Immagini della pagina
PDF
ePub

rerum fore ratum, quas ipse Alun e Masinad med pack mo 23. 14 ****. res gestas manere vellet. Humf, part agen antedias commotus statuit accurate, apeten kos Parokyad, It ergo renunciat quae reg et. Lajtuan para kondai biadem vivum aut movie “A t./ 14

satrapes et viclare semene, & per kufika

"

1

[ocr errors][merged small][ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

4

[ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors]
[ocr errors]

tan:

Paese monkgioso del Peloponneso.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

A.

in graesenta Cir. Millad 6. Mulier. Secondo Plata’20 si chiamava matora, - Cremarit. Glusting. V, K, dice e Gan occidi aperte non posset, Vivus in eanon, IL quc cormiebat, crematus est > are di Ateneo, Leipn. Xlll. 34, coste. io seppell in Melissa, borge della Frigia, Gove ente un motumento. presso 1. quale sacrilcavasi ogni anno un Dove Der ordine dell'imperatore Adriano, il quale vi fece anche erigere una statoa di marmo pano.

[ocr errors]

1 XI. Hunc infamatum a plerisque tres gravissimi historici summis laudibus extulerunt: Thucydides, qui eiusdem aetatis fuit, Theopompus, post aliquanto natus, et Timaeus : qui quidem duo maledicentissimi nescio quo modo in illo uno laudando con2 sentiunt. Namque ea, quae supra scripsimus, de eo praedicarunt atque hoc amplius: cum Athenis, splendidissima civitate, natus esset, omnes splendore ac dignitate superasse vitae, postquam inde 3 expulsus Thebas venerit, adeo studiis eorum inservisse, ut nemo eum labore corporisque viribus posset aequiperare (omnes enim 4 Boeotii magis firmitati corporis quam ingenii acumini inserviunt), eundem apud Lacedaemonios, quorum moribus summa virtus in patientia ponebatur, sic duritiae se dedisse; ut parsimonia victus atque cultus omnes Lacedaemonios vinceret; fuisse apud Thracas, homines vinolentos rebusque veneriis deditos: hos quoque 5 his rebus antecessisse: venisse ad Persas: apud quos summa laus esset fortiter venari, luxuriose vivere; horum sic imitatum con6 suetudinem, ut illi ipsi eum in his maxime admirarentur. Quibus rebus effecisse ut, apud quoscumque esset princeps poneretur habereturque carissimus. Sed satis de hoc: reliquos ordiamur.

[ocr errors]

XI. 1. Plerisque. Antifonte scrisse un libro ingiurioso contro Alcibiade; Lisia gli compose contro una declamazione ed i poeti Eupoli e Ferecrate lo fecero bersaglio alle loro invettive. Gravissimi. Di molta autorità. Thucydides. Nato a Alimunte, borgo dell'Attica. Scrisse la guerra del Peloponneso. Theopompus. Di Chio, e fiorì ai tempi di Filippo e d'Alessandro. Timaeus. Siciliano contemporaneo di Pirro e della guerra di Taranto. Per la mordacità della sua lingua fu anche detto Ἐπιτίμαιος. Qui duo. I quali ultimi due. Maledicentissimi. In senso concessivo. 2. Praedicarunt commemorarunt. 3. Superasse. Sottint. eum. Eorum. Inservisse. Essersi accomodato, dato. Dei Tebani. Studiis. Occupazioni preferite. Firmitati corporis. Alla robustezza del corpo. I Beoti erano il popolo più rozzo della Grecia e la loro stupidità divenne proverbiale. 4. Patientia. Sofferenza d'ogni disagio. Duritiae. Alludesi al genere austero di vita stabilito dalle leggi di Licurgo. Victus atque cultus. L'uno significa il mangiare, il bere ed il dormire, l'altro il modo di vestire. Vinolentos. Orazio, Od., I, 27, dice: « Natis in usum laetitiae scyphis Pugnare Thracum est ». Luxuriose. Splendidamente, Princeps primus omnium. Era stimato

il primo di tutti.

