66 eorum, in quibus vires omnes plebis effent, agi de commodis eorum poffet. Vexari praeterea " & fubigi multo acrius, quam Vejentes. Quip 66 66 pe illos hiemem fub tectis fuis agere, egregiis "muris fituque naturali urbem tutantes: militem "Romanum in opere ac labore, nivibus pruinifque obrutum, fub pellibus durare, ne hiemis quidem fpatio, quae omnium bellorum terra marique fit quies, arma deponentem. Hoc "neque reges, neque ante tribuniciam poteftatem "creatam fuperbos illos confules, neque trifte "dictatoris imperium, neque inportunos decem"viros injunxiffe fervitutis, ut perennem militi am facerent, quod tribuni militum in plebe "Romana regnum exercerent. Quidnam illi "confules dictatorefve facturi effent, qui pro"confularem imaginem tam faevam ac trucem fe"cerint? Sed id accidere haud inmerito. Non "fuiffe ne in octo quidem tribunis militum locum "ulli plebejo. Antea trina loca cum contentione. "fumma patricios explere folitos: nunc jam octo 66 juges ad imperia obtinenda ire; & ne in turba quidem haerere plebejum quemquam: qui, fi "nihil aliud, admoneat collegas; liberos, & cives "eorum, non fervos, militare, quos hieme fal"tem in domos ac tecta reduci oporteat: & aliquo tempore anni parentes liberofque ac con "magiftratus." Haec taliaque vociferantes adverfarium haud inparem nacti funt Ap. Claudium, relictum a collegis ad tribunicias feditiones comprimendas; virum inbutum jam ab juventa certaminibus plebejis: quem auctorem aliquot annis ante fuiffe memoratum eft, per collegarum interceffionem, tribuniciae poteftatis diffolvendae. III. Is tum jam, non promtus ingenio tantum, sed usu etiam exercitatus, talem orationem habuit: "Si umquam dubitatum eft, Quirites, utrum "tribuni plebis veftra, an fua, cauffa feditionum 66 femper auctores fuerint, id ego hoc anno defif"fe dubitari certum habeo. Et quum laetor, "tandem longi erroris vobis finem factum effe, "tum, quod fecundis potiffimum veftris rebus "hic error eft fublatus, & vobis, & propter vos "reipublicae gratulor. An eft quifquam, qui du“bitet, nullis injuriis veftris, fi quae forte ali quando fuerunt, umquam aeque, quam munere "Patrum in plebem, quum aera militantibus con"ftituta funt, tribunos plebis obfenfos ac conci"tatos effe? quid illos aliud aut tum timuiffe creditis, aut hodie turbare velle, nifi concor"diam ordinum, quam diffolvendae maxime tri"buniciae poteftatis rentur effe? Sic, hercule, tamquam artifices inprobi, opus quaerunt: qui " & femper aegri aliquid effe in republica volunt, “ut fit, ad cujus curationem a vobis adhibeantur. "Utrum enim defenditis, an inpugnatis plebem? "utrum militantium adverfarii eftis, an cauffam agitis? Nifi forte hoc dicitis, Quidquid Patres faciunt, difplicet; five illud pro plebe, five "contra plebem eft. Et, quemadmodum fervis fuis vetant domini quidquam rei cum alienis hominibus effe, pariterque in iis beneficio ac "maleficio abftineri aequum cenfent: fic vos in"terdicitis Patribus commercio plebis; ne nos "comitate ac munificentia noftra provocemus plebem, nec plebs nobis dicto audiens atque "obediens fit. Quanto tandem, fi quidquam in "vobis, non dico civilis, fed humani effet, favere vos magis, &, quantum in vobis effet, indulgere potius comitati Patrum atque obfequio plebis oportuit? quae fi perpetua concor"dia fit, quis non fpondere aufit, maximum hoc imperium inter finitimos brevi futurum effe?" Atque ego, quam hoc confilium collegarum meorum, quo abducere infecta re a Ve"jis exercitum noluerunt, non utile folum, fed "etiam neceffarium fuerit, poftea differam: nunc "de ipfa conditione dicere militantium libet. "Quam orationem, non apud vos folum, fed "etiam in caftris, fi habeatur, ipfo exercitu dif IV. 66 ceptante, aequam arbitror videri poffe. In qua "fi mihi ipfi nihil, quod dicerem, in mentem "venire poffet, adverfariorum certe orationibus "contentus effem. Negabant nuper, danda effe "aera militibus, quia numquam data effent. Quonam modo igitur nunc indignari poffunt, "quibus aliquid novi adjectum commodi fit, eis “laborem etiam novum pro portione injungi? "Nufquam nec opera fine emolumento, nec emo"lumentum ferme fine inpenfa opera eft. Labor "voluptafque, diffimillima natura, focietate qua"dam inter fe naturali funt juncta. Molefte an"tea ferebat miles, fe fuo fumtu operam reipub"licae praebere: gaudebat idem, partem anni fe agrum fuum colere; quaerere, unde domi mi 66 litiaeque fe ac fuos tueri poffet. Gaudet nunc, "fructui fibi rempublicam effe, & laetus ftipen"dium accipit. Aequo igitur animo patiatur, fe "ab domo, ab re familiari, cui gravis inpenfa "non eft, paullo diutius abeffe. An, fi ad cal"culos eum refpublica vocet, non merito dicat? 66 66 annua aera habes, annuam operam ede. An "tu aequum cenfes, militia femeftri folidum te ftipendium accipere? Invitus in hac parte orationis, Quirites, moror: fic enim agere de"bent, qui mercenario milite utuntur. At nos tamquam cum civibus agere volumus: agique tamquam cum patria nobifcum aequum cenfe<< mus. Aut non fufcipi bellum oportuit; aut geri pro dignitate populi Romani, & perfici quam primum oportet. Perficietur autem, fi 66 66 66 "urgemus obfeffos: fi non ante abfcedimus, quam fpei noftrae finem captis Vejis inpofueri"mus. Si, Hercules, nulla alia cauffa, ipfa indignitas perfeverantiam inponere debuit. Decem quondam annos urbs obpugnata eft ob “unam mulierem ab univerfa Graecia: quam procul ab domo? quot terras, quot maria dif"tans? Nos intra vicefimum lapidem, in con 66 fpectu prope urbis noftrae, annuam obpugnati"onem perferre piget: fcilicet, quia levis cauffa "belli eft, nec fatis quidquam justi doloris est, "quod nos ad perfeverandum stimulet. Septies rebellarunt, in pace numquam fida fuerunt: agros noftros millies depopulati funt: Fidenates ❝ deficere a nobis coëgerunt: colonos noftros ibi "interfecerunt: auctores fuere contra jus gentium "caedis inpiae legatorum noftrorum: Etruriam omnem adverfus nos concitare voluerunt, hodieque id moliuntur: res repetentes legatos nof"tros, haud procul afuit, quin violarent." V. "Cum his molliter & per dilationes bellum geri oportet? Si nos tam juftum odium nihil "movet, ne illa quidem, oro vos, movent? Operibus ingentibus fepta urbs eft, quibus in"tra muros coërcetur hoftis. Agrum non coluit, " & culta evaftata funt bello. Si reducimus ex"ercitum, quis eft, qui dubitet, illos, non a |