Immagini della pagina
PDF
ePub

XI. Porsina primo conatu repulsus consiliis ab oppugnanda 1 urbe ad obsidendam versis, praesidio in Ianiculo locato ipse in plano ripisque Tiberis castra posuit navibus undique accitis et ad custodiam, ne quid Romam frumenti subvehi sineret, et 2 5 ut praedatum milites trans flumen per occasiones aliis atque aliis locis traicerent; brevique adeo infestum omnem Romanum agrum reddidit, ut non cetera solum ex agris sed pecus quo- 3 que omne in urbem compelleretur, neque quisquam extra portas propellere auderet.

10 XII. Obsidio erat (nihilo minus) et frumenti cum summa 1 caritate inopia, sedendoque expugnaturum se urbem spem Porsina habebat, cum C. Mucius adulescens nobilis, cui indignum 2 videbatur populum Romanum servientem nullo bello nec ab hostibus ullis obsessum esse, liberum eundem populum ab isdem 15 Etruscis obsideri, quorum saepe exercitus fuderit ; itaque 3 magno audacique aliquo facinore eam indignitatem vindicandam ratus, primo sua sponte penetrare in hostium castra constituit; dein metuens, ne, si consulum iniussu et ignaris omni- 4 bus iret, forte deprehensus a custodibus Romanis retraheretur 20 ut transfuga, fortuna tum urbis crimen adfirmante, senatum adit. „transire Tiberim" inquit, „patres, et intrare, si possim, 5 castra hostium volo, non praedo nec populationum in vicem ultor: maius, si di iuvant, in animo est facinus." adprobant patres. abdito intra vestem ferro proficiscitur. ubi eo venit, 6 25 in confertissima turba prope regium tribunal constitit. ibi 7 cum stipendium militibus forte daretur, et scriba cum rege sedens pari fere ornatu multa ageret, eum milites volgo adirent, timens sciscitari, uter Porsina esset, ne ignorando regem semet ipse aperiret quis esset, quo temere traxit fortuna faci

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

dicare lösen, aufheben. 20. adfirmante] für etwas sprechen, wahrscheinlich machen. 23. maius facinus, er deutet also die Absicht des Meuchelmords ziemlich unverblümt an. Aehnlich versuchen Metellus und Marius die Ermordung des Jugurtha, ähnlich fordert der Senat die Gesandten des Bochus zur Ausführung des Verbrechens auf, vgl. Sall. Jug. 61. 62. 104: foedus et amicitia dabuntur cum meruerit. Dieses merere erklärt Sulla c. 111. Bei Dion. V, 27 sagt Mucius im Senat ganz offen: tov Bασιλέα τῶν πολεμίων ἀποκτείνειν ὑμῖν ὑποδέχομαι. 27. eum betont vor=eum autem. 29. quo temere traxit fortuna facinus]

angestellt
16. eam indignita-
diese unwürdige Lage, vin-

-

=

nus, scribam pro rege obtruncat. vadentem inde, qua per tre8 pidam turbam cruento mucrone sibi ipse fecerat viam, cum concursu ad clamorem facto conprehensum regii satellites retraxissent, ante tribunal regis destitutus tum quoque inter tan9 tas fortunae minas metuendus magis quam metuens, „Romanus 5 sum" inquit „civis, C. Mucium vocant. hostis hostem occidere volui, nec ad mortem minus animi est quam fuit ad caedem: 10 et facere et pati fortia Romanum est. nec unus in te ego hos animos gessi; longus post me ordo est idem petentium decus. proinde in hoc discrimen, si iuvat, accingere, ut in 10 singulas horas capite dimices tuo, ferrum hostemque in vestibulo 11 habeas regiae. hoc tibi iuventus Romana indicimus bellum. nullam aciem, nullum proelium timueris; uni tibi et cum sin12 gulis res erit." cum rex simul ira incensus periculoque conterritus circumdari ignis minitabundus iuberet, nisi expromeret 15 13 propere, quas insidiarum sibi minas per ambages iaceret, „en tibi" inquit, ut sentias, quam vile corpus sit iis, qui magnam gloriam vident;" dextramque accenso ad sacrificium foculo inicit. quam cum velut alienato ab sensu torreret animo, prope 14 attonitus miraculo rex cum ab sede sua prosiluisset, amoveri- 20 que ab altaribus iuvenem iussisset, ,,tu vero abi" inquit, „in te magis quam in me hostilia ausus. iuberem macte virtute esse, si pro mea patria ista virtus staret: nunc iure belli libe15 rum te intactum inviolatumque hinc dimitto." tunc Mucius quasi remunerans meritum „,quando quidem" inquit „est apud 25 te virtuti honos, ut beneficio tuleris a me, quod minis nequisti: 16 trecenti coniuravimus principes iuventutis Romanae, ut in te

