Immagini della pagina
PDF
ePub
[blocks in formation]

Iulus, son of Aeneas, wounds a pet stag which belonged to Silvia, and thus excites the hostility of the Italians.

5

ΙΟ

Cervus erat formā praestanti et cornibus ingens,
Tyrrhidae puerī quem mātris ab übere raptum
Nutrībant Tyrrhusque pater, cui rēgia parent
Armenta et lātē custōdia credita campī.
Adsuētum imperiis soror omni Silvia curā
Mollibus intexens ornabat cornua sertis,
Pectebatque ferum, pūrōque in fonte lavabat.
Ille, manum patiens mensaeque adsuētus erīlī,
Errābat silvīs, rursusque ad līmina nōta
Ipse domum sērā quamvīs sē nocte ferēbat.
Hunc procul errantem rabidae vēnantis Iūlī
Commōvēre canēs, fluviō cum forte secundō
Deflueret ripâque aestus viridante levaret.
Ipse etiam, eximiae laudis succensus amore,
Ascanius curvō direxit spīcula cornu;
Nec dextrae erranti deus äfuit, actaque multō
Perque uterum sonitu perque īlia vēnit harundō.
Saucius at quadrupēs nōta intra tecta refugit,
Successitque gemens stabulis, questūque cruentus
Atque implōrantī similis tectum omne replēbat. 20
Silvia prīma soror, palmis percussa lacertōs,
Auxilium vocat et dūrōs conclamat agrestēs.

VIRGIL, Aeneid vii 483-504.

15

60

Eumenes addresses the Senate

63.

Eumenes addresses the Senate ·

Eumenes, king of Pergămus, did good service to the Romans in their war against Antiochus, king of Syria. When the war was over, he came to Rome and claimed his reward from the Senate. He wished part of Asia, which had belonged to Antiochus, to be added to his own kingdom.

Ego nulli omnium neque populōrum neque rēgum, quōs in magnō honōre habētis, nōn ausim mē comparare. Masinissa hostis võbīs ante quam socius fuit, nec, incolumi regno, cum auxiliis suis, 5 sed extorris, expulsus, āmissīs omnibus cōpiīs, cum turmā equitum in castra confugit vestra. Tamen eum, quia in Africă adversus Syphacem et Carthaginiensēs fideliter atque impigrē vōbiscum stetit, nōn in patrium sōlum regnum restituistis, sed, Io adiectă opulentissima parte Syphacis regni, praepotentem inter Africae rēgēs fecistis. Quō tandem igitur nos praemiō atque honōre dignī apud vōs sumus, qui nunquam hostēs, semper socii fuimus? Pater, ego, fratrēs meī, nōn in Asia tantum sed 15 etiam procul ab domō, terrà marīque prō vōbis arma tulimus. Quid ergō postulās? dīcat aliquis. Ego, patres conscripti, quoniam dicere utique volentibus vōbīs pārendum est, si vōs eā mente ultrā Tauri iuga ēmōvistis Antiochum, ut ipsī 20 teneretis eas terras, nullos accolas nec finitimōs habere quam vōs mālō, nec ulla rē alia tūtius stabiliusque regnum meum futurum spērō. Sed sī vōbīs dēcēdere inde atque dēdūcere exercitus in

animō est, neminem digniōrem esse ex sociis vestrīs, qui bellō ā vōbīs parta possideat, quam 25 mē, dīcere ausim. At enim magnificum est liberāre cīvitātēs servās. Ita opinor, si nihil hostile adversus vōs fēcērunt; sīn autem Antiochi partis fuerunt, quantō est vestrā prudentia et aequitate dignius, sociis bene meritīs quam hostibus vōS 30 consulere ?

LIVY xxxvii 53, 20.

