Immagini della pagina
PDF
ePub

repente omnisque aurae popularis captator evaderet pro truci saevoque insectatore plebis.

Decumo die ius populo singuli reddebant. eo die penes praefectum iuris fasces duodecim erant, conlegis novem singuli 8 5 accensi apparebant. et in unica concordia inter ipsos, qui consensus privatis interdum inutilis est, summa adversus alios aequitas erat. moderationis eorum argrumentum exemplo unius rei notasse satis erit. cum sine provocatione creati essent, 9 defosso cadavere domi apud Sestium, patriciae gentis virum, 10 invento prolatoque in contionem, in re iuxta manifesta atque atroci C. Iulius decemvir diem Sestio dixit, et accusator ad populum extitit cuius rei iudex legitimus erat, decessitque 10 ipse iure suo, ut demptum de vi magistratus populi libertati adiceret.

15 XXXIV. Cum promptum hoc ius velut ex oraculo incorruptum pariter ab iis summi infimique ferrent, tum legibus 1 condendis opera dabatur. ingentique hominum expectatione propositis decem tabulis populum ad contionem advocaverunt, et, quod bonum faustum felixque rei publicae ipsis liberisque 20 eorum esset, ire et legere leges propositas iussere. se, quantum 2 decem hominum ingeniis provideri potuerit, omnibus, summis 3 infimisque, iura aequasse; plus pollere multorum ingenia consiliaque. versarent in animis secum unamque rem, agitarent deinde sermonibus atque in medium, quid in quaque re plus 4

Commission bilden. 4. decumo die] Immer an einem dies fastus sprach ein Dec. Recht. Deutlicher Dion. Χ, 57: εἷς μὲν αὐτῶν τάς τε ῥάβδους καὶ τὰ λοιπὰ παράσημα τῆς ὑπατικῆς εἶχεν ἐξουσίας, ὃς βουλήν τε συνεκάλει καὶ δόγματα ἐπεκύρου καὶ τἆλλα ἔπραττεν ὅσα ἡγεμόνι προσῆκεν· εἶτ ̓ αὖτις ἕτερος αὐτῶν ἐπὶ τὴν ἐξουσίαν και θίστατο, καὶ τοῦτ ̓ ἐκ περινομῆς ἐγίνετο παραλλάξ, ἑκάστου τὴν ἡγεμονίαν παραλαμβάνοντος εἰς συγκείμενόν τινα ἡμερῶν ἀριθμόν, ἅπαντες δ ̓ ἐξ ἑωθινοῦ καθεζό μενοι διῄτων τά τ' ἰδιωτικὰ συμβόλαια καὶ τὰ δημόσια κτλ. Der jedesmal an der Spitze stehende Decemvir ist praefectus iuris, welcher die Geschäfte an die übrigen Decemvirn vertheilt, ähnlich wie später der praetor urbanus an die iudices (quaestionum etc.). Ihm kommt deshalb auch allein das

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

5 minusve esset, conferrent. eas leges habiturum populum Romanum, quas consensus omnium non iussisse latas magis quam 6 tulisse videri posset. cum ad rumores hominum de unoquoque legum capite editos satis correctae viderentur, centuriatis comitiis decem tabularum leges perlatae sunt, qui nunc quoque 5 in hoc inmenso aliarum super alias acervatarum legum cumulo 7 fons omnis publici privatique est iuris. vulgatur deinde rumor duas deesse tabulas, quibus adiectis absolvi posse velut corpus omnis Romani iuris. ea expectatio, cum dies comitiorum ad8 propinquaret, desiderium decemviros iterum creandi fecit. iam 10 plebs, praeterquam quod consulum nomen haud secus quam regum perosa erat, ne tribunicium quidem auxilium cedentibus in vicem appellationi decemviris quaerebat.

1

XXXV. Postquam vero comitia decemviris creandis in trinum nundinum indicta sunt, tanta exarsit ambitio, ut pri- 15 2 mores quoque civitatis — metu, credo, ne tanti possessio imperii vacuo ab se relicto loco haud satis dignis pateret prensarent homines honorem summa ope a se inpugnatum ab

4.

