Immagini della pagina
PDF
ePub

10

XI. Porsina primo conatu repulsus consiliis ab oppugnanda 1 urbe ad obsidendam versis, praesidio in Ianiculo locato ipse in plano ripisque Tiberis castra posuit navibus undique accitis

et ad custodiam, ne quid Romam frumenti subvehi sineret, et 2 5 ut praedatum milites trans flumen per occasiones aliis atque

aliis locis traicerent; brevique adeo infestum omnem Romanum agrum reddidit, ut non cetera solum ex agris sed pecus quo- 3 que omne in urbem compelleretur, neque quisquam extra portas propellere auderet.

XII. Obsidio erat (nihilo minus) et frumenti cum summa 1 caritate inopia, sedendoque expugnaturum se urbem spem Porsina habebat, cum C. Mucius adulescens nobilis, cui indignum 2 videbatur populum Romanum servientem nullo bello nec ab

hostibus ullis obsessum esse, liberum eundem populum ab isdem 15 Etruscis obsideri, quorum saepe exercitus fuderit ; itaque 3

magno audacique aliquo facinore eam indignitatem vindicandam ratus, primo sua sponte penetrare in hostium castra constituit; dein metuens, ne, si consulum iniussu et ignaris omni- 4

bus iret, forte deprehensus a custodibus Romanis retraheretur 20 ut transfuga, fortuna tum urbis crimen adfirmante, senatum

adit. „transire Tiberim" inquit, „patres, et intrare, si possim, 5 castra hostium volo, non praedo nec populationum in vicem ultor: maius, si di iuvant, in animo est facinus.“ adprobant

patres. abdito intra vestem ferro proficiscitur. ubi eo venit, 6 25 in confertissima turba prope regium tribunal constitit. ibi 7

cum stipendium militibus forte daretur, et scriba cum rege sedens pari fere ornatu multa ageret, eum milites volgo adirent, timens sciscitari, uter Porsina esset, ne ignorando regem semet ipse aperiret quis esset, quo temere traxit fortuna faci

[ocr errors]
[ocr errors]

3. in plano ripisque Tiberis die

dicare lösen, aufheben. 20. adEbene zwischen dem Janiculum u. firmante] für etwas sprechen, dem Tiber. 6. infestum, unsicher. wahrscheinlich machen.

23. maZu non cetera solum ist aus dem ius facinus, er deutet also die Abfolgenden conpelleretur der ver- sicht des Meuchelmords ziemlich wandte Begriff conportarentur zu unverblümt an. Aehnlich versuchen ergänzen.

Metellus und Marius die Ermordung 10. nihilo minus, denn im Vor- des Jugurtha, ähnlich fordert der ausgehenden hatte Livius erzählt, Senat die Gesandten des Bochus wie der Consul Valerius durch einen zur Ausführung des Verbrechens klugen Ausfall die plündernden auf, vgl. Sall. Jug. 61. 62. 104: Feinde überfallen hatte: ita caesi foedus et amicitia dabuntur cum in medio praedatores, finisque ille meruerit. Dieses merere erklärt Sulla tam effuse evagandi Etruscis fuit. c. 111. Bei Dion. V, 27 sagt Mu- 11. sedendoque] = durch ruhige cius im Senat ganz offen: Tòv.BaBelagerung 12. nobilis, also Pa- σιλέα των πολεμίων αποκτείνειν υμίν tricier, später erschienen die Mucii υποδέχομαι. 27. eum betont vorals Plebeier. 16. eam indignita- angestellt = eum autem. tem] = diese unwürdige Lage, vin- temere traxit fortuna facinus]

- 29. quo

cum

[ocr errors]

nus, scribam pro rege obtruncat. vadentem inde, qua per tre8 pidam turbam cruento mucrone sibi ipse fecerat viam,

concursu ad clamorem facto conprehensum regii satellites re

traxissent, ante tribunal regis destitutus tum quoque inter tan9 tas fortunae minas metuendus magis quam metuens, „Romanus 5

sum“ inquit „civis, C. Mucium vocant. hostis hostem occidere

volui, nec ad mortem minus animi est quam fuit ad caedem: 10 et facere et pati fortia Romanum est. nec unus in te ego

hos animos gessi; longus post me ordo est idem petentium decus. proinde in hoc discrimen, si iuvat, accingere, ut in 10

singulas horas capite dimices tuo, ferrum hostemque in vestibulo 11 habeas regiae. hoc tibi iuventus Romana indicimus bellum.

