Immagini della pagina
PDF
ePub

710

Nuntius ut rediit, decussaque lilia dixit,
Filius Agnosco iussa parentis' ait.
Nec mora, principibus caesis ex urbe Gabina,
Traduntur ducibus moenia nuda suis.
Ecce nefas visu, mediis altaribus anguis

Exit, et extinctis ignibus exta rapit.
Consulitur Phoebus. Sors est ita reddita, 'Matri
Qui dederit princeps oscula, victor erit.'
715 Oscula quisque suae matri properata tulerunt,
Non intellecto credula turba deo.

720

Brutus erat stulti sapiens imitator, ut esset
Tutus ab insidiis, dire Superbe, tuis.

Ille iacens pronus matri dedit oscula Terrae,
Creditus offenso procubuisse pede.

Cingitur interea Romanis Ardea signis,

Et patitur lentas obsidione moras.

Dum vacat, et metuunt hostes committere pugnam,
Luditur in castris, otia miles agit.

725 Tarquinius iuvenis socios dapibusque meroque
Accipit. ex illis rege creatus ait:

730

'Dum nos difficilis pigro tenet Ardea bello,
Nec sinit ad patrios arma referre deos,
Ecquid in officio torus est socialis? et ecquid
Coniugibus nostris mutua cura sumus?'

Quisque suam laudat. studiis certamina crescunt,
Et fervent multo linguaque corque mero.
Surgit cui dederat clarum Collatia nomen:
Non opus est verbis, credite rebus!' ait.

735 Nox superest. tollamur equis, Urbemque petamus!'

710

pavera. Aehnlich die Sage von der
Einnahme Babylons durch Zopyrus
bei Herod. III, 153 sqq.
Liv.: orba consilio auxilioque Ga-
bina res regi Romano sine ulla di-
micatione in manum traditur.
712 Itaque cum ad publica prodigia
Etrusci tantum vates adhiberentur,
hoc velut domestico exterritus visu
Delphos ad maxime inclitum in ter-
ris oraculum mittere statuit. Liv. I,
56, 5. 713 consulitur: perfectis
patris mandatis cupido incessit ani-
mos iuvenum sciscitandi, ad quem
eorum regnum Romanum esset ven-
turum. 713 die Gesandtschaft
nach Delphi bestand aus L. Junius
Brutus (Schwestersohn des Super-
bus) u. Titus u. Aruns Tarq., beide

[ocr errors]

Söhne des Königs. 714 Livius lässt den Gott äussern: imperium summum Romae habebit, also nicht regnum! 719 Velut si prolapsus cecidisset (= iacens pronus), terram osculo contigit, scilicet quod ea conmunis mater omnium mortalium esset. -721 Ardea, südl. von Rom, verweigerte den Anschluss an den römischlatinischen Bund. Die Stadt lag wohlbefestigt auf einem steilen, ringsum schroff abgehauenen Felsen. Schwegler I, 777. 725 regii iuvenes interdum otium conviviis comisationibusque inter se terebant. 728 ad patrios deos] in patriam redire. 729 in officio] Thun wohl unsere Gattinnen ihre Pflicht-(Treue)?, torus (léxos)=coniunx. — 735 superest] =

=

740

Dicta placent, frenis inpediuntur equi.
Pertulerant dominos. regalia protinus illi
Tecta petunt. custos in fore nullus erat.
Ecce nurum regis fusis per colla coronis
Inveniunt posito pervigilare mero.

Inde cito passu petitur Lucretia. nebat,

Ante torum calathi lanaque mollis erat.
Lumen ad exiguum famulae data pensa trahebant,
Inter quas tenui sic ait ipsa sono:

745 Mittenda est domino... nunc, nunc properate, puellae!... Quamprimum nostra facta lacerna manu.

750

Quid tamen auditis? nam plura audire potestis:
Quantum de bello dicitur esse super?