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

=

die linke Hand. 21. altaribus foculo, sonst in der Regel der Altaraufsatz. 22. mac-te gesegnet, verwandt mit macte mache gross von der W. uan(uánαe). Sonst macte virtute esto oder este mit Imperativ.

23. liberum iure belli, frei von dem was das Kriegsrecht gestattet. Freilich ist hier die Berufung auf das ius belli sehr überflüssig, weil Mucius nicht Feind, sondern Meuchelmörder ist. 25. quasi, unter dem Schein als ob er, denn in Wirklichkeit sucht er durch listigen Trug den König zu schrekken, vgl. Dion. VII, 29. 27. Die Söhne der Väter, welche dem ordo senatorius angehören, bilden zu Livius' Zeit die iuventus Romana; der Sohn des princeps senatus ist princeps iuventutis, hier im weiteren

hac via grassaremur. mea prima sors fuit; ceteri, utcumque ceciderit primis, quoad te opportunum fortuna dederit, suo quisque tempore aderunt."

XIII. Mucium dimissum, cui postea Scaevolae a clade 1 5 dextrae manus cognomen inditum, legati a Porsina Romam secuti sunt: adeo moverat eum et primi periculi casus, quo 2 nihil se praeter errorem insidiatoris texisset, et subeunda dimicatio totiens, quot coniurati superessent, ut pacis condiciones ultro ferret Romanis. iactatum in condicionibus nequiquam 3 10 de Tarquiniis in regnum restituendis, magis quia id negare ipse nequiverat Tarquiniis, quam quod negatum iri sibi ab Romanis ignoraret. de agro Veientibus restituendo impetratum, ex- 4 pressaque necessitas obsides dandi Romanis, si Ianiculo praesidium deduci vellent. his condicionibus conposita pace exer15 citum ab Ianiculo deduxit Porsina et agro Romano excessit. patres C. Mucio virtutis causa trans Tiberim agrum dono de- 5 dere, quae postea sunt Mucia prata appellata.

Ergo ita honorata virtute feminae quoque ad publica de- 6 cora excitatae. et Cloelia virgo, una ex obsidibus, cum castra 20 Etruscorum forte haud procul ripa Tiberis locata essent, frustrata custodes, dux agminis virginum inter tela hostium Tiberim tranavit, sospitesque omnes Romam ad propinquos restituit. quod ubi regi nutiatum est, primo incensus ira oratores 7 Romam misit ad Cloeliam obsidem deposcendam; alias haud 25 magni facere: deinde in admirationem versus supra Coclites 8 Muciosque dicere id facinus esse, et prae se ferre, quem ad

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

Hist. III, 72 sedem Iovis 0. M. auspicato a maioribus conditam, quam non Porsina dedita urbe neque Galli capta temerare potuissent, furore principum exscindi. Aus diesen Spuren erkennt man abweichend von der Sage, welche Liv. berichtet, 1. eine Uebergabe der Stadt an Porsina ausser dem Capitol, 2. die Auslieferung der Waffen. Rom befreite sich von den lästigen Friedensbedingungen nach den unglücklichen Unternehmungen der Etrusker gegen die Latiner. 16. trans Tiberim: ovτος ὁ χῶρος ἕως τῶν καθ ̓ ἡμᾶς χρόνων Μούκιοι λειμῶνες καλοῦνται Dion. V, 35. 18. publica decora, Heldenthaten, welche dieselbe Auszeichnung verdienten. 25. in admirationem versus, sah er sich zur Bewunderung hingerissen, gezwun26. quem ad modum sic, zwar aber, während So.