nullam aciem, nullum proelium timueris; uni tibi et cum sin12 gulis res erit.“ cum rex simul ira incensus periculoque con

territus circumdari ignis minitabundus iuberet, nisi expromeret 15 13 propere, quas insidiarum sibi minas per ambages iaceret, „en

tibi“ inquit, „ut sentias, quam vile corpus sit iis, qui magnam gloriam vident;“ dextramque accenso ad sacrificium foculo

inicit. quam cum velut alienato ab sensu torreret animo, prope 14 attonitus miraculo rex cum ab sede sua prosiluisset, amoveri- 20

que ab altaribus iuvenem iussisset, „tu vero abi“ inquit, „in te magis quam in me hostilia ausus. iuberem macte virtute

esse, si pro mea patria ista virtus staret: nunc iure belli libe15 rum te intactum inviolatumque hinc dimitto.“ tunc Mucius

quasi remunerans meritum „quando quidem" inquit „est apud 25

te virtuti honos, ut beneficio tuleris a me, quod minis nequisti: 16 trecenti coniuravimus principes iuventutis Romanae, ut in te

denn auf ihn (den scriba) stürmt er in der Eile (temere, vgl. Hor. I, 12, 7) planlos (fortuna Nom.) ein.

6. hostis hostem, soll den Meuchelmord entschuldigen! 11. in singulas horas, wie in dies oder in annos, von Stunde zu Stunde, jeden Augenblick mit nur kurzer Unterbrechung. – 11. vestibulum regiae, uneigentlich vom Feldherrnzelt, dem praetorium. -- 16. per ambages, di' aivlyuõv, in Räthseln, andeutungsweise. 16. en tibi, sc. ostendam.

17. vident, vor Augen haben propositam animis oculisque cernunt.

19. velut alienato ab sensu animo]

wie gefühllos. 20. miraculo, von einer solchen That des Heroismus erwähnt Dionysius nichts. Wahrscheinlich bildete sich die Sage aus dem Namen Scaevola von

die linke Hand. 21. altaribus
foculo, sonst in der Regel der Altar-
aufsatz. 22. mac-te gesegnet, ver-
wandt mit macte mache gross von
der W. μακ(μάκαρ). Sonst macte
virtute esto oder este mit Imperativ.

23. liberum iure belli, frei von
dem was das Kriegsrecht gestattet.
Freilich ist hier die Berufung
auf das ius belli sehr überflüssig,
weil Mucius nicht Feind, sondern
Meuchelmörder ist. 25. quasi,
unter dem Schein als ob er, denn
in Wirklichkeit sucht er durch
listigen Trug den König zu schrek-
ken, vgl. Dion. VII, 29. 27. Die
Söhne der Väter, welche dem ordo
senatorius angehören, bilden zu Li-
vius' Zeit die iuventus Romana; der
Sohn des princeps senatus ist prin-
ceps iuventutis, hier im weiteren

>

5

scaeva

hac via grassaremur. mea prima sors fuit; ceteri, utcumque ceciderit primis, quoad te opportunum fortuna dederit, suo quisque tempore aderunt."

XIII. Mucium dimissum, cui postea Scaevolae a clade 1 5 dextrae manus cognomen inditum, legati a Porsina Romam

secuti sunt: adeo moverat eum et primi periculi casus, quo 2 nihil se praeter errorem insidiatoris texisset, et subeunda dimicatio totiens, quot coniurati superessent, ut pacis condiciones

ultro ferret Romanis. iactatum in condicionibus nequiquam 3 10 de Tarquiniis in regnum restituendis, magis quia id negare ipse

nequiverat Tarquiniis, quam quod negatum iri sibi ab Romanis ignoraret. de agro Veientibus restituendo impetratum, ex- 4 pressaque necessitas obsides dandi Romanis, si Ianiculo prae

sidium deduci vellent. his condicionibus conposita pace exer15 citum ab Ianiculo deduxit Porsina et agro Romano excessit.

patres C. Mucio virtutis causa trans Tiberim agrum dono de- 5 dere, quae postea sunt Mucia prata appellata.

Ergo ita honorata virtute feminae quoque ad publica de- 6 cora excitatae. et Cloelia virgo, una ex obsidibus, cum castra 20 Etruscorum forte haud procul ripa Tiberis locata essent, fru

strata custodes, dux agminis virginum inter tela hostium Tiberim tranavit, sospitesque omnes Romam ad propinquos restituit. quod ubi regi nutiatum est, primo incensus ira oratores 7

Romam misit ad Cloeliam obsidem deposcendam; alias haud 25 magni facere: deinde in admirationem versus supra Coclites 8

Muciosque dicere id facinus esse, et prae se ferre, quem ad Sinne. 1. ut cumque · primis, Hist. III, 72 sedem Iovis 0. M. auwie es auch immer den Ersten, den spicato a maioribus conditam, quam jedesmaligen Vorgängern gehen mag.