6.

stellung der beiden Stände.
correctae, cf. Dion. X, 57: Sεxó-
μενοι πᾶσαν ἐπανόρθωσιν ἰδιωτῶν
καὶ πρὸς τὴν κοινὴν εὐαρέστησιν
ἀπευθύνοντες τὰ γραφέντα.
leges perlatae sunt] Es wurde nicht
über die Annahme der einzelnen
Gesetze, wohl aber der einzelnen
Tafeln abgestimmt. 5. Tac. III,
25: de principiis iuris et quibus
modis ad hanc multitudinem infi-
nitam ac varietatem legum perven-
tum sit, altius disseram. 7. fons,
das Recht wurde fortgebildet theils
durch Interpretation der XII tabu-
lae, theils durch das edictum per-
petuum, zum Theil auch durch Se-
natsconsulte und Plebiscite. Dazu
kamen immer neue Gesetze. 7.
publici privatique iuris]=Criminal-
und Privatrecht. Daher ist in den
Worten (§ 3) summis infimisque iura
aequasse nicht an eine politische,
sondern nur an eine rechtliche
Gleichstellung der Patricier u. Ple-
beier zu denken. 9. Nach Dion.
wird die Fortdauer des Decem-
virats für 450 v. Chr. durch Be-
schlüsse des Senats u. der Centuriat-
comitien bestimmt. Nach der Usur-
pation (449) erklärt Appius Clau-
dius im Senat (Dion. ÎÌ, 6): ov

γὰρ εἰς ἐνιαυτὸν ἀπεδείχθημεν, οὐδ ̓ εἰς ἄλλον τινὰ χρόνον ὡρισμένον, ἀλλ ̓ ἕως ἂν καταστησώμεθα πᾶσαν τὴν νομοθεσίαν. συντελέσαντες οὖν ὅσα κατὰ νοῦν ἔχομεν καὶ κυρώ, σαντες τοὺς λοιποὺς νόμους τότ' ἀποθησόμεθα τὴν ἀρχὴν καὶ λόγον τῶν πεπραγμένων τοῖς βουλομένοις ὑμῶν ὑφέξομεν. 12. cedentibus invicem appellationi] die Provocation an das Volk war aufgehoben, aber von dem einen Decemvir konnte man an die Entscheidung des andern appelliren, da alle gleiches inperium haben.

13. nundinum (ursp. noundinum, aus novendinum) ist ein Zeitraum von 8 Tagen; an jedem 9. Tage kamen die Plebeier ausserhalb Roms in die Stadt zu Markte, zu Versammlungen oder Gerichten. Drei Wochen muss jeder Gesetzesvorschlag bekannt gemacht sein, am folgenden Comitialtag kann dann die Verhandlung und Abstimmung stattfinden. 15. primores, Dion. Χ, 58: μετῄεσαν δὲ τὴν ἀρχὴν οἱ ἐντιμότατοί τε καὶ πρεσβύτατοι τῶν natoiniov. Nach Dion. war die strenge Aristokratie dem Plane des Appius, eine Oligarchie zu gründen u. das Tribunat gänzlich zu besei

[ocr errors]

