citu insedisset rex [Macedonum Philippus], et ipse, cum Corcyrae hibernasset, uere primo in continentem trauectus ad hostem ducere pergit. quinque milia ferme ab regiis castris cum abesset, loco munito relictis legionibus ipse cum expeditis progressus ad speculanda loca postero die 5 consilium habuit, utrum per insessum ab hoste saltum, quamquam labor ingens periculumque proponeretur, transitum temptaret, an eodem itinere, quo priore anno Sulpicius Macedoniam intrauerat, circumduceret copias. hoc consilium per multos dies agitanti ei nuntius uenit, T. Quinctium 10 consulem factum sortitumque prouinciam Macedoniam maturato itinere iam Corcyram traiecisse. Valerius Antias intrasse saltum Villium tradit, quia recto itinere nequiuerit omnibus ab rege insessis, secutum uallem, per quam mediam fertur Aous amnis; ponte raptim facto in ripam, in qua 15 erant castra regia, transgressum acie conflixisse; fusum fugatumque regem, castris exutum; duodecim milia hostium eo proelio caesa, capta duo milia et ducentos et signa militaria centum triginta duo, equos ducentos triginta; aedem etiam Ioui in eo proelio votam, si res prospere 20 gesta esset. ceteri Graeci Latinique auctores, quorum quidem ego legi annales, nihil memorabile a Villio actum integrumque bellum insequentem consulem T. Quinctium accepisse tradunt.

197

32. Liu. XXXIII 10, 8 Si Valerio qui credat om- 557 nium rerum inmodice numerum augenti, quadraginta milia hostium eo die [quo ad Cynoscephalas pugnatum est] sunt caesa, capta (ibi modestius mendacium est) quinque milia septingenti, signa militaria ducenta undequinquaginta. (Ex Liuio Oros. IV 20, 6. cf. Claud. fr. 62.)

30

196

558

33. Liu. XXXIII 30, 1 Paucos post dies decem legati ab Roma uenerunt, quórum ex consilio pax data Philippo in has leges est, ne plus quinque milia armatorum haberet neue elephantum ullum. bellum extra Macedoniae fines ne iniussu senatus gereret. Valerius Antias quater- 35 num milium pondo argenti uectigal in decem annos inpositum regi tradit. in haec obsides accepti, inter quos

196

558

Demetrius Philippi filius. adicit Antias Valerius Attalo absenti Aeginam insulam elephantosque dono datos et Rhodiis Stratoniceam Cariaeque alias urbes, quas Philippus tenuisset, Atheniensibus insulas datas Lemmum, Imbrum, Delum, Scyrum. (cf. Claud. fr. 63.)

5

34. Liu. XXXIII 36, 13 In eo proelio [quod M. Claudius Marcellus in agro Comensi cum Gallis conmisit] supra quadraginta milia hominum caesa Valerius Antias scribit, octingenta septem signa militaria capta et carpenta septingenta triginta duo et aureos torques multos, ex qui- 10 bus unum magni ponderis Claudius [fr. 64] in Capitolio Ioui donum in aede positum scribit. castra eo die Gallorum expugnata direptaque et Comum oppidum post dies paucos captum. castella inde duodetriginta ad consulem defecerunt. id quoque inter scriptores ambigitar, utrum 15 in Boios prius an Insubres consul exercitum duxerit aduersamque prospera pugna oblitterauerit, an uictoria ad Comum parta deformata clade in Bois accepta sit. 559 35. Liu. XXXIIII 10, 1 Eodem tempore M. Heluio decedenti ex ulteriore Hispania cum praesidio sex milium 20 dato ab Ap. Claudio praetore Celtiberi agmine ingenti ad oppidum liturgi occurrunt. uiginti milia armatorum fuisse Valerius scribit, XII ex iis caesa, oppidum liturgi receptum et puberes omnis interfectos.