Postmodo victa cades, melioribus, Ardea, restas,
Improba, quae nostros cogis abesse viros!
Sint tantum reduces! Sed enim temerarius ille
Est meus, et stricto quolibet ense ruit.
Mens abit, et morior, quotiens pugnantis imago
Me subit, et gelidum pectora frigus habet.'
155 Desinit in lacrimas, intentaque fila remittit.
In gremio voltum deposuitque suum.
Hoc ipsum decuit. lacrimae decuere pudicae,
Et facies animo dignaque parque fuit.
'Pone metum, venio!' coniunx ait. Illa revixit,
760 Deque viri collo dulce pependit onus.
Interea iuvenis furiatos regius ignis

Concipit, et caeco raptus amore furit.
Forma placet, niveusque color flavique capilli,
Quique aderat nulla factus ab arte decor;
765 Verba placent et vox, et quod corrumpere non est,
Quoque minor spes est, hoc magis ille cupit.
Iam dederat cantus lucis praenuntius ales,
Cum referunt iuvenes in sua castra pedem.

[ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

770

Carpitur attonitos absentis imagine sensus
Ille: recordanti plura magisque placent.
Ut solet a magno fluctus languescere flatu,
Sed tamen a vento, qui fuit, unda tumet,
Sic quamvis aberat placitae praesentia formae,
Quem dederat praesens forma, manebat amor.
775 Ardet, et iniusti stimulis agitatur amoris.

780

Comparat indigno vimque dolumque toro.
Exitus in dubio est. Audebimus ultima!' dixit:
"Viderit, audentes forsne deusne iuvet.
Cepimus audendo Gabios quoque.' Talia fatus
Ense latus cinxit, tergaque pressit equi.
Accipit aerata iuvenem Collatia porta,

Condere iam voltus sole parante suos.
Hostis, ut hospes, init penetralia Collatina:
Comiter excipitur. sanguine iunctus erat.
785 Quantum animis erroris inest! parat inscia rerum
Infelix epulas hostibus illa suis.

Functus erat dapibus. poscunt sua tempora somnum.
Nox erat, et tota lumina nulla domo:
Surgit, et auratum vagina liberat ensem,

790 Et venit in thalamos, nupta pudica, tuos.
Utque torum pressit, Ferrum, Lucretia, mecum est;
Natus' ait regis Tarquiniusque loquor.'

Illa nihil. neque enim vocem viresque loquendi,
Aut aliquid toto pectore mentis habet.

795 Sed tremit, ut quondam stabulis deprensa relictis
Parva sub infesto cum iacet agna lupo.
Quid faciat? pugnet? vincetur femina pugnans.
Clamet? at in dextra, qui vetet, ensis erat.
Effugiat? positis urguentur pectora palmis.
800 Instat amans hostis precibus pretioque minisque;
Nec prece nec pretio nec movet ille minis.
'Nil agis! eripiam' dixit 'per crimina vitam:
Falsus adulterii testis adulter ero.

805

für

Interimam famulum, cum quo deprensa fereris.'
Succubuit famae victa puella metu.

Quid, victor, gaudes? haec te victoria perdet.

[blocks in formation]

mag erfahren.

sie

778 Viderit] Lucretia, 783 Auch Livius: hostis pro hospite (Paronomasie), in gehobener Rede. Warum

penetralia?

784 sanguine iunctus]

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

Heu quanto regnis nox stetit una tuis!
Iamque erat orta dies. passis sedet illa capillis,
Ut solet ad nati mater itura rogum:

810 Grandaevumque patrem fido cum coniuge castris
Evocat, et posita venit uterque mora.

815

Utque vident habitum, quae luctus causa, requirunt,
Cui paret exequias, quove sit icta malo?

Illa diu reticet, pudibundaque celat amictu

Ora. fluunt lacrimae more perennis aquae.
Hinc pater, hinc coniunx lacrimas solantur, et orant
Indicet, et caeco flentque paventque metu.
Ter conata loqui ter destitit, ausaque quarto,
Non oculos adeo sustulit illa suos.

820 'Hoc quoque Tarquinio debebimus? eloquar,' inquit,
'Eloquar infelix dedecus ipsa meum?"
Quaeque potest, narrat.