ea plebe, cum qua contenderant, suppliciter petentes. demissa 3 iam in discrimen dignitas ea aetate iisque honoribus actis stimulabat Appium Claudium. nescires, utrum inter decemviros an inter candidatos numerares. propior interdum petendo quam 4 5 gerendo magistratui erat: criminari optimates, extollere candidatorum levissimum quemque humillimumque; ipse medius inter 5 tribunicios, Duellios Iciliosqne, in foro volitare, per illos se plebei venditare, donec collegae quoque, qui unice illi dediti fuerant ad id-tempus, coniecere in eum oculos, mirantes, quid 10 sibi vellet. apparere nihil sinceri esse; profecto haud gratu- 6 itam in tanta superbia comitatem fore. nimium in ordinem se ipsum cogere et volgari cum privatis non tam properantis abire magistratu quam viam ad continuandum magistratum quaerentis esse. propalam obviam ire cupiditati parum ausi 7 15 obsecundando mollire impetum adgrediuntur. comitiorum illi habendorum, quando minimus natu sit, munus consensu iniungunt. ars haec erat, ne semet ipse creare posset, quod praeter & tribunos plebi, et id ipsum pessimo exemplo, nemo umquam fecisset. ille enimvero, quod bene vertat, habiturum se comitia 20 professus impedimentum pro occasione arripuit, deiectisque 9 honore per coitionem duobus Quinctiis, Capitolino et Cincinnato, et patruo suo C. Claudio, constantissimo viro in optimatium causa, et aliis eiusdem fastigii civibus, nequaquam splendore vitae pares decemviros creat, se in primis, quod haud secus 10 25 factum improbabant boni, quam nemo facere ausurum crediderat. creati cum eo M. Cornelius Maluginensis M. Sergius 11 L. Minucius Q. Fabius Vibulanus Q. Poetilius T. Antonius Merenda K. Duellius Sp. Oppius Cornicen M'. Rabuleius.

tigen, nicht fremd. 1. demissa]
die grosse Anzahl der Bewerber
gab das Amt einer ungewissen Ent-
scheidung (discrimen) anheim.
2. dignitas, des Appius. Ganz an-
ders Dion. X, 58: evda dǹ пolvs
ὑπὸ πάντων ἐπαινούμενος ἦν ὁ τῆς
τότε δεκαδαρχίας ἡγεμὼν Αππιος, καὶ
πᾶς ὁ δημοτικὸς ὄχλος ἐκεῖνον ἐπὶ
τῆς ἀρχῆς ἠξίου κατέχειν, ὡς οὐκ
ἄλλου τινὸς ἄμεινον ἡγησομένου. ὁ
δ ̓ ἀναίνεσθαι μὲν προσεποιεῖτο κατ'
ἀρχάς, τελευτῶν δ ̓ ὡς ἐλιπάρουν
αὐτὸν ἅπαντες, αὐτὸς τε ὑπέμενε
μετιέναι τὴν ἀρχὴν καὶ τῶν συμπα-
ραγγελλόντων τοὺς ἀρίστους αἰτια-
σάμενος οὐχ ἡδέως πρὸς ἑαυτὸν
ἔχειν διὰ τὸν φθόνον τοῖς ἑαυτοῦ
φίλοις συνηγωνίζετο φανερῶς. - 11.
in ordinem cogere] Von der disci-

19.

21.

plina militaris entlehnt.
enimvero, leider, gehört zum Haupt-
verbum pro occ. arripuit.
per coitionem wird erklärt durch
Dion. τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις συνηγωνί
CETO, vgl. Cic. Mil. 25 (Clodius
wünschte nicht, dass Milo fürs Jahr
52 Consul würde, daher) contulit
se ad eius conpetitores, sed ita, totam
ut petitionem ipse solus gubernaret,
tota ut comitia suis umeris sustineret.

23. nequaquam pares] Es waren nämlich darunter 4, vielleicht 5 Plebeier, wie aus den Namen hervorgeht. Schon dieser Umstand, ebenso wie das folg. Cap. zeigt, dass eine Aenderung mit der Organisation des Decemvirats vorging, welche nicht von dem Charakter des Appius und einem consensus