195

195

559

36. Liu. XXXIIII 15, 9 Valerius Antias supra qua- 25 draginta milia hostium caesa eo die [quo a Catone consule ad Emporias Hispani uicti sunt] scribit. (ef. Cat. 194 fr. 92.)

560 37. Ascon. in Cic. Cornel. p. 61 K. Hoc factum est secundo consulatu Scipionis [Africani maioris], post septimum so annum quam Carthaginiensibus bello secundo data est pax. factum id esse autem Antias tradit ludis Romanis, quos fecerunt aediles curules C. Attilius Serranus, L. Scribonius Libo, et id eos fecisse iussu censorum Sex. Aeli Paeti, C. Corneli Cetegi. et uidetur in hac quidem oratione hunc 35 auctorem secutus Cicero dixisse, passum esse Scipionem secerni a cetero consessu spectacula senatorum.

193

38. Liu. XXXV 2, 8 Valerius Antias et in Sici- 561 liam nauigasse dilectus causa C. Flaminium [praetorem, a senatu in Hispaniam missum] scribit et ex Sicilia Hispaniam petentem tempestate in Africam delatum uagos milites de exercitu P. Africani sacramento 5 rogasse, his duarum prouinciarum dilectibus tertium in Hispania adiecisse.

191

39. Liu. XXXVI 19, 10 Romanus equitatus ipsum 563 quidem regem [Antiochum ex pugna Thermopylensi fugientem] Elatiae adsecutus non est; magnam partem agminis 10 aut lassitudine subsistentis aut errore, ut qui sine ducibus per ignota itinera fugerent, dissipatos oppresserunt; nec praeter quingentos, qui circa regem fuerunt, ex toto exercitu quisquam effugit, etiam ex decem milibus militum, quos Polybio auctore traiecisse secum regem in Graeciam 15 scripsimus, exiguus numerus. quid si Antiati Valerio credamus sexaginta milia militum fuisse in regio exercitu scribenti, quadraginta inde milia cecidisse, supra quinque milia capta cum signis militaribus ducentis triginta? Romanorum centum quinquaginta in ipso certamine pugnae, 20 ab incursu Aetolorum se tuentes non plus quinquaginta interfecti sunt.

191

40. Liu. XXXVI 36, 3 Per idem fere tempus 563 aedes matris magnae Idaeae dedicata est, quam deam is P. Cornelius aduectam ex Asia P. Cornelio Scipione, 25 cui postea Africano fuit cognomen, P. Licinio consulibus in Palatium a mari detulerat. locauerant aedem faciendam ex senatus consulto M. Liuius C. Claudius censores M. Cornelio P. Sempronio consulibus; tredecim annis post quam locata erat dedicauit eam M. Iunius 30 Brutus, ludique ob dedicationem eius facti, quos primos scaenicos fuisse Antias Valerius est auctor, Megalesia appellatos.

41. Liu. XXXVI 38, 5 Duobus fere post mensibus 191 P. Cornelius consul cum Boiorum exercitu signis conlatis 563 egregie pugnauit. duodetriginta milia hostium occisa Antias Valerius scribit, capta tria milia et quadringentos, signa

PETER, Hist. Rom. fragm.

11

189

565

189 565

militaria centum uiginti quattuor, equos mille ducentos triginta, carpenta ducenta quadraginta septem, ex uictoribus mille quadringentos octoginta quattuor cecidisse. ubi ut in numero scriptori parum fidei sit, quia in augendo eo non alius intemperantior est, magnam tamen 5 uictoriam fuisse adparet, quod et castra capta sunt et Boi post eam pugnam extemplo dediderunt sese, et quod supplicatio eius uictoriae causa decreta ab senatu uictimaeque maiores caesae.