64. A Mighty Conqueror

Epicurus, by his genius, rescued mankind from the pressure of superstitious fears. He ascertained the laws of Nature, the knowledge of which sets man free. Hūmāna ante oculos foedē cum vīta iaceret In terris oppressa gravi sub relligiōne, Quae caput a caeli regionibus ostendebat, Horribili super aspectu mortalibus instans, Primum Graius homō mortālēs tollere contrā 5 Est oculōs ausus, prīmusque obsistere contrā; Quem neque fama deûm, nec fulmina, nec minitanti

Murmure compressit caelum, sed eo magis acrem Inrītāt animī virtutem, effringere ut arta Nātūrae prīmus portarum claustra cupiret.

Ergo vivida vīs animī pervīcit, et extrā Processit longe flammantia moenia mundi, Atque omne immensum peragrāvit mente animōque;

Unde refert nōbīs victor, quid possit orīrī,

ΤΟ

15 Quid nequeat-finita potestas denique cuique Quānam sit ratiōne atque altē terminus haerens. Quārē relligiō, pedibus subiecta, vicissim Obteritur; nōs exaequat victōria caelō.

LUCRETIUS i 62-79.

65. Pompey and the Pirates

Pirates had long swarmed in the Mediterranean and even dared to make descents on Italy itself. At last Pompey was appointed to deal with them; and in 66 B.C. he performed his task with complete success within fifty days of his departure from Italy.

This speech was addressed to the people in 66 B.C.

Quis enim tōtō mari locus per hōs annōs aut tam firmum habuit praesidium, ut tūtus esset, aut tam fuit abditus, ut lateret? Quis navigavit, qui nōn sẽ aut mortis aut servitutis periculo com5 mitteret, cum aut hieme aut refertō praedōnum marī nāvigāret? Hoc tantum bellum, tam turpe, tam vetus, tam lātē dīvīsum atque dispersum, quis umquam arbitrārētur aut ab omnibus imperātōribus ūnō annō aut omnibus annis ab ūnō imperātōre Io confici posse? Quam provinciam tenuistis à praedōnibus liberam per hōsce annos? Quod vectigal vōbīs tūtum fuit? Quem socium defendistis? Cui praesidio classibus vestrīs fuistis? Quam multās existimātis insulās esse desertās? Quam 15 mültās aut metū relictās, aut a praedōnibus captās, urbēs esse sociōrum? Sed quid ego longinqua commemorō? Fuit hoc quondam, fuit proprium

populi Romānī longē ā domō bellāre, et prōpugnāculis imperii sociōrum fortūnās, nōn sua tecta, defendere. Sociis ego nostrīs mare per hōs annōs 20 clausum fuisse dicam, cum exercitūs vestrī numquam a Brundisiō nisi hieme summā transmiserint? Qui ad vōs ab exterīs nātiōnibus venīrent, captōs querar, cum lēgātī populi Romānī redempti sint? Mercātōribus tūtum mare non fuisse dicam, 25 cum duodecim secūrēs in praedōnum potestatem pervenerint ? Pro di immortales! Tantamne ūnius hominis incredibilis ac dīvīna virtus tam brevi tempore lucem adferre rei publicae potuit, ut vōs, qui modo ante ostium Tiberīnum classem 30 hostium vidēbātis, eī nunc nullam intra Oceani ostium praedōnum nāvem esse audiātis?

CICERO, De Imperio Pompeii 31-33.

66. A Baby's Epitaph

Its name was

The child itself is supposed to speak. Urbicus; it died when two and a half years old. Conditus hic ego sum, Bassī dolor, Urbicus infans, Cui genus et nōmen maxima Rōma dedit. Sex mihi de prīmā deerant trieteride menses, Rūpērunt tetricae cum mea pensa deae. Quid species, quid lingua mihī, quid prōfuit aetās? 5 Dā lacrimās tumulo, qui legis ista, meō. Sic ad Lethaeās, nisi Nestore sērius, undās Nōn eat, optābis quem superesse tibi.

MARTIAL Vii 96.

« IndietroContinua »