gen.

modum, si non dedatur obses, pro rupto foedus se habiturum, sic deditam intactam inviolatamque ad suos remissurum. utrimque constitit fides: et Romani pignus pacis ex foedere restituerunt, et apud regem Etruscum non tuta solum sed honorata etiam virtus fuit, laudatamque virginem parte obsidum se do- 5 10 nare dixit; ipsa quos vellet legeret. productis omnibus elegisse inpubes dicitur, quod et virginitati decorum et consensu obsidum ipsorum probabile erat eam aetatem potissimum liberari 11 ab hoste, quae maxime opportuna iniuriae esset. pace redintegrata Romani novam in femina virtutem novo tum genere honoris, statua equestri, donavere: in summa Sacra via fuit posita virgo insidens equo.

4. Der Latiner-Krieg. Schlacht am Regillus.
(Liv. II, 19. 20).

3 XIX. Aulus Postumius dictator Titus Aebutius magister equitum magnis copiis peditum

3. constitit fides, hielt man Wort.
Ernster behandelt die Römische
Vertragstreue Dionysius V, 33.
7. inpubes, nicht erwachsene Jüng-
linge, sondern Knaben. Nach Dio-
nys. V, 34 gibt der König alle
Geisseln frei εἰπὼν ὅτι πάσης ὁμη
ρείας κρείττονα ἡγεῖται τὴν πί
στιν τῆς πόλεως. 8. probabile
erat, objectiv für das subjective
probabatur, richtig befinden.

11.

statua equestri, den Grund scheint Dion. V, 34 anzudeuten: (Porsinas) δωρεῖται τὴν κόρην ἵππῳ πολεμιστῇ φαλάροις κεκοσμημένῳ διαπρεπέσι. Nach Piso bei Plin. XXXIV, 6, 29 erhielt Cloelia diese Auszeichnung ab iis qui una obsides fuerant; ähnlich Dion.: έδοσαν οἱ τῶν παρθέ νων πατέρες. 11. fuit posita, war also zu Livius' Zeit nicht mehr dort, ἐλέγετο δ ̓ ἐμπρήσεως περὶ τὰς πλησίον οἰκίας γενομένης ἠφανίσθαι Dion. V, 35. Später muss die Statue, nach Sen. ad Marc. 16, wieder hergestellt worden sein.

14. Mit der leitenden Aristokratie der Latinischen Städte hatte Superbus ein vertrautes Verhältniss unterhalten. Dem Octavius Mamilius von Tusculum hatte er seine Tochter zur Ehe gegeben (I, 49, 9), u. durch dessen Vermittlung war es ihm

10

equitumque profecti ad lacum 15

schliesslich gelungen, Latium zu einem Bunde mit Rom unter der Führerschaft Roms zu vereinigen. Die Auflösung des Königthums in Rom trennte den Bund, die Aristokratie, besonders Mamilius, betheiligte sich lebhaft an allen Versuchen zur Restauration der Tarquinier. Die Veranlassung zur Gründung der Diktatur ist unbekannt: nec quo anno nec quibus consulibus nec quis primum dictator creatus sit satis constat Liv. II, 18. Cic. rep. II, 56 sagt: dictator etiam est institutus X fere annis post primos consules T. Larcius, novumque id genus inperii visum est et proximum similitudini regiae. Kriegsgefahr und Unruhen im Innern des Staates mögen die Veranlassung zur Gründung dieser Magistratur gegeben haben. Vgl. Lange I, 505, welcher in der Gründung der Dictatur eine Reaction gegen die volksthümliche Gesetzgebung des eben verstorbenen Valerius Publicola erkennen will. 14. magister equitum, denn wie der König den tribunus celerum, so ernannte der Dictator (magister populi oder praetor maximus) sich zur Seite den von ihm abhängigen magister equitum. 15. Dion. VI, 3: πλŋoíov yivɛtai

