quòd adventu tuo ista subsellia vacua facta sunt? Quid, quòd omnes 'consulares, qui tibi persaepe ad caedem constituti fuerunt, simul atque assedisti, par. tem istam subselliorum nudam, atque inanem reliquerunt? Quo tandem animo hoc tibi ferendum putas? Servi, mehercule, mei, si me isto pacto. metuerent, ut te metuunt omnes cives tui, domum meam relinquendam putarem: tu tibi urbem non arbitraris? et, si me meis civibus injuriâ suspectum tam graviter atque infensum viderem, carere me aspectu civium, quàm infestis oculis omnium conspici mallem: tu cùm conscientiâ scelerum tuorum agnoscas odium omnium justum, et jam tibi diu debitum, dubitas, quorum mentes, sensusque vulneras, eorum aspectum praesentiamque vitare?

Si te parentes timerent, atque odissent tui, neque eos ullâ ratione placare posses; ut opinor, ab eorum oculis aliquò concederes; nunc te patria, quae communis est omnium nostrûm parens, odit ac metuit: et jamdiu de te nihil judicat, nisi de parricidio suo, cogitare hujus tu neque auctoritatem verebere, neque judicium sequere, neque vim pertimesces? quae tecum, Catilina, sic agit, et quodammodo tacita loquitur: Nullum jam tot annos facinus extitit, nisi per te nullum flagitium sine te tibi uni multorum civium neces, tibi vexatio direptioque socio

1. Consulares-This title was conferred on those, who had been Consuls.

2. Tibi-This word in this place has the signification of a te. 3. Civium neces-Catiline was an active agent in putting to death the persons, whom Sylla proscribed, and was protected from punishment by the authority of the Dictator.

4. Vexatio.......impunita-When Catiline was Praetor, he ob

rum impunita fuit, ac libera: tu non solùm ad negligendas leges et quaestiones, verùm etiam ad evertendas perfringendasque valuisti. Superiora illa, quanquam ferenda non fuerunt, tamen, ut potui, tuli: nunc verò, me totam esse in metu propter te unum : quidquid increpuerit, Catilinam timeri: nullum videri contra me consilium iniri posse, quod a tuo scelere abhorreat, non est ferendum. Quamobrem discede, atque hunc mihi timorem eripe: si est verus, ne opprimar; sin falsus, ut tandem aliquando timere desinam.

VIII. Haec si tecum, ut dixi, patria loquatur, non-ne impetrare debeat, etiamsi vim adhibere non possit? Quid, quòd tu te ipse in custodiam dedisti? quid, quòd vitandae suspicionis causâ, apud M. Lepidum te habitare velle dixisti? a quo non receptus, etiam ad me venire ausus es; atque, ut domi meae te asservarem, rogasti? Cùm a me quoque id responsum tulisses, me nullo modo posse iisdem parietibus tutò esse tecum, qui magno in periculo essem, quod iisdem moenibus contineremur; ad Q. Metellum Praetorem venisti: à quo repudiatus, ad sodalem tuum, virum optimum, M. Marcellum, demigrasti : quem tu videlicet et ad custodiendum te diligentissimum, et ad suspicandum sagacissimum, et ad vindicandum fortissimum fore putasti. Sed quàm longè videtur a carcere atque a vinculis abesse debere, qui seipsum jam dignum custodiâ judicaverit ?

tained the province of Africa, and while he governed it; was guilty of the most oppressive extortion. When he was afterwards a cused in Rome of mal-administration, he escaped with impun by bribing his accuser, Publius Clodius.

Quae cùm ita sint, Catilina, dubitas, si hic emori aequo animo non potes, abire in aliquas terras, et vitam istam multis suppliciis justis debitisque ereptam, fugae solitudinique mandare? Refer, inquis, ad Senatum (id enim postulas) et, si hic ordo sibi placere decreverit, te ire in exilium, obtemperaturum te esse dicis. Non referam id quod abhorret a meis moribus et tamen faciam, ut intelligas quid hi de te sentiant. Egredere ex urbe, Catilina, libera rempub. metu in exilium, si hanc vocem expectas, proficiscere. Quid est, Catilina ? ecquid attendis, ecquid animadvertis horum silentium? patiuntur ; tacent. Quid expectas auctoritatem loquentium, quorum voluntatem tacitorum perspicis? At si hoc. idem huic adolescenti optimo, P. Sextio, si fortissimo viro M. Marcello dixissem, jam mihi consuli hoc ipso in templo, jure optimo, Senatus vim et manus intulisset; de te autem, Catilina, cùm quiescunt, probant: cùm patiuntur, decernunt: cùm tacent, clamant; neque hi solùm, quorum tibi auctoritas est videlicet cara, vita vilissima; sed etiam illi equites Rom. honestissimi, atque optimi viri, caeterique fortissimi cives, qui circumstant Senatum ;

5. Abhorret a meis moribus-Cicero by nature was mild and averse to severity, and as he knew the Senate would condemn Catiline, if he referred the case to them, he chose rather to drive him from the city, which measure he was certain would be equally fatal to the conspiracy, and would not produce so bad consequences. 6. Videlicet cara-Catiline pretended to pay great deference to the authority of the senators, that he might more effectually pre vent a suspicion of his design to murder them.