non Porsina dedita urbe neque Doch ist die Stelle unsicher, die Galli capta temerare potuissent, Hdschr. haben primi; vielleicht: furore principum exscindi. Aus dieceteri, ut cuiusque (sc. sors) exierit, sen Spuren erkennt man abweipares animis aderunt.

chend von der Sage, welche Liv. 6. quo, weil das Verb texisset berichtet, 1. eine Uebergabe der den Begriff des Befreiens enthält. Stadt an Porsina ausser dem

7. subeunda, die Aussicht auf Capitol, 2. die Auslieferung etc. 11. quam quod ignoraret] der Waffen. Rom befreite sich die gewöhnliche Form non quo von den lästigen Friedensbedingun(quod) c. Conj., sed quia c. Indic. gen nach den unglücklichen Unter

- 12. Dion. V, 31: εαυτώ δ' αιτεί- nehmungen der Etrusker gegen die σθαι διαλυομένω την έχθραν τους Latiner. 16. trans Tiberim: or. καλουμένους Επτα πάγους, von den ο χώρος έως των καθ' ημάς montes Vaticani bis zum Meere rei- χρόνων Μούκιοι λειμώνες καλούνται chend, cf. p. 31, 12. 14. his con- Dion. V, 35. 18. publica decora, dicionibus] Vgl. dagegen Plin. hist, Heldenthaten, welche dieselbe Ausnat. 34, 14, 139 in foedere quod zeichnung verdienten. 25. in adexpulsis regibus populo Romano mirationem versus, sah er sich zur dedit Porsina, nominatim conpre

Bewunderung hingerissen, gezwunhensum invenimus ne ferro nisi gen. 26. quem ad modum sic, in agri cultu uteret ur. Tac.

aber, während

TOS

zwar

[ocr errors]

modum, si non dedatur obses, pro rupto foedus se habiturum, 9 sic deditam intactam inviolatamque ad suos remissurum. utrim

que constitit fides: et Romani pignus pacis ex foedere restituerunt, et apud regem Etruscum non tuta solum sed honorata

etiam virtus fuit, laudatamque virginem parte obsidum se do- 5 10 nare dixit; ipsa quos vellet legeret. productis omnibus elegisse

inpubes dicitur, quod et virginitati decorum et consensu obsi

dum ipsorum probabile erat eam aetatem potissimum liberari 11 ab hoste, quae maxime opportuna iniuriae esset. pace redin

tegrata Romani novam in femina virtutem novo tum genere 10 honoris, statua equestri, donavere: in summa Sacra via fuit posita virgo insidens equo.

zur

4. Der Latiner-Krieg. Schlacht am Regillus.

(Liv. II, 19. 20). 3 XIX. Aulus Postumius dictator Titus Aebutius magister

equitum magnis copiis peditum equitumque profecti ad lacum 15 3. constitit fides, hielt man Wort. schliesslich gelungen, Latium zu Ernster behandelt die Römische einem Bunde mit Rom unter der Vertragstreue Dionysius V, 33. – Führerschaft Roms zu vereinigen. 7. inpubes, nicht erwachsene Jüng- Die Auflösung des Königthums in linge, sondern Knaben. Nach Dio- Rom trennte den Bund, die Aristonys. V, 34 gibt der König alle kratie, besonders Mamilius, betheiGeisseln frei žinon õti néons dun- ligte sich lebhaft an allen Verρείας κρείττονα ηγείται την πί- suchen zur Restauration der Tarστιν της πόλεως. 8. probabile quinier. Die Veranlassung erat, objectiv für das subjective Gründung der Diktatur ist unbeprobabatur, richtig befinden. - 11. kannt: nec quo anno nec quibus statua equestri, den Grund scheint consulibus nec quis primum dictator Dion. V, 34 anzudeuten: (Porsinas) creatus sit satis constat Liv. II, 18. δωρείται την κόρην ίππω πολεμιστή Cic. rep. II, 56 sagt: dictator etiam φαλάροις κεκοσμημένο διαπρεπέσι. est institutus X fere annis post priNach Piso bei Plin. XXXIV, 6, 29 mos consules T. Larcius, novumque erhielt Cloelia diese Auszeichnung id genus inperii visum est et proxiab iis qui una obsides fuerant; ähn- mum similitudini regiae. Kriegsgelich Dion.: έδοσαν οι των παρθέ- fahr und Unruhen im Innern des νων πατέρες. - 11. fuit posita, war Staates mögen die Veranlassung zur also zu Livius' Zeit nicht mehr Gründung dieser Magistratur gedort, ελέγετο δ' εμπρήσεως περί τας geben haben. Vgl. Lange I, 505, πλησίον οικίας γενομένης ήφανίσθαι welcher in der Gründung der DicDion. V, 35. Später muss die Sta- tatur eine Reaction gegen die volkstue, nach Sen. ad Marc. 16, wieder thümliche Gesetzgebung des eben hergestellt worden sein.

