Immagini della pagina
PDF
ePub

cum Tarquinius occisus esset, Tanaquil, Tarquini uxor, mortem eius celavit populumque ex superiore parte aedium adlocuta ait, regem grave quidem sed non letale vulnus accepisse, eumque petere, ut interim, dum convalesceret, Servio Tullio dicto audientes essent. Sic Servius 5. Tullius regnare coepit, sed recte imperium administravit. Sabinos subegit; montes tres, Quirinalem, Viminalem, Esquilinum urbi adiunxit; fossas circa murum duxit. Idem censum ordinavit et populum in classes et centurias distribuit.

10

XXIII. Servius Tullius aliquod urbi decus addere volebat. Iam tum inclitum erat Dianae Ephesiae fanum. Id communiter a civitatibus Asiae factum fama ferebat. Itaque Latinorum populis suasit, ut et ipsi fanum Dianae cum populo Romano Romae in Aventino monte aedifica- 15 rent. Quo facto bos mirae magnitudinis cuidam Latino nata dicitur et responsum somnio datum, eum populum summam imperi habiturum, cuius civis bovem illam Dianae immolasset. Latinus bovem ad fanum Dianae egit et causam sacerdoti Romano exposuit. Ille callidus 20 dixit, prius eum vivo flumine manus abluere debere. Latinus dum ad Tiberim descendit, sacerdos bovem immolavit. Ita imperium civibus sibique gloriam adquisivit.

XXIV. Servius Tullius filiam alteram ferocem, mitem 25 alteram habens, cum Tarquini filios pari esse animo videret, ferocem miti, mitem feroci in matrimonium dedit, ne duo violenta ingenia matrimonio iungerentur. Sed mites seu forte seu fraude perierunt; feroces morum similitudo coniunxit. Statim Tarquinius a Tullia incitatus advo- 30 cato senatu regnum paternum repetere coepit. Qua re audita Servius dum ad curiam contendit, iussu Tarquini per gradus deiectus et domum refugiens interfectus est.

Tullia carpento vecta in forum properavit et coniugem e curia evocatum prima regem salutavit; cuius iussu cum e turba ac tumultu decessisset domumque rediret, viso patris corpore mulionem cunctantem et frena inhibentem 5 super ipsum corpus carpentum agere iussit. Unde vicus ille sceleratus dictus est. Servius Tullius regnavit annos quattuor et quadraginta.

TARQUINIUS SUPERBUS.

XXV. Tarquinius Superbus regnum sceleste occupavit. Tamen bello strenuus Latinos Sabinosque domuit. Ur10 bem Gabios in potestatem redegit fraude Sexti fili. Is cum indigne ferret, eam urbem a patre expugnari non posse, ad Gabinos se contulit, patris saevitiam in se conquerens. Benigne a Gabinis exceptus paulatim eorum benevolentiam consequitur, fictis blanditiis ita eos adli15 ciens, ut apud omnes plurimum posset et ad postremum dux belli eligeretur. Tum e suis unum ad patrem mittit sciscitatum quidnam se facere vellet. Pater nuntio fili nihil respondit, sed velut deliberabundus in hortum transiit ibique inambulans sequente nuntio altissima papave20 rum capita baculo decussit. Nuntius fessus exspectando rediit Gabios. Sextus cognito silentio patris et facto intellexit, quid vellet pater. Primores civitatis interemit patrique urbem sine ulla dimicatione tradidit.

XXVI. Postea rex Ardeam urbem obsidebat. Ibi cum 25 in castris essent, Tarquinius Collatinus, sorore regis natus, forte cenabat apud Sextum Tarquinium cum iuvenibus regiis. Incidit de uxoribus mentio; cum suam unusquisque laudaret, placuit experiri. Itaque citatis equis Romam avolant: regias nurus in convivio et luxu depre

Ea ergo

hendunt. Pergunt inde Collatiam; Lucretiam, Collatini uxorem, inter ancillas in lanificio inveniunt. ceteris praestare iudicatur. Paucis interiectis diebus Sextus Collatiam rediit et Lucretiae vim attulit. Illa postero die advocatis patre et coniuge rem exposuit et 5 se cultro, quem sub veste abditum habebat, occidit. Conclamat vir paterque et in exitium regum coniurant. Tarquinio Romam redeunti clausae sunt urbis portae et exsilium indictum.