VIII. THRASYBULUS.

I. Thrasybulus, Lyci filius, Atheniensis. Si per se virtus 1 sine fortuna ponderanda est, dubito an hunc primum omnium ponam. Illud sine dubio: neminem huic praefero fide, constantia, magnitudine animi, in patriam amore. Nam quod multi vo- 2 luerunt paucique potuerunt, ab uno tyranno patriam liberare, huic contigit, ut a triginta oppressam tyrannis e servitute in libertatem vindicaret. Sed nescio quo modo, cum eum nemo an- 3 teiret his virtutibus, multi nobilitate praecucurrerunt. Primum Peloponnesio bello multa hic sine Alcibiade gessit, ille nullam rem sine hoc: quae illa universa naturali quodam bono fecit lucri. Sed illa tamen omnia communia imperatoribus cum mi- 4 litibus et fortuna, quod in proelii concursu abit res a consilio ad vires vimque pugnantium. Itaque iure suo nonnulla ab imperatore miles, plurima vero fortuna vindicat, seque his plus valuisse [quam ducis prudentiam] vere potest praedicare. Quare 5 illud magnificentissimum factum proprium est Thrasybuli. Nam cum triginta tyranni, praepositi a Lacedaemoniis, servitute op

[ocr errors]

I. 1. Per se. Considerata in sè stessa, separatamente dalla fortuna. · Virtus. Il merito. Dubito an. Inclino. Quest'espressione, non altrimenti che haud scio an, ha un senso piuttosto affermativo. Hunc primum omnium. Su queste esagerazioni di Cornelio abbiamo parlato nella prefazione. Ponam. Verbo comunissimo in Cornelio per stimare, riputare, ecc.: cfr. Praef. 5, Illud sine dubio. Sottint. facio. In patriam amore. Per eis fu detto φιλόπολις e anche φιλόπατρις. 2. Liberare. Apposizione della precedente relativa. Contigit ut. Gli riuscì così bene....: cfr. Timoth., 2, 3. 3. Nobilitate. Fama. Praecurrerunt. Regolarmente i composti di curro non prendono il raddoppiamento; tuttavia ve n'ha parecchi esempi nei classici. La metafora è tolta dalla corsa dei lottatori. Sine Alcibiade. Allora Alcibiade era in esilio. Ille. Alcibiade. - Bono. Fortuna. Fecit lucri lucrifecit. Si appropriò la gloria di tutto ciò che Trasibulo aveva fatto. 4. Illa omnia. Tutti questi successi militari guerreschi. Communia. Sottint. sunt. A consilio, Sottint. imperatoris. Vires vimque. Le prime indicano il coraggio e forza dei combattenti, la seconda sí riferisce più particolarmente al loro numero e quantità. Arbitrariamente il Lambino ed altri molti leggono vires virtutemque. Vindicat. Reclama, si arroga. [Quam ducis prudentiam]. Già il Lambino aveva riconosciuto in queste parole un glossema. 5. Illud factum. La cacciata dei trenta tiranni. Questo fatto devesi attribuire a lui solo perchè lo compì senza l'aiuto della forPraepositi a Lacedaemoniis. Dopo la presa di Atene

[ocr errors]

tuna o di altri.

[ocr errors]

=

1

pressas tenerent Athenas, plurimos cives, quibus in bello parserat fortuna, partim patria expulissent partim interfecissent, plurimorum bona publicata inter se divisissent, non solum princeps, sed etiam solus initio bellum iis indixit.

II. Hic enim cum Phylen confugisset, quod est castellum in Attica munitissimum, non plus habuit secum triginta de suis. Hoc initium fuit salutis Atticorum, hoc robur libertatis clarissimae civitatis. Neque vero hic non contemptus est primo 2 a tyrannis atque eius solitudo. Quae quidem res et illi contemnentibus perniciei et huic despecto saluti fuit: haec enim· illos segnes ad persequendum, hos autem tempore ad comparandum dato fecit robustiores. Quo magis praeceptum illud 3 omnium in animis esse debet: nihil in bello oportere contemni, neque sine causa dici matrem timidi flere non solere. Neque 4 tamen pro opinione Thrasybuli auctae sunt opes: nam iam tum [illis temporibus] fortius boni pro libertate loquebantur quam pugnabant. Hinc in Piraeum transiit Munychiamque munivit. 5 Hanc bis tyranni oppugnare sunt adorti, ab eaque turpiter repulsi protinus in urbem armis impedimentisque amissis refuge

[ocr errors]
[ocr errors]

=

per parte di Lisandro: cfr. Lysand., 1. Parserat perpercerat Patria expulissent. Fra gli espulsi fu anche Trasibulo che riparò ad Argo e a Tebe. Interfecissent. Al dire di Eschine, gli uccisi o banditi erano più di 1500. Lo stesso Teramene, uno dei loro, fu ucciso, perchè non approvava le eccessive crudeltà dei colleghi: cfr. Giustino, V, 9. Princeps. Pel primo: cfr. Alcib., 11, 6.

II.