825

Dant veniam facto genitor coniunxque coactae. "Quam' dixit veniam vos datis, ipsa nego.'

Nec mora, celato fixit sua pectora ferro,

Et cadit in patrios sanguinulenta pedes.

Tunc quoque, iam moriens, ne non procumbat honeste, Respicit. haec etiam cura cadentis erat. 830 Ecce super corpus communia damna gementes, Obliti decoris, virque paterque iacent,

835

Brutus adest, tandemque animo sua nomina fallit,
Fixaque semianimi corpore tela rapit,
Stillantemque tenens generoso sanguine cultrum
Edidit impavidos ore minante sonos:

Per tibi ego hunc iuro fortem castumque cruorem,
Perque tuos manes, qui mihi numen erunt,
Tarquinium profuga poenas cum stirpe daturum.
Iam satis est virtus dissimulata diu.'

840 Illa iacens ad verba oculos sine lumine movit.
Visaque concussa dicta probare coma.

Fertur in exequias animi matrona virilis,
Et secum lacrimas invidiamque trahit.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

845

Volnus inane patet. Brutus clamore Quirites
Concitat, et regis facta nefanda refert.
Tarquinius cum prole fugit. capit annua consul
Iura. dies regnis illa suprema fuit.

II. Die Republik.

A. Kämpfe der jungen Republik gegen das Königthum.

1. Begründung und Ordnung der Republik.
(Liv. II, 1-2).

1 I. Liberi iam hinc populi Romani res pace belloque gestas, annuos magistratus imperiaque legum potentiora quam homi2 num peragam. quae libertas ut laetior esset, proxumi regis superbia fecerat. nam priores ita regnarunt, ut haud inmerito

844

lacrimas et exsecrationes. Nach Livius: praeco ad tribunum celerum, in quo tum magistratu forte Brutus erat, populum advocavit. his verbis incensam multitudinem perpulit, ut inperium regi abrogaret exulesque esse iuberet L. Tarquinium cum coniuge ac liberis. 847 reg

natum Romae ab condita urbe ad liberatam annos CCXLIV. duo consules inde comitiis centuriatis (Servius Verfassung wird also sofort wieder hergestellt) a praefecto urbis ex commentariis Servi Tulli creati sunt, L. Junius Brutus et L. Tarquinius Conlatinus.

1. Liv. II, c. 1. Liberi] der Hauptbegriff, welcher den wesentlichen Charakter der neuen Periode enthält, ist vorangestellt: dadurch erhält das Adj. für uns die Bedeutung eines Subst. 1. iam hinc, iam gehört zu liberi, hinc zu peragam; von hier an will Livius die Geschichte des nicht mehr von Königen beherrschten, sondern bebereits freien u. selbständigen Volkes erzählen, vgl. VII, 29, 1: maiora iam hinc bella-dicentur, die Kriege,

-

=

[ocr errors]

welche von jetzt an dargestellt werden sollen, sind bereits viel bedeutender, nicht mehr so unbedeutend wie die früheren. 1. res pace belloque gestas] = Innere u. äussere Politik, Geschichte, vgl. zu p. 2, 15: artibus domi militiaeque. 2. annuos magistratus etc.] die Grundbedingung der Freiheit ruht 1. im jährlichen Wechsel der Amtsgewalt, 2. (im Anschluss daran als Folge que) in der Macht des Gesetzes gegenüber der Willkühr einzelner Menschen (Despoten). Mit diesen inhaltschweren Worten charakterisirt Liv. nicht den Zustand des Freistaats, wie er bei seiner Begründung war, sondern er deutet nur die Bedingungen der schliesslichen Entwicklung an: Auch im Freistaate kämpft der Egoismus gegen die Macht des Gesetzes an, aber dieses trägt den Sieg davon. - 4. superbia, zunächst die Missachtung des auf Sitte und Herkommen beruhenden Rechts, dann überhaupt = Despotismus, Tyrannei. Superbus heisst auch weiterhin jeder magistratus, welcher die Beschlüsse des Senats miss

« IndietroContinua »