42. Liu. XXXVII 48 M. Fuluio Nobiliore et Cn. 10 Manlio Volsone consulibus Valerius Antias auctor est rumorem celebrem Romae fuisse et paene pro certo habitum, recipiendi Scipionis adulescentis causa consulem L. Scipionem et cum eo P. Africanum in conloquium euocatos regis [Antiochi] et ipsos comprehensos esse, et ducibus captis 15 confestim ad castra Romana exercitum ductum eaque expugnata et deletas omnis copias Romanorum esse. ob haec Aetolos sustulisse animos et abnuisse imperata facere, principesque eorum in Macedoniam et in Dardanos et in Thraeciam ad conducenda mercede auxilia profectos. haec qui 20 nuntiarent Romam, A. Terentium Varronem et M. Claudium Lepidum ab A. Cornelio propraetore ex Aetolia missos esse. subtexit deinde fabulae huic, legatos Aetolos in senatu inter cetera hoc quoque interrogatos esse, unde audissent imperatores Romanos in Asia captos ab Antiocho rege et 25 exercitum deletum esse; Aetolos respondisse ab suis legatis se, qui cum consule fuerint, certiores factos. rumoris huius quia neminem alium auctorem habeo, neque adfirmata res mea opinione sit nec pro uana praetermissa.

43. Liu. XXXVII 60, 2 Cogitanti Q. Fabio [praetori] 30 cui rei potissimum insisteret, ne otiosam prouinciam habuisse uideri posset, optimum uisum est in Cretam insulam traicere. Cydoniatae bellum aduersus Gortynios Gnosiosque gerebant, et captiuorum Romanorum atque Italici generis magnus numerus in seruitute esse per totam insulam dicebatur. 35 classe ab Epheso profectus cum primum Cretae litus attigit, nuntios circa ciuitates misit, ut armis absisterent captiuos

que in suis quaeque urbibus agrisque conquisitos reducerent et legatos mitterent ad se, cum quibus de rebus ad Cretensis pariter Romanosque pertinentibus ageret. nihil magnopere ea Cretenses mouerunt. captiuos praeter Gortynios nulli reddiderunt. Valerius Antias ad quattuor milia 5 captiuorum, quia belli minas timuerint, ex tota insula reddita scripsit, eamque causam Fabio, cum rem nullam aliam gessisset, naualis triumphi impetrandi ab senatu fuisse. 189

44. Liu. XXXVIII 23, 6 Numerus interfectorum 565 [Gallorum in Olympo monte a Cn. Manlio consule] haud 10 facile iniri potuit, quia late per omnis amfractus montium fugaque et caedes fuit, et magna pars rupibus inuiis in profundae altitudinis conualles delapsa est, pars in siluis uepribusque occisa. Claudius, qui bis pugnatum in Olympo monte scribit [fr. 66], ad quadraginta milia hominum 15 auctor est caesa; Valerius Antias, qui magis immodicus in numero augendo esse solet, non plus decem milia. numerus captiuorum haud dubie milia quadraginta expleuit, quia omnis generis aetatisque turbam secum traxerant demigrantium magis quam in bellum euntium modo.

20

45. Liu. XXXVIII 50, 4—55, 7. 58-60 Oppressit 187 deinde mentionem memoriamque omnem contentionis huius 567 maius et cum maiore et clariore uiro certamen ortum. P. Scipioni Africano, ut Valerius Antias auctor est, duo Q. Petillii diem dixerunt. id, prout cuiusque ingenium erat, 25 interpretabantur. alii non tribunos plebis, sed uniuersam ciuitatem, quae id pati posset, incusabant: duas maximas orbis terrarum urbes ingratas uno prope tempore in principes inuentas, Romam ingratiorem, si quidem uicta Carthago uictum Hannibalem in exsilium expulisset, Roma 30 uictrix uictorem Africanum expellat. alii neminem unum ciuem tantum eminere debere, ut legibus interrogari non possit; nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam. quid autem tuto cuiquam, nedum summam rem publicam, permitti, si ratio 35 non sit reddenda? qui ius aequum pati non possit, in eum uim haud iniustam esse. haec agitata sermonibus, donec