet tibi populus romanus (lege poplus, praetereaque feri tibi).... FEMINA OPITUMA VEIXSIT (lege optuma); Neque tamen te oblitus sum Laertie noster (melius traditur Neque enim). Saturnius cum in singulis hemistichiis ternas arses habeat, non in priore binas in altero qualernas, hexameter est, non trimeter, sexiesque debet feriri. Quare eo usi sunt Livius Andronicus et Naevius cum versus Graecorum heroicos aut latine verterent aut imitarentur. Habuerunt etiam Latini disticha saturnia dactylicis similia, id est, quae constarent ex hexametro et duobus trimetris catalecticis, ut Hunc unum plurimae consentiunt] gentes] In antiquissimis temporibus versus fuerunt, qui saturnii hexametri prius hemistichium aequabant, ut E nos Lases julvatel. Temporibus illis, quibus Latini poetae versus saturnios condebant, pronuntiatio vocalium et syllabarum ab ea longe differebat, quae scribentibus Horatio, Vergilio, Ovidio in usu fuit. Eadem autem erat, quam apud Plautum, Terentium, Ennium, apud Livium quoque Andronicum et Cn. Naevium in comicis tragicisve versibus deprehendimus. Neque id mirum : nam qui fieri potuisset, ut Livius 1. lidem poetae ubi in tragoediis comoediisque trimetros tetrametrosque vertendos susceperunt, nihil domi in usu reppererunt quod his versibus simile esset, ipsa igitur Graecorum metra Latina fecerunt. Anacrusi saturnius hexametro longior est, quae differentia minima est. Major audacia quam Livio Andronico fuit incunte medio aevo iis, qui tonicis versibus stropham sapphicam imitari conati sunt ; nam hi non in initio versuum, verum in fine syllabam addiderunt, exitumque effecerunt ex trochaico iambicum. Vide exempli gratia carmen de diruta Aquileja apud Du Méril, Poésies latines antérieures au XIe siècle p. 234 ss.: Bella, sublimis, inclita divitiis, Olim fuísti celsa aedificiis, Moenibus clâra, sed magis innúmerum Civium túrmis.- Xriste, rex nóster, judex invictissime, Te supplicamus, miseratus réspice, Averte îram, tales casus próhibe Fámulis túis. Praeterea animadvertere debos etiam initium ex trochaico esse iambicum factum, perinde ac si anacrusis addita esset. Atque, sicut caesura in hexametro dactylico post arsin locata ponitur in saturnio post thesin, sic caesura sapphici metrici post arsin est, post thesin caesura sapphici tonici. Scilicet poetae novum rhythm genus condere non aggressi sunt, verum pro sapphico qui sibi decrat quem praesto habebant senarium tonicum substituerunt. Naeviusque aliter in carmine tragico, aliter in epico easdem voces pronuntiarent? Syllaba brevis, quae vocis efficit initium, longam insequentem communem facit. Sic in polysyllabo : Is hic situs quei nunquam] victus est virtutei] in disyllabo synaloepham patiente : gloria Quibus sei in longa liculiset] SACRA in men sa Penatium] atque ingenium] TIBI utiler vital ordine ponuntur] in monosyllabo : Ob hasce res bene] gestas] QUOD in bello] vorat] victus est virtutei] Itidem apud poetas scenicos, de quibus infra (I, 1, 1) fusius disseretur. Nisi fallor versus, in quibus longa pro brevi posita est, ii sunt qui Caesio Basso videbantur schemate illo esse longiores. Syllaba brevis, quae vocis exitum efficit, si sub arsi est, necessario producitur, ut Deinde pollens sagittis] inclitus arquitenens] opsildesque abdoucit] Juppiter fatust) Ex inscriptione hic versus desumptus est, quae PARISVMA per unam s litteram scriptum exhibet. Etenim ante Ennium Latini consonantes in Similia apud poetas scenicos perraro, in Ennii hexametris saepe reperiuntur. Ergo syllaba brevis si arsin hemistichii paenultimam accipit, sola per se pro trochaeo esse potest, ut Neque enim te oblitus sum Lafertile noster] Syllaba longa vel brevis, quae vocis exitum efficit, si sub arsi est, hiatum cum insequente vocali facere potest, ut Honerariae ho]nustae] Partim errant nequinont stabant in flustris strenuli viri Graeciam redire] portant ad navis] In caesura et post arsin et post thesin promiscue hiatur, ut Hec cepit Corsica Afleriaque urbe.... Virum mihi Calmena] inselcel versutum Extra caesuram post arsin plerumque fit synaloepha, ut Subigit omne Loucanam] opsildesque abdoucit] Post thesin perraro aut in caesura fit synaloepha aut extra caesuram hiatus. De quo infra (I, lib. 1 2 2). — Apud poetas scenicos, ut videtur, hiatus et post arsin in mediis hemistichiis et post thesin in caesura admittebatur; extra caesuram quoque cum in multis Plauti locis quos omnibus machinis admotis plerique doctorum per fas et nefas immutare conantur, tum in trimetro Naevii quem hiatus causa diserte laudat Cicero. Temporibus priscis multae vocales ante vocales positae longae erant, quae postea correptae sunt: sic apud Plau scribendo geminare non didicerant. Sed minime dubium est quin in pronuntiando easdem soliti sint geminatas profere, parissuma dicentes pro PARISVMA, tabellai pro TABELAI, ocquoltod (occulto) pro oqvOLTOD. tum i producitur in fieri, apud Ennium u in fuimus. Item vocales erant quas postea pro consonantibus acceptas invenimus sic apud Plautum larüa trisyllabum est. Genetivi pronominalium in jus exeuntes modo trochaeum efficiebant, modo pyrrhichium. Talia in saturniis non deficiunt, ut Magnum stuprum populo fieri per gentis] Celsosque oferis arüaque putria et mare] magnum] Alia, eaque minoris momenti, infra suo loco tractabuntur. Vocales vocum singularum ultimae cum ob causam quae infra declarabitur partes solutae arseos vel solutae theseos esse vix possint, nisi praecedens syllaba et brevis sit et ejusdem vocis initium, perraro apud poetas scenicos et in carminibus saturniis vox talis, qualis omnia est, trochaeo vel iambo substituitur; itidem vox talis, qualis facile est, in paenultima syllaba vix potest feriri. Sic igitur legendum : non : Facile falcteis superases] gloriam majorum] Falleile faleteis......... Quod scenici poetae in senariis septenariisque observant, ut vox molossica potius antepaenultimam et pacnultimam accipiat arses, quam quartam ab exitu et antepaenultimam (exempli gratia Terentius in fine versus senibus ambobus simul consulto, non ambobus senibus simul scribit, de qua re infra, I, lib. 1 2 7), aliaeque ejusmodi religiones sunt de verbis spondiacis aut in spondeum exeuntibus, tanta fortasse subtilitas in saturnio numero non quaerenda est. Nam |