1 XXXVI. Ille finis Appio alienae personae ferendae fuit; suo iam inde vivere ingenio coepit novosque collegas iam prius2 quam inirent magistratum, in suos mores formare. cotidie coibant remotis arbitris: inde inpotentibus instructi consiliis, quae secreto ab aliis coquebant, iam haud dissimulando super- 5 biam, rari aditus, conloquentibus difficiles, ad idus Maias rem 3 perduxere. idus tum Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant. inito igitur magistratu primum honoris diem denuntiatione ingentis terroris insignem fecere. nam cum ita priores decemviri servassent, ut unus fasces haberet, et hoc insigne 10 regium in orbem suam cuiusque vicem per omnes iret, subito 4 omnes cum duodenis fascibus prodiere. centum viginti lictores forum inpleverant, et cum fascibus secures inligatas praeferebant; nec adtinuisse demi securem, cum sine provocatione 5 creati essent, interpretabantur. decem regum species erat, mul- 15 tiplicatusque terror non infimis solum sed primoribus patrum, ratis caedis causam ac principium quaeri, ut, si quis memorem libertatis vocem aut in senatu aut ad populum misisset, statim virgae securesque etiam ad ceterorum metum expedirentur. nam praeter quam quod in populo nihil erat praesidii sublata 20 provocatione, intercessionem quoque consensu sustulerant, cum priores decemviri appellatione collegae corrigi reddita ab se iura tulissent, et quaedam, quae sui iudicii videri possent, ad populum reiecissent. aliquamdiu aequatus inter omnes terror fuit, paulatim totus vertere in plebem coepit. abstinebatur a 25 patribus; in humiliores lubidinose crudeliterque consulebatur. hominum, non causarum toti erant. ut apud quos gratia vim

seiner Collegen abhängig gedacht werden kann. Nach Dion. X, 55 bestimmte die lex de decemviris creandis nur, dass die decemviri,,en tñs Bovins" gewählt werden sollten; es waren also Plebeier nicht grundsätzlich ausgeschlossen.

66

=

11.

1. alienae personae, die Rolle der Verstellung. Die folgende Schilderung lässt deutlich erkennen, dass Appius das Haupt einer oligarchischen Partei ist (Q. Fabius!). 4. inpotentibus, machtlos, schrankenlos; coquere brüten. suam- - vicem (oder sua—vice?) adverbialer Acc. wenn an jeden die ihn treffende Reihe kam, d. h. der Reihe nach (in orbem) in bestimmter Aufeinanderfolge (vicem). 18. ad populum, in Contionen. Dion. Χ, 59: ὅρκια τεμόντες ἀπόρ

21.

[blocks in formation]

aequi haberet. iudicia domi conflabant, pronuntiabant in foro. si quis collegam appellasset, ab eo, ad quem venerat, ita dis- 8 cedebat, ut paeniteret non prioris decreto stetisse. opinio etiam 9 sine auctore exierat non in praesentis modo temporis eos in5 iuriam conspirasse, sed foedus clandestinum inter ipsos iure iurando ictum, ne comitia haberent perpetuoque decemviratu possessum semel obtinerent imperium.

XXXVII. Circumspectare iam patriciorum vultus plebei et 1 inde libertatis captare auram, unde servitutem timendo in eum 10 statum rem publicam adduxerant. primores patrum odisse 2 decemviros, odisse plebem; nec probare quae fierent, et credere haud indignis accidere; avide ruendo ad libertatem in servitutem delapsos iuvare nolle; cumulari quoque iniurias, ut taedio 3 paesentium consules duo tandem et status pristinus rerum in 15 desiderium veniant.

Iam et processerat pars maior anni, et duae tabulae legum 4 ad prioris anni decem tabulas erant adiectae, nec quicquam iam supererat, si eae quoque leges centuriatis comitiis perlatae essent, cur eo magistratu rei publicae opus esset. expectabant, 5 20 quam mox consulibus creandis comitia edicerentur. id modo plebes agitabat, quonam modo tribuniciam potestatem, munimentum libertati, rem intermissam repararent: cum interim mentio comitiorum nulla fieri. et decemviri, qui primo tribu- 6 nicios homines, quia id populare habebatur, circum se ostenta25 verant plebei, patriciis iuvenibus saepserant latera. eorum catervae tribunalia obsidebant. hi ferre agere plebem plebis- 7 que res, cum fortuna publica privataque, quidquid cupitum foret, potentioris esset. et iam ne tergo quidem abstinebatur: 8 virgis caedi alii, alii securi subici, et ne gratuita crudelitas 30 esset, bonorum donatio sequi domini supplicium. hac mercede iuventus nobilis corrupta non modo non ire obviam iniuriae, sed propalam licentiam suam malle quam omnium libertatem.

XLIV. Sequitur aliud in urbe nefas, ab libidine ortum haud minus foedo eventu, quam quod per stuprum caedemque

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
« IndietroContinua »