[ocr errors]

nec

Regillum in agro Tusculano agmini hostium occurrerunt; et 4 quia Tarquinios esse in exercitu Latinorum auditum est, sustineri ira non potuit, quin extemplo confligerent. ergo etiam 5 proelium aliquanto quam cetera gravius atque atrocius fuit. 5 non enim duces ad regendam modo consilio rem adfuere, sed suismet ipsi corporibus dimicantes miscuere certamina. quisquam procerum ferme hac aut illa ex acie sine vulnere praeter dictatorem Romanum excessit. in Postumium prima 6 in acie suos adhortantem instruentemque Tarquinius Superbus, 10 quamquam iam aetate et viribus erat gravior, equum infestus admisit, ictusque ab latere concursu suorum receptus in tutum est. ad alterum cornu Aebutius magister equitum in Octavium 7 Mamilium impetum dederat, nec fefellit veniens Tusculanum ducem, ita et ille concitat equum: tantaque vis infestis venien- 8 15 tium hastis fuit, ut brachium Aebutio traiectum sit, Mamilio pectus percussum. hunc quidem in secundam aciem Latini 9 recepere; Aebutius cum saucio brachio tenere telum non posset, pugna excessit. Latinus dux nihil deterritus volnere proe- 10 lium ciet, et quia suos perculsos videbat, arcessit cohortem 20 exulum Romanorum, cui Luci Tarquini filius praeerat. ea, quo maiore pugnabat ira ob erepta bona patriamque ademptam, pugnam parumper restituit.

XX. Referentibus iam pedem ab ea parte Romanis M. 1 Valerius Publicolae frater, conspicatus ferocem iuvenem Tar25 quinium ostentantem se in prima exulum acie, domestica etiam 2 gloria accensus, ut, cuius familiae decus eiecti reges erant, eiusdem interfecti forent, subdit calcaria equo et Tarquinium infesto spiculo petit. Tarquinius retro in agmen suorum in- 3 fenso cessit hosti. Valerium, temere invectum in exulum aciem, 30 ex transverso quidam adortus transfigit; nec quicquam equitis

τῶν

zum

Λατίνων ἐστρατοπεδευκότων παρὰ λίμνῃ Ρηγίλλῃ καλουμένῃ ἐν ἐχυρῷ χωρίῳ. 1. agmini hostium] die Latiner hatten sich mit der gens Tarquinia gegen Rom verbündet. 6. miscuere certamina] forderten sich gegenseitig Kampf auf. 9. Dion. VI, 11: Λικίννιος μὲν γὰρ καὶ οἱ περὶ Γέλλιον οὐδὲν ἐξητακότες οὔτε τῶν εἰκότων οὔτε τῶν δυνατῶν αὐτὸν εἰσάγουσι τὸν βασιλέα Ταρκύνιον ἀγωνιζόμενον ἐφ ̓ ἵππου καὶ τιτρωσκόμενον, ἄνδρα ἐνενήκοντα ἔτεσι προσάγοντα. 10. gravior, beschwert, gehindert = parum validus; vgl. aetate, annis, viribus flo13. fefellit veniens, wie lav

rere.

16.

Java construirt; kühner Verg. II,
377: et extemplo sensit medios de-
lapsus in hostes. 14. infestis ha-
stis, mit eingelegter Lanze.
Dion. VI, 11: συρράξαντες πληγὰς
κατ ̓ ἀλλήλων φέρουσιν ἰσχυρὰς, οὐ
μὴν καιρίους, ὁ μὲν ἱππάρχης εἰς
τὰ στέρνα τοῦ Μαμιλίου διὰ πώ
ρακος ἐλάσας τὴν αἰχμήν, ὁ δὲ Μα-
μίλιος μέσον περονήσας τὸν δεξιὸν
ἐκείνου βραχίονα· καὶ πίπτουσιν ἀπὸ
Tāv înπov. – 20. Mit Tarquinius muss
eine nicht unbeträchtliche Schaar
vornehmer Römer Rom verlassen ha-
ben; vgl. Cn. Coriolanus u. Appius
Herdonius. L. Tarquini filius
Titus Tarq.; Sextus u. Arruns lebten
nach Livius nicht mehr.
20. quo

« IndietroContinua »