7. Vilissima-The lives of the Senators were certainly cheap in Catiline's estimation, since he resolved to destroy so many of them. 8. Qui circumstant Senatum--The Roman Knights had been ordered to guard the temple, in which the Senate were convened,

quorum tu et frequentiam videre, et studia perspicere, et voces paulo antè exaudire potuisti ; quorum ego vix abs te jamdiu manus ac 'tela contineo; eosdem facile adducam, ut te haec, quae jampridem vastare studes, relinquentem usque ad portas prosequantur.

IX. Quanquam quid loquor? te ut ulla res frangat? tu ut unquam te corrigas? tu ut ullam fugam meditere? tu ullum ut exilium cogites? utinam tibi istam mentem dii immortales darent! tametsi video, si meâ voce perterritus ire in exilium animum induxeris, quanta tempestas invidiae nobis, si minùs in praesens tempus, recenti memoriâ scelerum tuorum, at in posteritatem impendeat. 3Sed est mihi ̧ tanti, dummodo, ista tua privata sit calamitas et a reipub. periculis sejungatur. Sed tu ut vitiis tuis commoveare, ut legum poenas pertimescas, ut temporibus reipub. cedas, non est postulandum ; neque enim, Catilina, is es, ut te aut pudor a turpitudine, aut metus a periculo, aut ratio a furore revocârit.

Quamobrem, ut saepe jam dixi, proficiscere: ac si mihi inimico, ut praedicas, tuo conflare vis invidiam, rectà perge in exilium: vix feram sermones homi. num, si id feceris vix molem istius invidiae, si in.

:

because it was feared, that the conspirators would make another attempt to murder the Senators, while they were transacting business. 9. Voces-These voices expressed approbation of Cicero's proceedings, and uttered clamorous invectives against Catiline..

1. Tela contineo-If Cicero had permitted them, the Knights would have immediately put Catiline to death.

2. Tempestas invidiae-Cicero is sincere; for had Catiline, instead of going to the camp of Manlius in Tuscany, retired to some remote region, many would have believed that he had been persecuted by Cicero from personal enmity.

3. Sed est mihi tanti-The meaning of these words is " But I do not esteem this of much importance.

exilium ieris jussu Consulis, sustinebo; sin autem *servire meae laudi et gloriae mavis, egredere cum importunâ sceleratorum manu: confer te ad Manlium, concita perditos cives; secerne te a bonis ; infer patriae bellum; exulta impio latrocinio; ut a me non ejectus ad alienos, sed invitatus ad tuos îsse videaris. Quanquam quid ego te invitem, a quo jam sciam esse praemissos, qui tibi ad Forum Aurelium praestolarentur armati? cùm sciam pactam et constitutam esse cum Manlio diem? a quo etiam aquilam illam argenteam, quam tibi ac tuis omnibus perniciosam esse confido, et funestam futuram, cui domi tuae sacrarium scelerum tuorum constitutum fuit, sciam esse praemissam? Tu ut illâ diutiùs carere possis, quam venerari ad caedem proficiscens solebas? a cujus altaribus saepe istam dextram impiam ad necem civium transtulisti?

X. Ibis tandem aliquando, quò te jampridem tua ista cupiditas effrenata ac furiosa rapiebat; neque enim tibi haec res affert dolorem, sed quandam incredibilem voluptatem ad hanc te amentiam natura peperit, voluntas exercuit, fortuna servavit ; nunquam tu non modò otium, sed ne bellum quidem, nisi nefarium, concupisti; nactus es ex perditis atque

4. Servire meae laudi-Catiline's retreat to Manlius would con. vince the people of the justice and merit of Cicero's conduct. 5. Forum Aurelium-This was a town not far from the city, through which Catiline designed to pass to Manlius.

6. Aquilam-Eagles were used as standards in the Roman army, and so great was the reverence, in which they were held, that the soldiers frequently swore by them. The silver eagle, which is mentioned in the text, nad belonged to Marius in the Cimbrian war; and it is probable that Catiline had made his partisans swear by this to follow him and execute his designs.

7. Ut-This word in this place has the signification of quo modo.