NEPOS.

MILTIADES.

I. Miltiades, Cimonis filius, Atheniensis, cum et antiquitate generis et gloria maiorum et sua modestia unus. omnium maxime floreret eaque esset aetate, ut non iam solum de eo bene sperare, sed etiam confidere cives pos5 sent sui, talem eum futurum, qualem cognitum iudicarunt, accidit ut Athenienses Chersonesum colonos vellent mittere. Cuius generis cum magnus numerus esset et multi eius demigrationis peterent societatem, ex iis delecti Delphos deliberatum missi sunt, qui consulerent Apollinem, 10 quo potissimum duce uterentur. Namque tum Thraces eas regiones tenebant, cum quibus armis erat dimicandum. His consulentibus nominatim Pythia praecepit, ut Miltiadem imperatorem sibi sumerent: id si fecissent, incepta prospera futura. Hoc oraculi responso Miltiades 15 cum delecta manu classe Chersonesum profectus cum accessisset Lemnum et incolas eius insulae sub potestatem redigere vellet Atheniensium, idque Lemnii sua sponte facerent postulasset, illi irridentes responderunt tum id se facturos, cum ille domo navibus proficiscens vento 20 aquilone venisset Lemnum. Hic enim ventus ab septentrionibus oriens adversum tenet Athenis proficiscentibus. Miltiades morandi tempus non habens cursum direxit, quo tendebat, pervenitque Chersonesum.

L

II. Ibi brevi tempore barbarorum copiis disiectis, tota regione quam petierat potitus, loca castellis idonea communiit, multitudinem quam secum duxerat in agris conlocavit crebrisque excursionibus locupletavit. Neque minus in ea re prudentia quam felicitate adiutus est. 5 Nam cum virtute militum devicisset hostium exercitus, summa aequitate res constituit atque ipse ibidem manere decrevit. Erat enim inter eos dignitate regia, quamvis carebat nomine, neque id magis imperio quam iustitia consecutus. Neque eo setius Atheniensibus, a quibus 10 erat profectus, officia praestabat. Quibus rebus fiebat ut non minus eorum voluntate perpetuo imperium obtineret, qui miserant quam illorum cum quibus erat profectus. Chersoneso tali modo constituta Lemnum revertitur et ex pacto postulat ut sibi urbem tradant. Illi enim dixerant, 15 cum vento borea domo profectus eo pervenisset, sese dedituros, se autem domum Chersonesi habere. Cares, qui tum Lemnum incolebant, etsi praeter opinionem res ceciderat, tamen non dicto sed secunda fortuna adversariorum capti, resistere ausi non sunt atque ex insula demigrarunt. 20 Pari felicitate ceteras insulas, quae Cyclades nominantur, sub Atheniensium redegit potestatem.

III. Iisdem temporibus Persarum rex Darius ex Asia in Europam exercitu traiecto Scythis bellum inferre decrevit. Pontem fecit in Histro flumine, quo copias tra- 25 duceret. Eius pontis, dum ipse abesset, custodes reliquit principes, quos secum ex Ionia et Aeolide duxerat; quibus singulis suarum urbium perpetua dederat imperia. Sic enim facillime putavit se Graeca lingua loquentes qui Asiam incolerent sub sua retenturum potestate, si amicis so suis oppida tuenda tradidisset, quibus se oppresso nulla spes salutis relinqueretur. In hoc fuit tum numero Miltiades cui illa custodia crederetur. Hic cum crebri

« IndietroContinua »