[ocr errors]

verstorbenen Valerius Publicola er14. Mit der leitenden Aristokratie kennen will. 14. magister equider Latinischen Städte hatte Super- tum, denn wie der König den tribus ein vertrautes Verhältniss unter- bunus celerum, so ernannte der Dichalten. Dem Octavius Mamilius von tator (magister populi oder praetor Tusculum hatte er seine Tochter maximus) sich zur Seite den von zur Ehe gegeben (I, 49, 9), u. durch ihm abhängigen magister equitum. dessen Vermittlung war

15. Dion. VI, 3: anolov yivetai

>

es ihm

nec

Regillum in agro Tusculano agmini hostium occurrerunt; et 4 quia Tarquinios esse in exercitu Latinorum auditum est, sustineri ira non potuit, quin extemplo confligerent. ergo etiam 5

proelium aliquanto quam cetera gravius atque atrocius fuit. 5 non enim duces ad regendam modo consilio rem adfuere, sed

suismet ipsi corporibus dimicantes miscuere certamina. quisquam procerum ferme hac aut illa ex acie sine vulnere praeter dictatorem Romanum excessit. in Postumium prima 6

in acie suos adhortantem instruentemque Tarquinius Superbus, 10 quamquam iam aetate et viribus erat gravior, equum infestus

admisit, ictusque ab latere concursu suorum receptus in tutum est. ad alterum cornu Aebutius magister equitum in Octavium 7 Mamilium impetum dederat, nec fefellit veniens Tusculanum

ducem, ita et ille concitat equum: tantaque vis infestis venien- 8 15 tium hastis fuit, ut brachium Aebutio traiectum sit, Mamilio

pectus percussum. hunc quidem in secundam aciem Latini 9 recepere; Aebutius cum saucio brachio tenere telum non posset, pugna excessit. Latinus dux nihil deterritus volnere proe- 10

lium ciet, et quia suos perculsos videbat, arcessit cohortem 20 exulum Romanorum, cui Luci Tarquini filius praeerat. ea, quo

maiore pugnabat ira ob erepta bona patriamque ademptam, pugnam parumper restituit.

XX. Referentibus iam pedem ab ea parte Romanis M. 1 Valerius Publicolae frater, conspicatus ferocem iuvenem Tar25 quinium ostentantem se in prima exulum acie, domestica etiam 2

gloria accensus, ut, cuius familiae decus eiecti reges erant, eiusdem interfecti forent, subdit calcaria equo et Tarquinium infesto spiculo petit. Tarquinius retro in agmen suorum in- 3

3 fenso cessit hosti. Valerium, temere invectum in exulum aciem, 30 ex transverso quidam adortus transfigit; nec quicquam equitis

[ocr errors]

των Λατίνων έστρατοπεδευκότων παρά λίμνη Ρηγίλλη καλουμένη εν š xvoo zopim. - 1. agmini hostium]

. die Latiner hatten sich mit der gens Tarquinia gegen Rom verbündet. 6. miscuere certamina] forderten sich gegenseitig zum Kampf auf.

Jóvw construirt; kühner Verg. II, 377: et extemplo sensit medios delapsus in hostes. 14. infestis hastis, mit eingelegter Lanze. – 16. Dion. VI, 11: συρράξαντες πληγές κατ' άλλήλων φέρουσιν ισχυράς, ου μήν καιρίους, ο μεν ιππάρχης εις τα στέρνα του Μαμιλίου δια θώρακος ελάσας την αιχμήν, ο δε Μαμίλιος μέσον περονήσας τον δεξιόν εκείνου βραχίονα" και πίπτουσιν από tõvinnov.–20. Mit Tarquinius muss eine nicht unbeträchtliche Schaar vornehmer Römer Rom verlassen haben; vgl. Cn. Coriolanus u. Appius

9. Dion. VI, 11: Λικίννιος μέν γαρ και οι περί Γέλλιον ουδέν έξητακότες ούτε των είκότων ούτε των δυνατών αυτόν εισάγουσι τον βασιλέα Ταρκύνιον αγωνιζόμενον εφ' ίππου και τιτρωσκόμενον, άνδρα ενενήκοντα έτεσι προσάγοντα. 10. gravior, beschwert, gehindert = parum validus; vgl. aetate, annis, viribus flo

13. fefellit veniens, wie lav

erdonius. - L. Tarquini filius Titus Tarq.; Sextus u. Arruns lebten nach Livius nicht mehr.

rere.

20. quo

« IndietroContinua »