[ocr errors]

1. Phylen. Cfr. Giustino, V, 9: « Erat inter exsules Thrasybulus, vir strenuus et domi nobilis, qui audendum aliquid pro patria et pro salute communi, etiam cum periculo, ratus, adunatis exsulibus castellum Phylen Atticorum finium occupat >>. De suis. Su quest'uso abbiamo già parlato altrove. Triginta. Senofonte dice 70. Contemptus. Fu

sprezzato perchè quasi solo.

2. Solitudo

mero de' suoi seguaci che lo rendeva isolato.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

paucitas. Il piccolo nuComparandum. Per fare i preparativi; cfr. Liv., XXXVIII, 12: « Attalum domum ad comparandum dimittit ». Però l'uso di comparare in senso assoluto, senza oggetto, è raro. Hos. Trasibulo e i compagni. Tempore dato. In senso causale. 3. Timidi. Prudente, circospetto. Si dice di colui che si mette in guardia contro le disgrazie prevedendole. 4. Pro opinione. In proporzione di quanto s'aspettava. [Illis temporibus]. Inutile specificazione, bastando tum. L'autore allude alla infingardaggine de' suoi tempi. Boni. I liberali, i patrioti. Munychiam. Uno dei tre porti d'Atene, 5. Fortitudine. Trasibulo era tanto rinomato per il suo coraggio che Conone lo chiamava Opaσú

già altrove nominati. Hinc. Da File.

[ocr errors]

runt. Usus est Thrasybulus non minus prudentia quam forti- 6 tudine. Nam cedentes violari vetuit (cives enim civibus parcere aequum. censebat), neque quisquam est vulneratus, nisi qui prior impugnare voluit. Neminem iacentem veste spoliavit, nil attigit nisi arma, quorum indigebat, quaeque ad victum pertinebant. In secundo proelio cecidit Critias, dux tyrannorum, 7 cum quidem exadversus Thrasybulum fortissime pugnaret.

III. Hoc deiecto Pausanias venit Atticis auxilio, rex Lace- 1 daemoniorum. Is inter Thrasybulum et eos, qui urbem tenebant, ecit pacem his condicionibus: ne qui praeter triginta tyrannos et decem, qui postea praetores creati superioris more crudelitatis erant usi, afficerentur exilio neve bona publicarentur: rei publicae procuratio populo redderetur. Praeclarum hoc quoque 2 Thrasybuli quod reconciliata pace, cum plurimum in civitate posset, legem tulit, ne quis ante actarum rerum accusaretur neve multaretur, eamque illi oblivionis appellarunt. Neque vero 3 hanc tantum ferendam curavit, sed etiam ut valeret effecit. Nam cum quidam ex iis, qui simul cum eo in exilio fuerant, caedem facere eorum vellent, cum quibus in gratiam reditum erat publice, prohibuit et id quod pollicitus erat praestitit.

IV. Huic pro tantis meritis honoris corona a populo data 1 est, facta duabus virgulis oleaginis. Quam quod amor civium et non vis expresserat, nullam habuit invidiam magnaque fuit

βουλον θρασύβουλον.

stenza.

6. Cedentes. Coloro che non opponevano resi

= occisum.

Exadversus.

Iacentem
Violari vetuit. Cfr. Themist., 6, 4.
Spoliavit spoliandum curavit.
Cfr. Themist., 3, 4.

=

[ocr errors]

Quaeque

[ocr errors]

et quae.

[ocr errors]

III. 1. 403 av. Cr. Pausanias. 408-394. Hoc deiecto. Crizia. Atticis = Atheniensibus. Condicionibus. Sulla grafia di questa parola abbiamo già parlato altrove. Praetores creati. Dopo l'espulsione dei trenta tiranni, imposti dagli Spartani, gli Ateniesi avevano nominato dieci governatori. Superioris. La crudeltà dei loro predecessori, cioè i trenta tiranni. Procuratio, Il governo. Populo redderetur In mano del popolo, cioè dei democratici. 2. Tulit = Ferendam 3. Valeret. Fosse

curavit. Quis

=

aliquis. Neve

eseguita, avesse vigore.

promessa.

[ocr errors]
[ocr errors]

=et ne.

Quod pollicitus erat, praestitit. Attenne la

IV. 1. Honoris corona. Questa corona d'onore veniva data in pubblica adunanza ed un oratore pronunziava l'elogio di chi aveva ben meritato della patria. Virgulis oleaginis. Perchè l'olivo era indizio di Expresserat. Veramente significa spremere, trar fuori; qui però

[blocks in formation]
« IndietroContinua »