confcripti, fed feniores etiam coacti nomina dare, ut urbis cuftodiam agerent. Quantum autem augebatur militum numerus, tanto majore pecunia in ftipendium opus erat: eaque tributo conferebatur, invitis conferentibus, qui domi remanebant, quia tuentibus urbem opera quoque militari laborandum, ferviendumque reipublicae erat. Haec per fe gravia, indigniora ut viderentur, tribuni plebis feditiofis concionibus faciebant; ideo aera militibus conftituta effe" arguendo, "ut plebis partem militia, partem tri"buto conficerent. Unum bellum annum jam "tertium trahi, & confulto male geri, ut diu"tius gerant. In quatuor deinde bella uno de"lectu exercitus fcriptos, & pueros quoque ac "fenes extractos. Jam non aeftatis nec hiemis "difcrimen effe, ne ulla quies umquam miferae

66

plebi fit: quae nunc etiam vectigalis ad ulti"mum facta fit; ut, quum confecta labore, "vulneribus, poftremo aetate corpora retulerint,

66

incultaque omnia diutino dominorum defiderio "domi invenerint, tributum ex adfecta re fami"liari pendant; aeraque militaria, velut foenore

accepta, multiplicia reipublicae reddant." Inter delectum tributumque, & occupatos animos majorum rerum curis, comitiis tribunorum plebis numerus expleri nequiit. Pugnatum inde, in loca vacua ut patricii cooptarentur. Poft

quam obtineri non poterat, tamen labefactandae legis Treboniae cauffa effectum eft, ut cooptarentur tribuni plebis C. Lacerius & M. Acutius, haud dubie patriciorum opibus.

XI. Fors ita tulit, ut eo anno tribunus plebis Cn. Trebonius effet, qui nomini ac familiae debitum praeftare videretur Treboniae legis patrocinium. Is, " quod petiffent Patres quidam, primo incepto repulfi, tamen tribunos militum

66

66

expugnaffe," vociferans, legem Treboniam "fublatam, & cooptatos tribunos plebis non fuf

fragiis populi, fed imperio patriciorum; & eo "revolvi rem, ut aut patricii, aut patriciorum "adfeclae habendi tribuni plebis fint: eripi fa"cratas leges, extorqueri tribuniciam potefta"tem: id fraude patriciorum, fcelere ac prodi"tione collegarum factum" arguere. Quum arderent invidia, non Patres modo, fed etiam tribuni plebis, cooptati pariter, & qui cooptaverant; tum ex collegio tres, P. Curiatius, M. Metilius, & M. Minucius, trepidi rerum fuarum, in Sergium Virginiumque, prioris anni tribunos militares, incurrunt: in eos ab fe iram plebis invidiamque, die dicta, avertunt. Quibus "delectus, quibus tributum, quibus diutina "militia longinquitafque belli fit gravis, qui "clade accepta ad Vejos doleant, qui amiffis li

beris, fratribus, propinquis, adfinibus, lugu

"bres domos habeant; iis publici privatique do"loris exfequendi jus poteftatemque ex duobus "noxiis capitibus datam ab fe," memorant. "Omnium namque malorum in Sergio Virgini

66

66

"tam.

oque cauffas effe: nec id accufatorem magis "arguere, quam fateri reos: qui, noxii ambo, "alter in alterum cauffam conferant, fugam Sergii Virginius, Sergius proditionem increpans Virginii. Quorum adeo incredibilem amen"tiam fuiffe, ut multo verifimilius fit, compacto "eam rem & communi fraude patriciorum acAb his & prius datum locum Vejentibus "ad incendenda opera, belli trahendi cauffa; & nunc proditum exercitum, tradita Falifcis "Romana caftra. Omnia fieri, ut confenefcat "ad Vejos juventus: nec de agris, nec de aliis. "commodis plebis ferre ad populum tribuni, frequentiaque urbana celebrare actiones, & "refiftere confpirationi patriciorum poffint. Praejudicium jam de reis & ab fenatu, & ab popu"lo Romano, & ab ipforum collegis factum effe. "Nam & fenatufconfulto eos ab republica remo"tos effe, & recufantes abdicare fe magiftratu, "dictatoris metu ab collegis coërcitos effe: & "populum Romanum tribunos creaffe, qui non "Idibus Decembribus die follemni, fed extem'plo Kalendis Octobribus magiftratum occipe"rent, quia ftare diutius refpublica, his manen

66

"tibus in magiftratu, non poffet. Et tamen

66

eos, tot judiciis confoffos praedamnatofque, "venire ad populi judicium; & exiftimare, de"functos fe effe, fatifque poenarum dediffe, quod duobus menfibus citius privati facti fint:

66

66

neque intelligere, nocendi fibi diutius tum po"teftatem ereptam effe, non poenam inrogatam; quippe & collegis abrogatum imperium, qui "certe nihil deliquiffent. Illos repeterent animos Quirites, quos recenti clade accepta habuiffent, quum fuga trepidum, plenum vulnerum ac pavore incidentem portis exercitum viderint, non fortunam aut quemquam Deorum, fed hos duces accufantem. Pro certo fe habere, ne"minem in concione ftare, qui illo die non caput,

domum, fortunafque L. Virginii ac M'. Sergii "fit exfecratus deteftatufque. Minime conve"nire, quibus iratos quifque Deos precatus fit, "in iis fua poteftate, quum liceat & oporteat, "non uti. Numquam Deos ipfos admovere no“centibus manus. Satis effe, fi occafione ulcif"cendi laefos arment."

XII. His orationibus incitata plebs denis millibus aeris gravis reos condemnat, nequidquam Sergio Martem communem belli fortunamque accufante, Virginio deprecante, ne infelicior domi, quam militiae, effet. In hos verfa ira populi cooptationis tribunorum fraudifque, contra le

gem Treboniam factae, memoriam obfcuram fecit. Victores tribuni, ut praefentem mercedem judicii plebes haberet, legem agrariam promulgant, tributumque conferri prohibent: quum tot exercitibus ftipendio opus effet, refque militiae ita profpere gererentur, ut nullo bello veniretur ad exitum fpei. Namque Vejis caftra, quae amiffa erant, recuperata caftellis praefidiifque firmantur. Praeerant tribuni militum M'. Aemilius & K. Fabius. M. Furio in Falifcis, & Cn. Cornelio in Capenate agro hoftes nulli extra moenia inventi: praedae actae, incendiifque villarum ac frugum vastati fines: oppida obpugnata, nec obfeffa funt. At in Volfcis, depopulato agro, Anxur nequidquam obpugnatum, loco alto fitum; &, poftquam vis irrita erat, vallo foffaque obfideri coeptum. Valerio Potito Volfci provincia evenerat. Hoc ftatu militarium rerum, feditio intestina majore mole coorta, quam bella tractabantur. Et, quum tributum conferri per tribunos non poffet, nec ftipendium imperatoribus mitteretur, aeraque militaria flagitaret miles, haud procul erat, quin caftra quoque urbanae feditionis contagione turbarentur. Inter has iras plebis in Patres, quum tribuni plebis nunc illud tempus effe dicerent ftabiliendae libertatis, & ab Sergiis Virginiifque ad plebejos viros fortes ac ftrenuos transferendi fummi honoris; non tamen