bufque fenatoribus & rerum publicarum gubernatoribus perlegendum. Ifaacus Cafaubonus ad Livium tranftulit illud Seneca Rhetoris de Oratorum principe encomium, Populum Romanum hujus unius ingenium par imperio fuo habuiffe. Et quidem certè adeo vifus eft nonnullis cum Cicero. ne conferendus, ut non dubitaverint affirmare, Ciceronem ipfum, fi ad fcriptionem hiftoriæ totam illam vim forenfis facundiæ convertiffet, futurum fuiffe Livio noftro aliquanto inferiorem.

T. L I

T. LIVII PATAVINI

HISTORIARUM

AB URBE CONDITA

LIBER PRIMUS.

I, II. O

A

EPITOM E.

Dventus Ænea in Italiam, & res ab eo gefta; III. Afcanii regnum Alba, Silvii Ænea, ac deinceps Silviorum regum, primo libro continentur. IV. Numitoris filia à Marte compreffa ; nati Romulus Remus: V. Amulius obtruncatus. VI. Urbs à Romulo condita. VIII. Senatus lectus. XI. Cum Sabinis bellatum. X.Opima fpolia Fovi Feretrio lata. XIII. In curias populus divifus. XIV, XV. Fidenates & Vejentes victi. XVI. Romulus confecratus. XVII. Interregnum. XVIII, &c. Numa Pompilius ritus facrorum tradidit: Fano templum conftituit: ejufque portam, pacatis omnibus circa populis, primus claufit: cum Dea Egeria fibi congreffus nocturnos effe fimulans, feroces populi animos ad religionem perpulit. XXII, &c. Tullus Hoftilius Albanos bello petiit. XXV. Poft hac Tergeminorum

VOL I.

B

pugna.

pugna, XXVI. Horatius abfolutus. XXVIII. Mettii Euffetii fupplicium. XXIX. Alba diruta: XXX. Albani in civitatem recepti. Sabinis bellum indictum. XXXI. Ad poftremum fulmine Tullus abfumptus eft. XXXII. Ancus Marcius carimonias à Numa inftitutas renovavit : XXXIII. Latinis victis, & ad civitatem adfcitis, montem Aventinum affignavit: Politorium, urbem Latinorum bello repetitam, quam prifci Latini occupaverant, diruit: pontem fublicium in Tiberim fecit: Faniculum collem urbi addidit : fines imperii protulit: Oftiam condidit. Regnavit annos viginti quatuor. XXXIV. Eo regnante Lucumo, Damarati Corinthii filius, à Tarquiniis, Etruria civitate, Romam venit; &, in amicitiam Anci receptus, Tarquinii nomen ferre cœpit ; & poft mortem Anci regnum excepit. XXXV. Centum additis, Patrum numerum auxit : Latinos fubegit, Circum defignavit, ludos edidit: Sabinorum bello petitus, equitum centurias ampliavit. XXXVI. Tentanda fcientia cauffa Attii Navii auguris, confuluiffe fertur, an id, de quo cogitaret, effici poffet? quod quum ille fieri poffe refpondiffet; juffiffe eum novacula cotem pracidere, idque protinus ab Attio factum. XXXVII. Sabinos praterea acie vicit: XXXVIII. Urbem muro circumdedit, cloacas fecit. XL. Occifus eft ab Anci filiis, quum regnasset annos triginta octo. XLI. Succeffit ei Serv. Tullius, natus ex captiva nobili Corniculana : cui puero adhuc in cunis pofito caput arfiffe traditum eft. Vejentes atque Etrufcos prælio fudit. XLII, XLIII. Censum primus omnium egit. Luftrum condidit, quo cenfa octoginta millia effe dicuntur. Claffes centuriafque defcripfit. XLIV. Pomarium protulit: colles urbi, Quirina

Quirinalem, Viminalem, Efquilinumque adjecit. XLV. Templum Diana cum Latinis in Aventino fecit. XLVII, XLVIII. Interfectus eft à L. Tarquinio Prifci filio, confilio filia fua Tullia, cum regnaffet annos quadraginta quatuor. XLIX. Poft hunc L. Tarquinius Superbus, neque Patrum, neque populi jussu, regnum invafit: quo die fcelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit. Armatos circa fe ad cuftodiam corporis fui habuit. L, LI. Turnum Herdonium fraude interemit. LIII. Bellum cum Volfcis geffit: & ex eorum prada templum Jovi in Capitolio fecit. LV. Terminus & Juventas non addixere : quorum ara moveri non potuerunt. LIV. Filii Sexti Tarquinii dolo, Gabios in poteftatem fuam redegit. LVI. Hujus filiis Delphos profectis, & confulentibus, quis eorum regnaturas effet Roma, dictum eft, eum regnaturum, qui primum matrem ofculatus effet. Quod refponfum cum ipfi aliter interpretarentur, Junius Brutus, qui cum iis profectus erat, prolapfum fe fi mulavit, & terram ofculatus eft. Idque factum ejus eventus rei comprobavit. Nam cum, impotenter fe gerendo, Tarquinius Superbus omnes in odium fui adduxiffet; ad ultimum, propter expugnatam nocturna vi à Sexto filio ejus Lucretia pudicitiam (qua, vocato patre ad fe Tricipitino, viro Collatino, obteftata, ne inulta mors ejus effet, cultro fe interemit) LIX. Bruti opera maxime expulfus eft, quum regnaffet annos viginti quinque. LX. Tunc confules primum creati funt L. Junius Brutus & L. Tarquinius Collatinus.

PREFATIO.

Acturufne operæ pretium fim, fi à primordio Urbis res populi Romani perfcripferim, nec fatis fcio; nec, fi fciam, dicere aufim. Quippe qui cum veterem tum vulgatam effe rem videam, dum novi femper fcriptores, aut in rebus certius aliquid allaturos fe, aut fcribendi arte rudem vetuftatem fuperaturos, credunt. Utcunque erit, juvabit tamen rerum geftarum memoriæ principis terrarum populi, pro virili parte, & meipfum confuluiffe ; &, fi in tanta fcriptorum turba mea fama in obfcuro fit, nobilitate ac magnitudine eorum, meo qui nomini officient, me confoler. Res eft præterea, & immenfi operis, ut quæ fupra feptingentefimum annum repetatur ; & quæ, ab exiguis profecta initiis, eô creverit, ut jam magnitudine laboret fua & legentium plerifque, haud dubito, quin primæ origines, proximaque originibus, minus præbitura voluptatis fint; feftinantibus ad hæc nova, quibus jam pridem prævalentis populi vires fe ipfæ conficiunt. Ego contrà hoc quoque laboris præmium petam, uti me à confpectu malorum, quæ noftra tot per annos vidit ætas, tantiíper certe dum prifca illa tota mente repeto, avertam ; omnis expers curæ, quæ fcribentis animum, etfi

non